(Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Χρυσοστόμου, Χαρώνη Βασιλείου).
Α) Ο ΠΟΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΧΩΡΙΣΤΟΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ Ο ΠΟΝΟΣ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΓΕΙΑ ΖΩΗ
3542. Αυτός είναι ο καιρός των σκαμμάτων και των αγώνων, εκείνος δε των στεφάνων και των βραβείων. Κι’ αυτό υπήρξε έργο της κηδεμονίας του Θεού, το να ενώσει δηλαδή με τη σύντομη και πρόσκαιρη αυτή ζωή τους κόπους και τους ιδρώτες, τα δε βραβεία και τα στεφάνια να τα παρατείνει σ’ εκείνο τον αθάνατο και αγέραστο αιώνα.
(Εις Ψαλμ. Δ’, 9, ΕΠΕ 5, 178- MG 55,55ι’).
ΑΣΤΑΘΗ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΚΑΙ ΓΕΜΑΤΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ
3543. Τίποτε δεν είναι βέβαιο, τίποτε δεν είναι σταθερό από τα ανθρώπινα πράγματα, αλλά μιμούνται τη μανιασμένη θάλασσα και γεννούν καθημερινά παράξενα και φοβερά ναυάγια. Όλα τα ανθρώπινα είναι γεμάτα από θορύβους και ταραχή˙ όλα μοιάζουν με σκοπέλους και γκρεμούς˙ όλα με υφάλους και διαβρωμένους βράχους˙ όλα περικλείουν φόβους και κινδύνους και υποψίες και τρόμους και αγωνίες. Κανείς δεν έχει εμπιστοσύνη σε κανένα, όλοι φοβούνται τους γύρω τους... Δεν υπάρχει ασφαλής φίλος, ούτε βέβαιος αδελφός. Το καλό της αγάπης έχει εξαφανισθεί... Άπειρα προσωπεία παντού... Αυτοί που έως χθες περιποιούνταν, αυτοί που κολάκευαν, αυτοί που καταφιλούσαν τα χέρια, ξαφνικά τώρα παρουσιάσθηκαν ως εχθροί και, αφού πέταξαν τα προσωπεία, έγιναν οι πικρότεροι από όλους τους κατηγόρους, κατηγορώντας και συκοφαντώντας εκείνους ακριβώς, προς τους οποίους προηγουμένως εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους. (Ότε Σατορν. και Αυρηλίαν., 1, ΕΠΕ 33,172 - MG 52,415).
Οι ΘΛΙΨΕΙΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ
3544. Ο παρών καιρός είναι καιρός πένθους και θλίψεως, ταλαιπωριών και δουλικής μεταχειρίσεως του σώματος, αγώνων και ιδρώτων. (Εις Εβρ., ομιλ. ΙΕ', 4, ΕΠΕ 24, 578- MG 63,122).
ΕΙΝΑΙ ΑΧΩΡΙΣΤΟΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
3545. Ας χαιρόμαστε, όταν υποφέρουμε εμείς οι ίδιοι, γατί αυτές οι δοκιμασίες είναι πληρωμή γα τις αμαρτίες μας. Ας μην επιζητούμε την άνεση, γατί ο Χριστός υποσχέθηκε θλίψη στους μαθητές Του. Ακόμη και ο Παύλος λέγει˙ όλοι όσοι θέλουν να ζουν με ευσέβεια, σύμφωνα με το θέλημα του Ιησού Χριστού, θα καταδιωχθούν»(1).
Κανείς γενναίος αθλητής δεν ζητάει λουτρά και τραπέζι γεμάτο φαγητά και κρασί στον τόπο των αθλητικών αγώνων. Τέτοια απαίτηση δεν είναι γνώρισμα αληθινού αθλητή, αλλά ανθρώπου ανόητου... Άλλος είναι ο καιρός της ανέσεως. Πρέπει με τη θλίψη να γίνουμε τέλειοι Χριστιανοί. (Εις Εβρ., ομιλ. Ε’, 4, ΕΠΕ 24, 340- MG 63,51). (1). Β' Τιμ. 3,12.
ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΟΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ
3546. Δεν άκουσες το Χριστό που λέει: «Σ’ αυτό τον κόσμο θα έχετε θλίψεις;»(1). Γιατί λοιπόν ζητάς άνεση, αφού Εκείνος είπε αυτά; Δεν Τον άκουσες να λέει: «Ο αμετανόητος κόσμος θα χαρεί, εσείς όμως θα δοκιμάζεστε από λύπη»(2); (Εις Ψαλμ. Ζ, 8, ΕΠΕ 5, 328MG 55, 93). (1). Ιω. 16,33.(2). Ιω. 16,20.
Ο ΕΝΑΡΕΤΟΣ ΒΙΟΣ ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΟΛΛΕΣ ΘΛΙΨΕΙΣ
3547. Δεν είναι δυνατόν ο άνθρωπος που βαδίζει το δρόμο της αρετής να ζει χωρίς λύπη, θλίψεις, οδύνη και πειρασμούς˙ γατί, πώς θα γίνει διαφορετικά για κείνον που βαδίζει τη στενή και γεμάτη θλίψεις οδό; για κείνον που άκουσε ότι «στον κόσμο τούτο θα έχετε θλίψη;»(1). Δεν είναι δυνατόν εκείνος που πυγμαχεί να ζει τρυφηλό βίο, δεν είναι δυνατόν εκείνος που παλεύει να απολαμβάνει... Η παρούσα ζωή είναι περίοδος αγώνα, πολέμου, θλίψεως, στενοχώριας, δοκιμασίας, είναι τα στάδιο των αγώνων.(Εις Β' Τιμ., ομιλ. Η', 3, ΕΠΕ 23, 616- MG 62,645).(1). Ιω. 16,33.
Β') ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΘΛΙΨΕΩΝ. ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΘΛΙΨΕΩΝ
3548. Αυτό κυρίως δημιουργεί στενοχώρια, όταν δεν μπορεί κάποιος να υποφέρει τις θλίψεις ή τους κακούς ανθρώπους.(Εις Δαν., κεφ. Η', 3, ΕΠΕ 8, 658- MG 56, 237).
ΤΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ
3549. Πόσοι υπομένουν με ευκολία τη φτώχεμα και δεν παύουν γ αυτό να ευχαριστούν το Θεό; Και πόσοι από εκείνους που ζουν μέσα στον πλούτο και τις απολαύσεις, όχι μόνο δεν ευχαριστούν, αλλά και βλασφημούν τον Κύριο; Πόσοι, χωρίς να πάθουν κανένα κακό, κατηγορούν γενικά τη θεία πρόνοια; Πόσοι από εκείνους που πέρασαν όλη τη ζωή τους στη φυλακή, υπομένουν την εκεί ταλαιπωρία τους με μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη από εκείνους που έζησαν τη ζωή τους με άνεση και ασφάλεια; Βλέπεις ότι η κατάσταση της ψυχής και η δική μας σκέψη είναι η αιτία και αυτών και εκείνων, και όχι η ίδια η φύση των πραγμάτων; Πες μου δηλαδή, γιατί ο Απ. Παύλος ευχαριστεί; Αν και βέβαια αυτός είναι ένας από κείνους που πέρασαν τη ζωή τους άριστα, από κείνους που έζησαν ενάρετα όλη τη ζωή τους, εν τούτοις είναι ένας από εκείνους που υπέφερε τόσα δεινά, όσα ελάχιστοι. Από όλους τους ανθρώπους που έζησαν κάτω από τον ήλιο, κανείς δεν υπήρξε δικαιότερος από αυτόν, αλλά και κανείς δεν έπαθε χειρότερα από εκείνον, από τότε που υπάρχουν άνθρωποι. (Περί ειμαρμένης, λόγος Α’, 2, ΕΠΕ 34, 548- MG 50,751).
ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ
3550. Ήρθε ο σεισμός και έδιωξε την ανωμαλία της ζωής. Πού είναι τώρα οι ντυμένοι τα μεταξωτά φορέματα; που είναι το χρυσάφι; Όλα εκείνα χάθηκαν και διαλύθηκαν πιο εύκολα και από την αράχνη και αποδείχτηκαν πιο πρόσκαιρα κι’ από τα ανοιξιάτικα λουλούδια... Κι αν ερωτηθεί κανείς από ποιά αιτία έγινε ο σεισμός στην πόλη, κι’ αν εκείνος δεν το παραδεχθεί, το ομολογούν όλοι ότι έγινε από τις αμαρτίες, από τις πλεονεξίες, από τις αδικίες, από τις παρανομίες, από τις υπερηφάνειες, από τις ανηθικότητες, από την ψευτιά. (Oμιλ. μετά τον σεισμόν, MG 50, 713, 716).
ΤΑ ΠΑΘΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΘΛΙΨΕΩΝ
3551. Τίποτε δεν δημιουργεί τόση θλίψη, όσο το να πολιορκείται η ψυχή από τα πάθη. Επειδή οι μεν άλλες θλίψεις έρχονται και μας προσβάλλουν απ’ έξω, ενώ οι θλίψεις των παθών φυτρώνουν από μέσα μας, και αυτή κυρίως είναι η μεγάλη θλίψη. Και αν ο κόσμος μας λυπεί, αλλά εμείς δεν λυπούμε τον εαυτό μας, δε θα πάθουμε τίποτε το φοβερό. Άρα στο χέρι μας είναι το να θλιβόμαστε και το να μη θλιβόμαστε. (Εις Ψαλμ. Δ, 2, ΕΠΕ 5, 134- MG 55, 44γ’).
ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΙ Ο ΘΕΟΣ
3552. Ακόμη και η εγκατάλειψη του Θεού είναι ένα είδος πρόνοιας. Γιατί όταν, ενώ προνοεί και φροντίζει για μας, καταφρονείται, μας αφήνει για λίγο και μας εγκαταλείπει, ώστε, αφού απομακρυνθεί από μας η αδιαφορία, να γίνουν πιο επιμελείς οι αμελείς. (Εις Ψαλμ. IB', 1, ΕΠΕ 5,560- MG 55,150).
ΠΗΓΗ ΤΟΥΣ Η ΠΑΡΑΚΟΗ ΣΤΟ ΘΕΟ
3553. Όταν δηλαδή διέπραξε ο Αδάμ εκείνη τη φοβερή αμαρτία της παρακοής και κατεδίκασε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, καταδικάσθηκε τότε να ζει με λύπη. Εκείνη όμως (η Εύα) που αμάρτησε περισσότερο, και μάλιστα τόσο πολύ, ώστε η αμαρτία του Αδάμ, συγκρινόμενη με εκείνην της Εύας, να μη θεωρείται καν αμαρτία (γιατί λέγει η Γραφή˙ «ο Αδάμ δεν απατήθηκε από το φίδι, ενώ η γυναίκα απατήθηκε και έπεσε στην παράβαση»)(1)˙ αυτή λοιπόν που απατήθηκε και έπεσε στην παράβαση, αυτή που κέρασε δηλητήριο και τον εαυτό της και τον άνδρα της, καταδικάζεται σε μεγαλύτερη λύπη, γιατί η λύπη μπορεί να ταλαιπωρήσει περισσότερο από το μόχθο. Γιατί λέει ο Θεός˙ «θα πληθύνω υπερβολικά τις λύπες σου και τους αναστεναγμούς σου. Με πόνους θα γεννάς τα παιδιά σου»(2). Πουθενά δεν αναφέρεται κόπος, πουθενά ιδρώτας και πουθενά μόχθος, αλλά αθυμία και αναστεναγμός και η απ’ αυτά τιμωρία που είναι ισοδύναμη με τους πόνους και με άπειρους θανάτους, ή μάλλον και πολύ χειρότερη. Εις Ολυμπιάδα επιστ. Ι’, 3α, ΕΠΕ 37, 454- MG 52, 574, επιστ. Γ', γ'). (1). Α' Τιμ. 2,14.(2). Γεν. 3,15-16.
ΤΙΣ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ Ο ΘΕΟΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΘΑΡΘΟΥΜΕ
3554. Όταν ιδείς να αυξάνονται οι συμφορές, μη χάνεις το θάρρος σου, αλλά να αγρυπνείς περισσότερο. Γι’ αυτό ο Θεός τις αφήνει να αυξάνονται, για να αποτινάξει τη ραθυμία σου, για να σε ξυπνήσει από τον ύπνο. Γιατί τότε περιορίζονται όλα τα περιττά, τότε διασκορπίζονται όλα τα κοσμικά, τότε γίνεται κανείς επιμελέστερος στην προσευχή, τότε γίνεται πιο πρόθυμος στην ελεημοσύνη, τότε περιφρονεί την κοιλιά και κάθε πάθος πολεμείται ευκολότερα, γιατί φυγαδεύεται και απομακρύνεται με τη θλίψη.(Εις Ψαλμ. ΡΜΑ', 2, ΕΠΕ 7, 332- MG 55, 444).
ΠΑΡΑΤΕΙΝΟΝΤΑΙ, ΝΑ ΤΑΠΕΙΝΩΘΟΥΜΕ
3555. Επειδή οι περισσότεροι από τους ανθρώπους άλλοτε μεν από αλαζονεία, άλλοτε δε από αδιαφορία, λησμονούν τις συμφορές μετά την απαλλαγή απ’ αυτές, ή, όταν δεν τις λησμονούν, θέλουν να θεωρούν σαν δικά τους τα κατορθώματα, αφού ο Θεός τους αφήσει πρώτα να συγκλονισθούν από τις θλίψεις, τότε τους ελευθερώνει απ’ αυτά που τους ενοχλούν.(Εις Ησ., κεφ. Ζ’, 2, ΕΠΕ 8, 450- MG 56, 79).
ΜΑΣ ΑΣΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΜΟΝΗ
3556. Αν ο Θεός δεν το κάνει από την αρχή ούτε αμέσως, είναι τέτοια η συνήθειά Του να μην καταλύει στην αρχή τις συμφορές, αλλ’ όταν αυξηθούν και φθάσουν προς το τέλος και οι περισσότεροι απογοητευθούν, τότε συνηθίζει να θαυματουργεί και να κάνει έκτακτες επεμβάσεις που φαίνονται σε μερικούς παράδοξες, δείχνοντας τη δύναμή Του και γυμνάζοντας συγχρόνως την υπομονή εκείνων που βρίσκονται σε δοκιμασίες.(Εις Ολυμπιάδα, επιστ. Ζ', 1β', ΕΠΕ 37,366- MG 52,549, επιστ. Α', ά).
ΓΙΑΤΙ ΔΟΚΙΜΑΖΕΤΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ
3557. Το πλοίο της Εκκλησίας βασανίζεται από την τρικυμία, αλλά δεν καταποντίζεται. Θα μπορούσε βέβαια να ταξιδέψει και με γαλήνη, αλλά δεν επέτρεψε ο καπετάνιος, για να ιδείς την υπομονή των επιβατών και να μάθεις καλά τη σύνεση του Κυβερνήτη.(Εις Ησ., ομιλ. Δ', 1, ΕΠΕ 8A,’386- MG 56,121).
ΕΠΙΤΕΙΝΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΜΑΣ
3558. Επειδή δεν είναι δυνατόν οι δίκαιοι να δοκιμάζονται και για πολύ χρόνο και με μεγάλες δοκιμασίες, γι’ αυτό, όταν πρόκειται να τελειώσουν τους αγώνες τους, επειδή θέλει ο Θεός να βγουν περισσότερο κερδισμένοι, αυξάνει τις δοκιμασίες. Πράγμα που έκαμε και στην περίπτωση του Αβραάμ, με το να αγωνοθετήσει το τελευταίο άθλημα, δηλαδή τη θυσία του παιδιού του(1). Γιατί έτσι και οι ανυπόφορες δοκιμασίες γίνονται υποφερτές, όταν αποστέλλονται στο τέλος της δοκιμασίας και είναι πολύ κοντά η απαλλαγή από αυτές(Εις Ματθ., ομιλ. Ν' 1, ΕΠΕ 11, 48- MG 58,505).(1). Γεν. 22,1-13.
ΔΥΝΑΜΩΝΟΥΝ ΤΗ ΘΕΛΗΣΗ ΜΑΣ
3559. Αν ο Θεός δεν απαλλάσσει αμέσως από τις συμφορές, κι’ αυτό γίνεται για τη δική σου δοκιμασία. Γιατί, όπως ακριβώς, ενώ μπορεί να μην επιτρέψει να έρθουν δοκιμασίες, όμως τις επιτρέπει, για να σε κάμει δυνατότερο, έτσι και εδώ, ενώ μπορεί από την αρχή να σε απαλλάξει, βραδύνει και πάλι αναβάλλει την απαλλαγή, ενισχύοντας τη δύναμή σου και ασκώντας την ελπίδα σου και κάνοντας τη διάθεσή σου προς Αυτόν πιο θερμή, και ούτε επιτρέπει πάντοτε να θλιβόμαστε, για να μην αποκάμουμε, ούτε πάντοτε μας βοηθάει, για να μη γίνουμε αμελείς και ράθυμοι.(Εις Ψαλμ. Θ', 5, ΕΠΕ 5, 472- MG 55,129).
ΜΑΣ ΠΡΟΛΑΒΑΙΝΟΥΝ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΠΑΡΑΣΤΡΑΤΗΣΟΥΜΕ
3560. Γιατί λοιπόν, λένε μερικοί, τιμωρούνται ορισμένοι από το Θεό σαν να έπραξαν μεγάλα αδικήματα, προτού να φθάσουν στην ηλικία που μπορεί κανείς να ξεχωρίσει το καλό από το κακό; Η αιτία αυτού του φαινομένου δεν είναι μία, αλλά πολλές και διάφορες, όπως είναι η ακράτεια των γονέων και η νωθρότητα αυτών που τους ανάθρεψαν και το κλιματολογικό περιβάλλον και πάρα πολλά αλλά τέτοια ατυχήματα. Επί πλέον, επειδή ο Θεός γνωρίζει ότι πολλοί απ’ αυτούς θα γίνουν κακοί, μ’ αυτές τις τιμωρίες τους προλαβαίνει, όπως ακριβώς προλαβαίνουμε με διάφορα μέτρα τα παιδιά να μην παραστρατήσουν. Ή δεν βλέπεις ότι πολλοί από τους ζητιάνους έχουν διαπράξει άπειρα κακά και μέσα στη δυστυχία τους... μόνον και μόνον εξ αιτίας της πονηρής τους διαθέσεως; (Προς Σταγείριον, λόγος Α’, 8, ΕΠΕ 29, 92-94- MG 47,444)
ΧΩΡΙΣ ΘΛΙΨΕΙΣ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΤΙΠΟΤΕ ΧΡΗΣΙΜΟ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΚΑΘΩΣ ΚΙ’ ΕΜΕΙΣ
3561. Είναι μεγάλο αγαθό η θλίψη˙ κι’ αυτό το διαπιστώνουμε από τα παιδιά μας˙ γιατί, χωρίς δοκιμασία, δεν είναι δυνατόν να μάθουν τίποτε χρήσιμο. Εμείς όμως χρειαζόμαστε τις θλίψεις περισσότερο από τα παιδιά. Γιατί, αν εκείνα σφάλλουν αμέσως μόλις λείψουν τα παθήματα, πολύ περισσότερο σφάλλουμε εμείς και μάλιστα παρόλο που στενοχωρούμαστε από τόσες δοκιμασίες. Εμείς λοιπόν έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη από παιδαγωγούς (γιατί τα παιδιά δεν διαπράττουν μεγάλα σφάλματα, ενώ εμείς πάρα πολύ μεγάλα)˙ και τέτοιος παιδαγωγός μας άριστος είναι η θλίψη. (Εις Πράξ., ομιλ. MB', 4, ΕΠΕ 16Α, 566-568- MG 60,302).
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΚΑΚΗΣ ΖΩΗΣ
3562. Πράγματι, συνηθίζουν οι πολλοί, όταν ιδούν μερικούς να ζουν μέσα στην πείνα και στη συνεχή αρρώστια και στις χειρότερες δοκιμασίες, να μην έχουν καλή γνώμη γι’ αυτούς, αλλά να κρίνουν τα γεγονότα της ζωής από τη συμφορά και να νομίζουν, ότι ταλαιπωρούνται τόσο πολύ οπωσδήποτε εξ αιτίας της κακίας τους˙ και πολλά άλλα παρόμοια λένε μεταξύ τους, ανοήτως βέβαια, τα λένε όμως. (Εις πτωχόν Λάζαρον, λόγος Α’, 10, ΕΠΕ 25,430- MG 48,977).
Η ΑΤΕΚΝΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ ΘΕΟΥ
3563. Όταν λοιπόν ιδείς έναν άνδρα και μια γυναίκα να ζουν ενάρετη ζωή και να μην έχουν παιδιά, όταν ίδεις να είναι θεοσεβείς και ευλαβείς και να είναι άτεκνοι, μη νομίσεις ότι αυτό είναι αποτέλεσμα αμαρτιών. Γιατί είναι πολλοί οι λόγοι της οικονομίας του Θεού και απόκρυφοι σε μας, και πρέπει να ευχαριστούμε για όλα και να ελεεινολογούμε μόνον εκείνους που ζουν μέσα στην αμαρτία και όχι εκείνους που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά. Γιατί ο Θεός πολλές φορές πολλά πράγματα τα οικονομεί κατά το συμφέρον μας. Εμείς όμως δεν γνωρίζουμε την αιτία αυτών που έχουν γίνει. Γι’ αυτό έχουμε χρέος να θαυμάζουμε παντού τη σοφία του Θεού και να δοξάζουμε την άφατη φιλανθρωπία Του. Αλλά αυτά μεν έχουν λεχθεί από μας για τη δική σας ωφέλεια, για να δείχνετε μεγάλη ευγνωμοσύνη και να μην περιεργάζεσθε τα σχέδια του Θεού. (Εις Γέν., ομιλ. ΜΘ’, 2, ΕΠΕ 4, 248- MG 54, 445).
ΟΙ ΠΕΙΡΑΣΜΟΙ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΘΕΟΥ
3564. Ο Θεός δεν είναι δυνατόν να πειρασθεί από το κακό, ούτε προκαλεί πειρασμό σε κανένα. Οι πειρασμοί έρχονται στους ανθρώπους από τους δαίμονες, κατά παραχώρηση του Θεού, για τη δοκιμασία και την τελειοποίηση του καθενός.(Σύνοψις Π.Δ., Ιώβ, ΕΠΕ 1, 528- MG 56, 362).
ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΥΑΝ ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΙΚΩΣ
3565. «Να χρησιμοποιείς λίγο κρασί για το στομάχι σου και τις συχνές σου ασθένειες»(1). Αυτός που ανέστησε νεκρούς (ο Παύλος), δεν εθεράπευσε την ασθένειά του, αλλά τον άφησε να βρίσκεται μέσα στο καμίνι της αρρώστιας, ώστε κι’ από εδώ να συναχθεί γι’ αυτόν μεγάλος πλούτος παρρησίας προς το Θεό.
(Εις Ολυμπιάδα, επιστ., ΙΖ’, 3γ, ΕΠΕ 37,552- MG 52,594, επιστ. Δ’ γ’).(1). Α' Τιμ. 5, 23.
Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΕΚΠΛΗΡΩΝΕΙ ΑΜΕΣΩΣ ΤΙΣ ΥΠΟΣΧΕΣΙΣ ΤΟΥ
3566. Έτσι συνηθίζει να κάνει σε κάθε δίκαιο άνθρωπο ο Κύριος των όλων˙ να υπόσχεται, αλλά να μην εκπληρώνει τις υποσχέσεις Του αμέσως, αλλά να ασκεί την υπακοή των δικαίων, και τότε να εκπληρώνει όσα υποσχέθηκε με γενναιοδωρία. (Εις Γέν., ομιλ. ΝΔ’, 4, 368- MG 54, 476).
Ο ΘΕΟΣ ΣΩΖΕΙ ΚΑΙ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΗΣ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑΣ
3567. «Και με έσωσε η δεξιά Σου»(1). Ο Θεός δηλαδή έχει πολλούς τρόπους και είναι πολυμήχανος, ώστε μπορεί να οδηγήσει στη σωτηρία και μέσα από την απελπισία.
(Εις Ψαλμ. ΡΛΖ’, 2, ΕΠΕ 7,210- MG 55, 410).(1). Ψαλμ. 137, 7.
ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
3568. Το να βρεθούμε μέσα σε θλίψεις και πειρασμούς, είναι μεγάλη απόδειξη της φροντίδας και της προνοίας του Θεού για μας. Ας μην επιζητούμε λοιπόν με κάθε τρόπο την άνεση, την ησυχία και την καλοπέραση, αλλά και όταν έχουμε άνεση και όταν βρισκόμαστε σε θλίψεις, εξ ίσου να αναπέμπουμε την ευχαριστία μας στον Κύριο, ώστε, βλέποντας την ευγνωμοσύνη μας, να δείξει μεγαλύτερη φροντίδα για μας. (Εις Γέν., ομιλ. ΞΔ', 7, ΕΠΕ 4, 692- MG 54, 558).
Ο ΘΕΟΣ ΤΙΣ ΜΕΤΑΒΑΛΛΕΙ ΣΕ ΕΥΛΟΓΙΑ
3569. «Σ’ εκείνους που αγαπούν το Θεό, όλα συνεργούν για το καλό τους»(1). «Όλα», λέγει ο Απόστολος Παύλος. Τι σημαίνει «όλα»; Και τα αντίθετα και εκείνα που θεωρούνται δυσάρεστα, και αυτά τα μεταβάλλει για το καλό τους.(Εις Γέν., ομιλ. ΞΖ', 5, ΕΠΕ 5, 92-).(1). Ρωμ. 8,28.
ΠΕΡΙΟΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΘΗΡΙΟ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ
3570. Όπως ακριβώς ένα θηρίο δεμένο δεν το φοβόμαστε τόσο πολύ, όσο όταν αφεθεί ελεύθερο, έτσι πρέπει και την κακία να μην την φοβούμαστε τόσο πολύ, όταν βρισκόμαστε μέσα στις θλίψεις (γιατί τότε είναι δεμένη με τη λύπη και τα άλλα δεσμά), αλλά μετά την άνεση, τότε πρέπει να την φοβούμαστε. Γι’ αυτό λοιπόν θα δεις πολλές φορές, ότι οι ευημερίες προξενούν μεγαλύτερα κακά από τις δυστυχίες. (Εις Ψαλμ. Θ', 7, ΕΠΕ 5, 480- MG 55, 131).
ΣΥΓΚΡΑΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΜΑΡΤΑΝΟΝΤΕΣ
3571. «Εκείνον που αγαπάει ο Κύριος τον παιδαγωγεί»(1). Ώστε, όταν ευτυχούμε, παρόλο που ζούμε μέσα στην κακία, τότε κυρίως πρέπει να δοκιμάζουμε πόνο. Γιατί πρέπει πάντοτε να φοβούμαστε, όταν αμαρτάνουμε, περισσότερο όμως όταν δεν υποφέρουμε από καμιά δοκιμασία. Γιατί, αν η θλίψη είναι αναγκαία και απαραίτητη για όσους εργάζονται την αρετή, πολύ περισσότερο για όσους αμαρτάνουν. (Εις Ματθ., ομιλ. ΙΓ’, 5, ΕΠΕ 9, 428- MG 57, 214).(1). Παροιμ. 3,12.
ΜΑΣ ΣΤΕΡΕΙ ΤΑ ΑΓΑΘΑ ΤΟΥ Ο ΘΕΟΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΟΥΜΕ
3572. Έτσι συνηθίζει να ενεργεί πάντοτε ο Θεός. Όταν δηλαδή έχουμε αγαθά και δεν μας συγκινούν, τα παίρνει από τα χέρια μας, ώστε, εκείνο που δεν επέτυχε η απόλαυση, να το επιτύχει η στέρηση. (Εις Ψαλμ. ΡΚΑ', 1, ΕΠΕ 6, 644- MG 55, 348).
Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΣΠΕΥΔΕΙ ΝΑ ΤΙΣ ΑΦΑΙΡΕΣΕΙ, ΓΙΑ ΝΑ ΘΑΥΜΑΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ, ΟΤΑΝ ΕΠΕΜΒΕΙ
3573. Να παρακαλείς αδιάκοπα το Θεό που λατρεύεις να νεύσει μόνον, και όλα θα λυθούν σε μια στιγμή. Εάν πάλιν παρεκάλεσες και δεν λύθηκαν, αυτή είναι η συνήθεια του Θεού (πάλιν θα επαναλάβω τα προηγούμενα), να μην καταλύει τις συμφορές από την αρχή, αλλ’ όταν κορυφωθούν, όταν αυξηθούν, όταν σχεδόν εξαντληθεί η κακία των εχθρών μας, τότε συνηθίζει να μεταβάλλει απότομα τα πάντα προς το καλύτερο και να οδηγεί τις δοκιμασίες προς κάποιες απροσδόκητες καταστάσεις πραγμάτων. Γιατί δεν μπορεί να κάμει τόσα μόνον αγαθά όσα περιμένουμε και ελπίζουμε, αλλά και πολύ περισσότερα και απείρως μεγαλύτερα. Γι’ αυτό και ο Παύλος έλεγε˙ «η δόξα ανήκει στο Θεό, που μπορεί να κάμει σε μας παραπάνω από όλα, πολύ περισσότερα από όσα εμείς ζητούμε ή σκεπτόμαστε»(1). (Εις Ολυμπιάδα, επιστ. Ζ', 2β', ΕΠΕ 37, 368- MG 52,550, επιστ. Α, β’).(1). Εφ.3,20.
Η ΘΛΙΨΗ ΚΑΝΕΙ ΠΙΟ ΛΑΜΠΡΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΣ
3574. Αυτό που συμβαίνει με το χρυσάφι, που δοκιμάζεται πολλές φορές από τη φωτιά, το ίδιο συνήθως γίνεται και στις χρυσές ψυχές από τις δοκιμασίες. Γιατί εκείνη την ύλη (του χρυσαφιού) την εμφανίζει πιο λαμπερή και καθαρή η φύση της φλόγας, που έρχεται σε επαφή μ’ αυτήν τόσο χρονικό διάστημα, όσο επιβάλλει ο νόμος της τέχνης. Και τους ανθρώπους, που ως προς τη διάνοια μοιάζουν με το χρυσάφι, το καμίνι των αλλεπάλληλων δοκιμασιών τους κάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό λαμπερούς και πολυτελείς από οποιοδήποτε χρυσάφι. (Επιστ. ΡΖ’ Κάστω, Ουαλερίω κλπ., πρεσβυτέροις, ΕΠΕ 38,192- MG 52, 665).
ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΖΩΗ
3575. Κάθε δίκαιος είναι ανάγκη να περάσει από θλίψεις. Γιατί είναι δήλωση Του Χριστού ότι η πλατειά και ευρύχωρη οδός οδηγεί στην καταστροφή, ενώ η στενή και γεμάτη θλίψεις στην αιώνια ζωή(1). Αν λοιπόν μόνοι δια μέσου των θλίψεων είναι δυνατή η είσοδος στην αιώνια ζωή, και με κανένα άλλο τρόπο δεν είναι δυνατή, άρα όλοι εμπήκαν από τη στενή πύλη, όσοι έχουν μεταβεί στην αιώνια ζωή. «Εάν», λέγει ο Απ. Παύλος, «δέχεσθε με υπομονή την παιδαγωγία των θλίψεων, ο Θεός συμπεριφέρεται προς σας σαν προς παιδιά Του. Γιατί, ποιός είναι ο γιος εκείνος, που δεν τον παιδαγωγεί ο πατέρας του;»(2). Αν τον παιδαγωγεί, άρα αποβλέπει στη διόρθωσή Του και όχι στην τιμωρία και το βασανισμό Του.(Εις Εβρ., ομιλ. ΚΘ’ 1, ΕΠΕ 25, 276-278- MG 63,204). (1). Ματθ. 7,13-14.(2). Έβρ. 12, 7.
ΧΑΡΙΖΟΥΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΙΩΝΙΑ ΑΓΑΘΑ
Γνωρίζοντας, αγαπητοί, ότι και τώρα και παλαιά, από τότε που υπάρχουν άνθρωποι στη γη, όλοι οι φίλοι του Θεού είχαν ως κλήρο να ζουν ζωή γεμάτη από θλίψεις, κόπους και άπειρες συμφορές, ας μην επιδιώκουμε την πλαδαρή και άσωτη και γεμάτη ανέσεις ζωή, αλλά την κοπιαστική και επίπονη ζωή, τη γεμάτη από θλίψεις και ταλαιπωρίες. Γιατί, όπως δεν είναι δυνατόν να επιτύχει τα στεφάνια με ύπνο και οκνηρία και απολαυστική ζωή ο αγωνιστής, ούτε ο στρατιώτης τις νίκες, ούτε ο κυβερνήτης το λιμάνι, ούτε ο γεωργός το γεμάτο καρπό αλώνι, έτσι ούτε ο πιστός μπορεί να επιτύχει τα αγαθά που υποσχέθηκε ο Θεός ζώντας με αδιαφορία.(Εις μάρτυρας Αιγυπτίους, 2, ΕΠΕ 37, 275- MG 50, 697-698).
ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΓΙΟΤΗΤΑ
3577. Άρα η παιδαγωγία είναι συμφέρουσα, άρα η παιδαγωγία συμβάλλει να γίνει κανείς κοινωνός της αγιότητας. Και πάρα πολύ βεβαίως˙ γιατί, όταν απομακρύνει τη νωθρότητα, την πονηρή επιθυμία, τη μεγάλη αγάπη προς τα βιοτικά πράγματα, δυναμώνει την ψυχή, όταν την βοηθεί να καταδικάζει όλα τα επίγεια αγαθά (γιατί τέτοια είναι η θλίψη), δεν γίνεται άγια; δεν προσελκύει τη Χάρη του Αγ. Πνεύματος; Ας σκεπτόμαστε λοιπόν πάντοτε δικαίους και ας δούμε από ποιά αιτία έλαμψαν,... άραγε δεν έλαμψαν εξ αιτίας της θλίψεως;(Εις Εβρ., ομιλ ΚΘ’ 3, ΕΠΕ 25, 282- MG 63, 205).
ΕΙΝΑΙ Η ΟΔΟΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ
3578. Ο δρόμος που οδηγεί προς τον ουρανό είναι προ πάντων ο δρόμος των θλίψεων. Γιατί, λέει η Γραφή, «πρέπει να περάσουμε από πολλές θλίψεις, για να μπούμε στη βασιλεία του Θεού»(1). Αλλά και όλοι οι άγιοι και της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης αυτό το δρόμο εβάδισαν, συκοφαντούμενοι συνεχώς, διωκόμενοι, γινόμενοι πρόσφυγες και μετανάστες, εξόριστοι, άστεγοι, θανατούμενοι πρόωρα, και μάλιστα από εκείνους που δεν έπρεπε καθόλου.(Επιστ. ΣΛΖ', Κωνσταντίου πρεσβυτέρου προς την μητέρα, ΕΠΕ 38, 418- MG 52, 741-742).(1). Πράξ. 14, 22.
Γ’) ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΩΝ ΘΛΙΨΕΩΝ
3579. Τον μεν πόνο ο Χριστός τον ένωσε με την εδώ ζωή, που είναι σύντομη, τα στεφάνια όμως τα αποταμίευσε στη μέλλουσα ζωή, που είναι αιώνια και χωρίς τέλος. Και ο μεν πόνος αυτός γρήγορα διαλύεται και χάνεται, εκείνα όμως παραμένουν αθάνατα και ποτέ δεν έχουν τέλος. Εξ άλλου δε και ασκεί τις ψυχές στο να αγαπούν την αρετή. Γιατί, όταν προτιμάει την αρετή κανείς, αν και είναι γεμάτη κόπους και δεν παίρνει ποτέ έπαθλο, φροντίζει η σχέση του μ’ αυτή να γίνεται με πολλή ακρίβεια και προσοχή. Όταν πάλι αποφεύγει με ευχαρίστηση την κακία, χωρίς ποτέ να τιμωρείται, ασκείται να την μισεί και να την αποστρέφεται. Ώστε και από αυτό θα συνηθίσει να μισεί την κακία και να αγαπάει την αρετή. Υπάρχει δε και άλλος λόγος. Και ποιός είναι αυτός; Ότι η θλίψη μας ασκεί πάρα πολύ στην ευσέβεια και τη φιλοσοφημένη ζωή και μας κάνει πιο δυνατούς. Και μαζί με αυτόν υπάρχει και άλλος πάλι λόγος. Ποιός είναι αυτός; Θέλει να μας παιδαγωγήσει, ώστε να περιφρονούμε τα αγαθά αυτής της ζωής και να μην είμαστε προσηλωμένοι ούτε συνδεδεμένοι μ’ αυτά. Γι’ αυτό λοιπόν και συνένωσε με τη ζωή μας θλίψη και πόνο, ενώ τα καλά και τα ευχάριστα τα έκανε ευκολοδιάλυτα.(Εις Ψαλμ. Ζ’, 8, ΕΠΕ 5, 330- MG 55, 93).
3580. Κάθε τιμωρία, αν γίνεται στους αμαρτωλούς, μειώνει το φορτίο της αμαρτίας, αν όμως γίνεται στους δίκαιους, κάνει την ψυχή τους λαμπρότερη και σε κάθε περίπτωση είναι πολύ μεγάλο το κέρδος που αποκομίζει από τη θλίψη ο καθένας από τους δύο ιδιαιτέρως, αρκεί μόνον να την υπομένουμε με ευχαρίστηση, γιατί αυτό είναι το ζητούμενο.(Εις πτωχόν Λάζαρον, λόγος Γ’, 8, ΕΠΕ 25, 510- MG 48,1004).
3581. Γι’ αυτό ο Θεός σε άφησε να πέσεις σε δοκιμασίες, για να Τον καλέσεις σε βοήθεια. Αλλά οι πολλοί, όταν πέσουν σε συμφορά, τότε κυρίως αποβάλλουν και την ευλάβεια που είχαν, ενώ πρέπει να κάνουν το αντίθετο. Επειδή δηλαδή ο Θεός μας αγαπάει πάρα πολύ, γι’ αυτό μας αφήνει να θλιβόμαστε, ώστε να συνδεθούμε στενότερα και τελειότερα μαζί Του. Γιατί και οι μητέρες, φοβερίζοντας τα ατίθασα παιδιά τους με διάφορες μάσκες, τα αναγκάζουν να καταφεύγουν στην αγκαλιά τους, όχι γιατί θέλουν να τα στενοχωρήσουν, αλλά επινοώντας τρόπους, για να τα κρατήσουν κοντά τους. Έτσι και ο Θεός, θέλοντας να μας ενώσει δια παντός μαζί Του, ακριβώς σαν κάποιος μανιώδης εραστής, μάλλον δε επειδή είναι μανιωδέστερος από κάθε εραστή, σε αφήνει να περιέλθεις σε τέτοιες ανάγκες, για να ασχολείσαι συνέχεια με την προσευχή και, αφήνοντας τις υλικές σου μέριμνες, να φροντίζεις για τα καθήκοντά σου προς Αυτόν.(Εις Ψαλμ. ΡΙΔ’ 1, ΕΠΕ 6, 522- MG 55, 316).
3582. Ποτέ ας μην αποκάνουμε, όταν βρισκόμαστε μέσα στις θλίψεις, ούτε να δυσανασχετούμε, ακολουθώντας τους δικούς μας ανθρώπινους συλλογισμούς. Αλλά δείχνοντας μεγάλη υπομονή, ας τρεφόμαστε με την ελπίδα, γνωρίζοντας την εφευρετικότητα του Κυρίου μας, και ότι δεν μας αφήνει να λάβουμε εμπειρία των λυπηρών του βίου, επειδή μας παραβλέπει, αλλά επειδή θέλει, αφού αγωνιστούμε, να φορέσουμε λαμπρό το στεφάνι της νίκης. Με τον ίδιο τρόπο ευδοκίμησαν όλοι οι άγιοι.(Εις Γέν., ομιλ. ΞΓ’ 5, ΕΠΕ 4, 644- MG 54,546).
3583. Η θλίψη γι’ αυτό το λόγο επετράπη˙ για να κάνει τους θλιβομένους πιο προσεκτικούς και πιο ευσεβείς. (Εις Ψαλμ. ΡΙΖ’, 2, ΕΠΕ 6,576- MG 55,330).
3584. Μη λοιπόν επιδιώκεις και συ την γεμάτη καλοπέραση ζωή˙ γιατί δεν είναι προς ωφέλειά σου. Γιατί αν δεν ήταν συμφέρουσα στους προφήτες, πολύ περισσότερο σε σένα. Για το ότι βέβαια δεν ήταν συμφέρουσα, άκουσε τι λέει ο Ψαλμωδός: «Ήταν σωτήριο για μένα το ότι με εταπείνωσες με τις θλίψεις, για να μάθω τις εντολές Σου»(1). Εδώ είναι διπλή η ευχαριστία, και γιατί τον άφησε να περιπέσει σε κινδύνους και γιατί δεν τον εγκατέλειψε, όταν περιέπεσε. Και τα δύο δε είναι κάπως ένα είδος ευεργεσίας, και το πρώτο δεν είναι κατώτερο από το δεύτερο, αλλά αν πρέπει να πούμε και κάτι το αξιοθαύμαστο, είναι και μεγαλύτερο. Γιατί το μεν δεύτερο διέλυσε κινδύνους, ενώ το πρώτο (οι θλίψεις), έκανε την ψυχή πιο ευσεβή και φιλοσοφημένη.
(Εις Ψαλμ. ΡΙΔ’, 2, ΕΠΕ 6, 526-528- MG 55, 317).(1). Ψαλμ. 118,71.
3585. Γι’ αυτό ο Θεός επιτρέπει να αυξηθούν οι συμφορές, όχι για να μας καταποντίσει μέσα σ’ αυτές, αλλά για να μας κάνει πιο άξιους και γνήσιους και να μας δώσει μεγαλύτερη απόδειξη της δυνάμεώς Του.(Εις Ψαλμ. ΡΚΓ’, 1, ΕΠΕ 6, 670-672- ΜG 55, 355).
Δ’) ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΤΩΝ ΘΛΙΨΕΩΝ. ΜΑΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΓΗΙΝΑ ΚΑΙ ΜΑΣ ΔΙΝΟΥΝ ΦΤΕΡΑ
3586. «Σήκωσα τα μάτια μου προς τα ιερά όρη της Σιών, από όπου θα έλθει η αναγκαία για μένα βοήθεια»(1). Πρόσεχε ψυχή, που βρίσκεται σε αδιέξοδο και αμηχανία, επειδή ζει μέσα στις δοκιμασίες και έχει στραμμένο το βλέμμα της προς το Θεό, θέλοντας να βρει παρηγοριά. Αυτό πάλι είναι κατόρθωμα των δοκιμασιών και κέρδος που της δίνει φτερά και την διεγείρει και την κάνει να επιζητεί την ουράνια βοήθεια και την απομακρύνει από όλα τα κοσμικά πράγματα. (Εις Ψαλμ. ΡΚ’, 1, ΕΠΕ 6, 630- MG 55, 344).(1). Ψαλμ. 120,1.
ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΥΝ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ
3587. Όταν η ψυχή θλίβεται από τους πολλούς πειρασμούς, απαλλάσσεται από τα πάθη και τα πολλά νοσήματα, γιατί τότε κυρίως απολαμβάνει άνεση. Επειδή πολλοί ζώντας μέσα στην ευημερία, έχουν ατοπότατο έρωτα για χρήματα και σώματα και αλλά παρόμοια αταίριαστα πράγματα, έρωτα που θλίβει την ψυχή τους, ενώ όταν περιπέσουν σε θλίψεις, ελευθερώνονται από όλα αυτά και ζουν άνετα. (Εις Ψαλμ. Δ’, 2, ΕΠΕ 5,132- MG 55, 43γ’).
ΜΑΣ ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΥΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΜΑΡΤΙΕΣ, ΟΤΑΝ ΤΙΣ ΥΠΟΜΕΝΟΥΜΕ
3588. Ο φτωχός Λάζαρος επήγε στους κόλπους του Αβραάμ, επειδή υπέμεινε καρτερικά τη φτώχεια και την αρρώστια και την έλλειψη προστατών. Γιατί είναι τόσο μεγάλη αρετή η υπομονή σ’ εκείνους που υπομένουν με γενναιότητα, ώστε κι’ αν βρει κάποιον που έχει διαπράξει τις μεγαλύτερες αμαρτίες, τον απαλλάσσει από το βαρύτατο φορτίο των αμαρτιών.
(Εις Ολυμπιάδα, επιστ. ΙΖ’, 3β', ΕΠΕ 37, 550- MG 52, 593, επιστ. Δ', γ').
ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΘΑΡΟΤΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΟΥΣ
3589. Τέτοια είναι η φύση της θλίψεως˙ όταν αγγίξει μια γενναία και ακμαία ψυχή, αυτά (τα κατορθώματα) ενεργεί από τη φύση της. Και όπως η φωτιά κάνει το χρυσό καθαρότερο, όταν ενωθεί μ’ αυτόν, έτσι και η θλίψη, όταν έλθει σε επαφή με χρυσές ψυχές, τις κάνει καθαρότερες και τέλειες. Γι’ αυτό και ο Απ. Παύλος έλεγε˙ «η θλίψη γεννάει υπομονή και η υπομονή αρετή δοκιμασμένη και τέλεια»(1).(Εις Ολυμπιάδα, επιστ. ΙΣΤ’, 1α, ΕΠΕ 37, 538- MG 52,621, επιστ. ΙΖ').(1).Ρωμ. 5,3-4.
ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΣΩΦΡΟΝΕΣ ΚΑΙ ΛΑΜΠΡΟΥΣ
3590. Είναι χρήσιμη σε όλους μας η τιμωρία, γιατί άλλοτε μας κάνει λαμπρότερους και άλλοτε μας αναδεικνύει σωφρονέστερους. (Προς τους λέγοντας ότι δαίμονες διοικούσι..., 8, ΕΠΕ 31, 68).
ΌΤΑΝ ΤΙΣ ΥΠΟΜΕΝΟΥΜΕ, ΘΑ ΛΑΒΟΥΜΕ ΟΥΡΑΝΙΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ
3591. Παρακαλώ να μην σου φέρνει ταραχή καμιά από τις φοβερές δοκιμασίες που ήλθαν. Γιατί, όσο πιο πολλές είναι οι δύσκολες καταστάσεις, τόσο μεγαλύτερη θα είναι για σένα και η επίπονη προσπάθεια και περισσότερος ο μισθός και η ανταπόδοση από το φιλάνθρωπο Θεό, αν βέβαια υποφέρεις με ευχαρίστηση και γενναιότητα όσα συμβαίνουν. Γιατί έτσι και τα βάσανα θα είναι πιο εύκολο να κατανικηθούν και ο καρπός που θα γεννηθεί από την υπομονή αυτών θα είναι πλουσιοπάροχος στους ουρανούς και πολύ μεγαλύτερος από τα παθήματα. (Επιστ. ΟΣΤ' Χαλκιδία, ΕΠΕ 38, 140-142).
ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΓΑΛΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ
3592. Όπου υπάρχει θλίψη, εκεί υπάρχει οπωσδήποτε και η σωτηρία, εκεί η άνεση, εκεί οπωσδήποτε τα μεγάλα κατορθώματα.(Εις Εφεσ., ομιλ. Η', 8, ΕΠΕ 20, 626, 628- MG 62, 65 ζ’).
Ο ΠΟΝΟΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗ
3593. Τίποτε δεν απομακρύνει τόσο την οκνηρία και την αμέλεια (αδιαφορία), όσο ο πόνος και η θλίψη, γιατί αυτά περιμαζεύουν από παντού τη σκορπισμένη μας διάνοια και την επαναφέρουν στον εαυτό της (την οδηγούν στην περισυλλογή).(Περί Ακαταλήπτου, λόγος Ε’, 7, ΕΠΕ 35,178).
ΜΕ ΑΥΤΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΕΙΤΑΙ Η ΨΥΧΗ
3594. Ποιά βλάβη επέρχεται από το να ασθενεί το σώμα, όταν εξ αιτίας αυτής της ασθενείας μορφώνεται και καλλιεργείται η ψυχή; (Εις Ησ., κεφ. Γ’ 1, ΕΠΕ 8, 302- MG 56, 40).
ΜΑΣ ΧΑΡΙΖΟΥΝ ΑΦΕΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΡΗΣΙΑ
3595. Παντού στις Γραφές θα βρούμε, ότι εκείνοι που υπομένουν με ευχαρίστηση τις θλίψεις, όχι μόνον εξαλείφουν πολλά από τα αμαρτήματά τους, αλλά και δεν είναι μικρή η παρρησία προς το Θεό, που αποκτούν από τις θλίψεις.(Εις Ψαλμ. ΡΜΑ', 1, ΕΠΕ 7, 330- MG 55, 443).
ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΤΕΡΟΙ ΚΑΙ ΕΙΣΑΚΟΥΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΟ
3596. «Θα ξεχύσω μπροστά στο Θεό τη δέησή μου, τη θλίψη μου θα την ανακοινώσω ενώπιόν Του»(1)... Από εδώ μαθαίνουμε, ότι δεν συμβάλλουν λίγο στην άσκηση της πνευματικής ζωής οι θλίψεις˙ γιατί αυτός είναι ο καρπός της θλίψεως˙ κανείς λοιπόν ας μην την αποφεύγει. Γιατί έχει αυτά τα δύο κέρδη˙ το ένα μεν, ότι μας κάνει πιο σπουδαίους και πιο προσεκτικούς, το άλλο δε το ότι δεν είναι μικρό το δικαίωμα που μας παρέχεται, για να γίνουμε εισακουστοί από το Θεό. (Εις Ψαλμ. ΡΜΑ', 1, ΕΠΕ 7, 326-328- MG 55,442).(1). Ψαλμ. 141,3.
Οι ΑΝΤΙΞΟΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΤΕΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
3597. Ας μην αποκάνουμε λοιπόν κι’ εμείς, όταν βρισκόμαστε μέσα σε θλίψεις, αλλά ας προσευχόμαστε να μην πέσουμε σε δοκιμασία˙ όταν όμως μας έλθει, να την δεχόμαστε. Γιατί και τα αμαρτήματα που διεπράξαμε τα αποβάλλουμε και, αν έχουμε κάποια αρετή, και εκείνη την κάνουμε λαμπρότερη. Και αυτό μας το αποδεικνύει ο Ιώβ, ο οποίος τότε έλαμψε περισσότερο. Αυτό δε είναι καλό και για τα σώματα˙ αυτό είναι καλό όχι μόνον για τους ανθρώπους, αλλά και για τα άλογα ζώα˙ και όχι μόνον για τα άλογα ζώα, αλλά και για τα φυτά. Γι’ αυτό ακριβώς οι γεωργοί ούτε στα αμπέλια επιτρέπουν να έχουν παραπάνω από το μέτρο φύλλωμα, ούτε σε άλλα δένδρα, αλλά εμποδίζουν την προς τα επάνω ανάπτυξή τους, ξαναγυρίζοντας με το δρεπάνι όλη τους τη δύναμη στη ρίζα, ώστε να μην ξοδευτεί όλη η δύναμη στα φύλλα και παρουσιάσουν έτσι καρπό εξασθενημένο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Γιατί, όταν η φροντίδα καταναλώνεται στα περιττά, η ψυχή γίνεται πιο ανίσχυρη στο να φέρει καρπό ευσεβείας ώριμο και εύχυμο. Αυτό θα μπορούσε να ιδεί κανείς, ότι συμβαίνει και με τα νερά. Δηλαδή, το μεν στάσιμο και ακίνητο είναι βλαβερό, ενώ αυτό που κινείται και αντλείται και διοχετεύεται, όχι μόνον είναι υγιεινό, αλλά και το να το ιδεί κανείς και να το αγγίξει και να το πιει είναι ευχάριστο. Πολλές φορές δε και τη φύση ενίκησε η θλίψη. Γιατί αυτό το νερό που εκ φύσεως φέρεται προς τα κάτω και είναι ρευστό, όταν πιέζεται, εξακοντίζεται προς τα επάνω. Αυτό λοιπόν συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Δηλαδή, εκείνοι που υπομένουν τις θλίψεις με ευκολία, πνευματικά ανεβαίνουν ψηλότερα, και αν ακόμη είναι πολύ προσκολλημένοι στη γη και είναι πάρα πολύ γήϊνοι και χαμερπείς, από τη θλίψη κερδίζουν μεγάλη ωφέλεια. (Εις Ψαλμ. ΡΜΑ’, 3, ΕΠΕ 7, 340-342- MG 55, 440).
3598. Η άνεση και η καλοπέραση συνήθως οδηγούν στη νωθρότητα,... ενώ το κέρδος από τις δοκιμασίες είναι μεγάλο. (Εις Ανδριάντας, ομιλ. Δ', 1, ΕΠΕ 32, 62- MG 49, 60).
ΕΙΝΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ
3599. Μη λοιπόν θορυβείσαι, αγαπητέ, όταν πειράζεσαι, αλλά, αφού θυμηθείς τον προφήτη που λέει: «Υπήρξε ευεργετικό για μένα το ότι με τις θλίψεις με ταπείνωσες, για να γνωρίσω έτσι τις εντολές σου»(1), να δέχεσαι τη συμφορά σαν φάρμακο και να χρησιμοποιείς τη δοκιμασία όπως πρέπει και τότε θα μπορέσεις να επιτύχεις μεγαλύτερη ανάπαυση.(Εις Ψαλμ. ΡΚΒ’, 2, ΕΠΕ 6, 662- MG 55, 352-353). (1). Ψαλμ. 118, 71.
ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΜΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟΝ
3600. Όταν βρισκόμουν μέσα στις θλίψεις, εκραύγασα δυνατά και ο Κύριος με άκουσε»(1), για να μάθεις να ανεβαίνεις σιγά-σιγά και τις προσευχές να τις κάνεις θερμότερες, πνευματικότερες, ώστε να μη δυσανασχετείς, ούτε να στενοχωρείσαι στις θλίψεις, αλλά να καρπώνεσαι το κέρδος που προέρχεται απ’ αυτές. Γιατί, αν ο προφήτης Ελισσαίος, ενώ ήταν άνθρωπος, δεν άφησε το μαθητή του να απομακρύνει τη γυναίκα που πλησίασε, λέγοντας «άφησέ την, η ψυχή της είναι πολύ λυπημένη»(2), μη φανερώνοντας τίποτε άλλο από αυτό, παρά ότι έχει μεγάλο υπερασπιστή και συνήγορο τη θλίψη, πολύ περισσότερο ο Θεός δεν θα σε απομακρύνει, όταν Τον πλησιάζεις με ψυχή πονεμένη. Γι’ αυτό και ο Χριστός μακαρίζει εκείνους που πενθούν και ελεεινολογεί εκείνους που γελούν(3). (Εις Ψαλμ. ΡΙΘ’ 1, ΕΠΕ 6, 612- MG 55, 340).(1).Ψαλμ. 119,1.(2)Δ' Βασ. 4,27.(3).Λουκά 6,25.
ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΘΑΡΟΤΕΡΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΜΑΣ
3601. «Προς τον Κύριον εκραύγασα δυνατά, όταν βρισκόμουν μέσα σε θλίψεις και με άκουσε»(1)... Είδες το κέρδος της θλίψεως;... Τους οδήγησε σε καθαρή προσευχή... Και συ λοιπόν, αγαπητέ, όταν βρεθείς μέσα σε θλίψη μην απελπίζεσαι, ούτε να γίνεις ράθυμος, αλλά τότε περισσότερο κοίταξε ψηλά˙ επειδή τότε και οι προσευχές είναι καθαρότερες και η εύνοια και η αγάπη του Θεού είναι μεγαλύτερη. Και σε όλη σου τη ζωή έτσι να ζεις, ώστε να είναι κοπιαστική η ζωή σου, γνωρίζοντας, ότι «όλοι όσοι θέλουν να ζουν με ευσέβεια, όπως επιβάλλει η σχέση τους με τον Ιησού Χριστό, θα καταδιωχθούν»(2) και ότι «δια πολλών θλίψεων θα εισέλθουμε στη βασιλεία του Θεού»(3). Μη λοιπόν αγαπήσεις την πλαδαρή και διαλυμένη ζωή, ούτε να θελήσεις να βαδίζεις τον ευρύχωρο δρόμο (γιατί δεν οδηγεί στον ουρανό αυτός ο δρόμος), αλλά το στενό και γεμάτο θλίψεις. Αν δε θέλεις να φθάσεις στους ουράνιους τόπους διαμονής, να αποφεύγεις τις ηδονές, να περιφρονείς την απατηλή και πολυτελή ζωή, να αδιαφορείς για τον πλούτο, τη δόξα και την εξουσία, να αποκτήσεις φτώχεια και συντριβή καρδιάς και εξομολόγηση και πηγές δακρύων, και να επιδιώκεις όλα όσα μπορούν να σου χαρίσουν τη σωτηρία. Γιατί αυτά και πιο ασφαλή κάνουν εκείνον που τα έχει αποκτήσει και τις προσευχές τις κάνουν πιο πνευματικές. Αν έτσι ασκήσεις τον εαυτό σου και με τέτοιο φρόνημα επικαλεσθείς και συ το Θεό, οπωσδήποτε θα σε ακούσει.(Εις Ψαλμ. ΡΙΘ', 1, ΕΠΕ 6, 610-612).
ΜΑΛΑΚΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΨΥΧΗ
3602. Οι συμφορές καλλιέργησαν και μαλάκωσαν την ψυχή των αδελφών του Ιωσήφ και τους έκαναν πιο επιεικείς και καλωσυνάτους. (Εις Γεν., ομιλ. ΞΔ’, 5, ΕΠΕ 4, 672-674- MG 54, 553).
ΟΙ ΘΛΙΨΕΙΣ ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΟΥΝ ΤΗ ΦΙΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΟΥΝ ΤΗΝ ΕΧΘΡΑ
3603. Τέτοια είναι η φύση των θλιβερών γεγονότων της ζωής˙ είναι συνηθισμένο να παρατείνουν πάντοτε τις φιλίες και αυτό φαίνεται και από το ότι μπορούν εύκολα να διαλύσουν και τις έχθρες. Γιατί δεν υπάρχει κανείς που να είναι τόσο άθλιος και τόσο ηλίθιος, ώστε να βλέπει τον εχθρό του να υποφέρει και να μπορεί να διατηρεί την έχθρα εναντίον του.
(Προς Σταγείριον, λόγος Α’, 2, ΕΠΕ 29, 20- MG 47, 427).
Η ΘΛΙΨΗ ΕΙΝΑΙ ΜΗΤΕΡΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΣΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
3604. Η θλίψη είναι μητέρα της φιλοσοφίας και απαλλάσσει τον άνθρωπο από το θάνατο και προσελκύει πάρα πολύ τη δύναμη και ενίσχυση του Θεού. Τότε η νωθρότητα και ο περισπασμός εξαφανίζονται˙ τότε γινόμαστε προθυμότεροι για τις προσευχές. Και όπως ακριβώς ο χειμώνας είναι ο κατάλληλος καιρός για την καλλιέργεια της γης, έτσι και η θλίψη είναι η κατάλληλη περίσταση για τη φροντίδα της ψυχής. (Εις Ψαλμ. Θ', 5, ΕΠΕ 5, 468- MG 55, 128).
3604α. Η θλίψη δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα, για να φιλοσοφήσει κανείς πάνω στη ζωή. (Εις Β' Τιμ., ομιλ. Ε’, 4, ΕΠΕ 23, 558- MG 62, 629).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου