Πάντοτε προηγείται το κατανυκτικό Τριώδιο και ακολουθεί το χαρμόσυνο, το αναστάσιμο Τριώδιο

 

π. Συμεών Κραγιόπουλος

Κατανυκτικό και χαρμόσυνο Τριώδιο

Να αναφερθούμε σήμερα στην περίοδο του Τριωδίου, η οποία αρχίζει από την προσεχή Κυριακή, που είναι η Κυριακή του τελώνου και Φαρισαίου. Αρχικά Τριώδιο λεγόταν όλη η περίοδος από την προσεχή Κυριακή μέχρι και την Κυριακή μετά την Πεντηκοστή, που είναι των Αγίων Πάντων. Μέχρι το Μέγα Σάββατο ήταν το κατανυκτικό Τριώδιο και από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι και την Κυριακή των Αγίων Πάντων το χαρμόσυνο Τριώδιο.

Ίσως θα ξέρετε ότι παλαιά γινόταν λόγος για δύο Πάσχα: Η Μεγάλη Εβδομάδα και ιδιαίτερα η Μεγάλη Παρασκευή χαρακτηριζόταν ως Σταυρώσιμο Πάσχα και η Κυριακή της Αναστάσεως και όλη η εβδομάδα που ακολουθεί ως Αναστάσιμο Πάσχα. Τώρα βέβαια ξέρουμε ότι είναι η Μεγάλη Εβδομάδα και μετά είναι το Πάσχα. Επίσης ξέρουμε ότι είναι η περίοδος του Τριωδίου μέχρι το Μέγα Σάββατο, και μετά όλη η άλλη περίοδος είναι αναστάσιμη περίοδος. Πεντηκοστάριο λέγεται το βιβλίο που χρησιμοποιείται από την Κυριακή του Πάσχα και έπειτα. Όμως παλιά η Εκκλησία τα αποκαλούσε Σταυρώσιμο Πάσχα, Αναστάσιμο Πάσχα, κατανυκτικό Τριώδιο, χαρμόσυνο Τριώδιο. Τελείωνε το ένα και άρχιζε το άλλο. Και μάλιστα, εάν προσέξουμε καλύτερα, θα δούμε ότι, όσο κι αν η περίοδος αυτή μέχρι το Μέγα Σάββατο είναι περίοδος του κατανυκτικού Τριωδίου, έχει και στοιχεία του χαρμόσυνου Τριωδίου. Όπως επίσης και η άλλη περίοδος από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων, που είναι περίοδος του χαρμόσυνου Τριωδίου, έχει και στοιχεία του κατανυκτικού Τριωδίου. Η Εκκλησία έτσι τα κανόνισε, ώστε να μην είναι το ένα εντελώς μόνο του, αλλά στην καθεμιά περίοδο κάτι να μπαίνει και από την άλλη περίοδο.

Το κύριο χαρακτηριστικό της ορθοδόξου πνευματικής ζωής

Όσο κι αν από τη μια πλευρά τονισθεί η κατάνυξη στην περίοδο του κατανυκτικού Τριωδίου, από την άλλη πλευρά όμως, όπως στο φαγητό μπαίνει το αλάτι, έτσι μέσα στην όλη αυτήν περίοδο της μετανοίας, της κατανύξεως και του πένθους μπαίνει και η χαρά. Δεν μπορεί να πάει μόνο του το ένα. Μπαίνει και η χαρά σαν αλάτι. Και στην άλλη περίοδο τη χαρμόσυνη, όσο και αν από τη μια πλευρά τονίζεται η Ανάσταση και η χαρά που προήλθε από την Ανάσταση, από την άλλη πλευρά όμως η Εκκλησία βάζει, ας επιτραπεί να πω έτσι, και κάποιες σταγόνες κατανύξεως. Παρεμβάλλει δηλαδή μερικά τροπάρια, κατανυκτικά τροπάρια, τροπάρια που ανήκουν στην περίοδο του κατανυκτικού Τριωδίου, αν θέλετε, για να είναι πιο ασφαλής η χαρά της Αναστάσεως. Αν θέλετε, για να είναι πιο νόστιμη η χαρά της Αναστάσεως.

Ο άνθρωπος εδώ, σ’ αυτόν τον κόσμο, έως ότου φύγουμε απ’ αυτόν τον κόσμο -στον άλλο κόσμο είναι όλα τέλεια- είναι αδύνατος και πάντοτε κινδυνεύει, και γι’ αυτό η Εκκλησία για να προλαμβάνει τον άνθρωπο και να προφυλάσσει τον άνθρωπο από κάθε κίνδυνο, δεν τον αφήνει μόνο στο πένθος, αλλά του προσφέρει και σταγόνες χαράς· δεν τον αφήνει μόνο στη χαρά, αλλά του προσφέρει και σταγόνες κατανύξεως και πένθους. Και όπως θα ξέρετε, γι’ αυτό στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στην ορθόδοξη πνευματική ζωή, στην πιο τέλεια πνευματική ζωή, τονίζεται πάρα πολύ ή αν θέλετε το κύριο χαρακτηριστικό της πνευματικής ζωής, της ορθοδόξου πνευματικής ζωής, είναι το χαροποιό πένθος, η χαρμολύπη. Πένθος, αλλά χαροποιό πένθος. Λύπη, αλλά με χαρά μαζί. Χαρά, αλλά μαζί με λύπη, με πένθος. Ποτέ το ένα μόνο του εντελώς. Μόνο που τονίζεται στη μια περίοδο περισσότερο το ένα και στην άλλη περίοδο τονίζεται περισσότερο το άλλο.

Όταν οι χριστιανοί αληθινά διανύσουν την περίοδο του κατανυκτικού Τριωδίου -υποτίθεται ότι θα τη διανύσουν αληθινά- δηλαδή όχι απλώς θα εκκλησιάζονται τακτικά, όχι απλώς θ’ ακούν αυτά τα οποία θα διαβάζονται και θα ψάλλονται στους ναούς, αλλά θα τα προσέχουν και θα τα εφαρμόζουν στη ζωή τους, όταν λοιπόν έτσι ζήσει ο χριστιανός, δεν μπορεί μετά· θα μπει στη χαρά του Κυρίου, θα μπει στη χαρά της Αναστάσεως. Όντως θα μπει σ’ εκείνη την περίοδο του χαρμόσυνου Τριωδίου. Γι’ αυτό ακολουθεί εκείνο. Δεν προηγείται εκείνο. Πάντοτε προηγείται το κατανυκτικό Τριώδιο και ακολουθεί το χαρμόσυνο, το αναστάσιμο Τριώδιο…

08/02/1984

*Απόσπασμα από το κείμενο - «Πνευματικά Μηνύματα 2022 – Π. Συμεών Κραγιόπουλου»

πηγή: https://simeiakairwn.wordpress.com/