Δεν εδίωξε τους παγανιστές.
Ο Κων/νος, ως αυτοκράτορας όχι μονάχα των χριστιανών, αλλά και των εθνικών, διατήρησε ως το τέλος της ζωής του τίτλο του Ύπατου Αρχιερέως της θρησκείας των εθνικών, ενώ ανέθεσε τα καθαρώς λατρευτικά καθήκοντα στον προμαγίστορα, όπως και οι προηγούμενοι αυτοκράτορες.
Η εγκράτεια και η μετριοπάθεια ήταν από τις μεγαλύτερες αρετές του Κων/νου. Παρότι ασπάστηκε μ’ ενθουσιασμό τη νέα θρησκεία, δε στέρησε τη λατρεία στους πιστούς της παλαιάς. Άδικα κατηγορείται ότι κατεδίωξε τους εθνικούς.
Με κρατικές δαπάνες στήριζε τις γιορτές και τις τελετές των ειδωλολατρών στα πλαίσια της δίκαιης και ίσης μεταχείρισής τους προς τους χριστιανού. Δεν κατεδίωξε τους ειδωλολάτρες, άλλ’ ούτε και τήρησε ιδιαίτερα φιλική στάση απέναντί τους. Ο ίδιος μάλιστα τους παρότρυνε να επισκέπτονται ελεύθερα τους βωμούς και τα ιερά τους και να τελούν τις τελετές κατά τις συνήθειές τους.
Στην Αίγυπτο δεν απαγόρευσε τις εορτές και τις τελετές, που, καθώς πίστευαν οι πιστοί του θεού Νείλου, εξασφάλιζαν τις πλημμύρες του ποταμού… Ούτε την ίδρυση ειδωλολατρικών ναών εμπόδισε, και το μέτρο του αυτό εφαρμόστηκε σ’ ευρύτερη κλίμακα, καθώς επιβεβαιώνει ο παγανιστής Βίκτωρ. Μονάχα ένα μέτρο έλαβε κατά της παλαιάς θρησκείας στην περιοχή αυτή: Απαγόρευσε τον επιβεβλημένο ευνουχισμό των ιερέων του θεού Νείλου, πράγμα που, εικάζουμε, δε θα προξένησε αντιδράσεις…
Με επιστολές του συμβούλευε τους κατοίκους των περιοχών εκείνων να στραφούν προς τη χριστιανική πίστη. Σεβόμενος ίσως το...
διάταγμα του του Μεδιολάνου, δε θέλησε να παραβιάσει την αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας που παραχώρησε.
Άδικα κατηγορείται από το φανατικό παγανιστή Ευνάπιο (ο οποίος εξοπλίζει τον άλλο φαρμακερό εχθρό του Χριστού και του Κων/νου, το Ζώσιμο, με «όπλα» στο μάταιο πόλεμό του κατά του χριστιανισμού), ότι εξετέλεσε το φιλόσοφο Σώπατρο. Άλλ’ ο Σώπατρος κατηγορήθηκε και τελικά θανατώθηκε από το νομάρχη Ablavius, επειδή με τις μαγικές του τέχνες έδεσε τους ανέμους και καθυστέρησε την άφιξη των φορτωμένων με καλαμπόκι καραβιών από την Αίγυπτο, πράγμα που απαγόρευε ο νόμος επί ποινή θανάτου, δηλαδή απαγόρευε τη μαγεία και… όχι το δέσιμο των ανέμων. Και, φυσικά, ο Κων/νος δεν μπορεί να θεωρηθεί ένοχος όλων των καταδικαστικών αποφάσεων, που εξέδωσαν τα δικαστήρια της απέραντης αυτοκρατορίας του…
Η συμπεριφορά του προς τους διώκτες των χριστιανών ήταν ανεξίκακη. Δεν τους τιμώρησε, παρότι στη συνείδησή του τους καταδίκαζε.
Κανέναν υπάλληλο ειδωλολάτρη δεν απομάκρυνε από την κρατική μηχανή. Τα όσα περί διωγμών ή καταπιέσεων των ειδωλολατρών ή άλλων αλλοθρήσκων γράφονται από τους εχθρούς του, είναι ανιστόρητα ψεύδη και συκοφαντίες. Απόδειξη ότι ο εθνικός Λιβάνιος όχι μονάχα τον αποκαλεί «μεγάλον αυτοκράτορα», αλλά και μας διαβεβαιώνει επιπλέον πως οι εθνικοί έκαναν τις θυσίες τους ανενόχλητοι και – σε άλλο σημείο των συγγραφών του – ότι δεν επέφερε καμιά αλλαγή στις καθιερωμένες λατρείες.
Πάνω στο θέμα αυτό εύστοχες είναι οι παρατηρήσεις του περίφημου ιστορικού του δέκατου ένατου αιώνα J. B. Bury. Ανάμεσα στις αυστηρές κρίσεις του για τον Κων/νο λέει και κάποιες σπάνιες αλήθειες:
«Δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστεί ότι η επανάσταση του Κων/νου ήταν ίσως η πιο τολμηρή πράξη που διαπράχτηκε από έναν αυτοκράτορα ενάντια στην αμέλεια και την περιφρόνηση της μεγάλης πλειοψηφίας των υπηκόων του. Τουλάχιστον για τα τέσσερα πέμπτα του πληθυσμού της αυτοκρατορίας η χριστιανική Εκκλησία εξωτερικώς μονάχα ήταν χριστιανική. Ο στρατός και όλα τα σημαντικά άτομα στη διοίκηση ήταν αφιερωμένα στην ειδωλολατρία. Επομένως δεν εκπλήσσει ο Κων/νος ως πολιτικός και χριστιανός που δε χρησιμοποίησε πειθαναγκασμό. Η πολιτική του έκανε λίγα, που δείχναν περισσότερα απ’ ό,τι ήσαν, και προετοίμαζε τη βαθμιαία μετατροπή της αυτοκρατορίας (σε χριστιανική), και ήταν τόσο ήπια και προσεκτική που έχει υποστηριχτεί από μερικούς ότι στόχος του ήταν να καθιερώσει μιαν ισότητα των δύο θρησκειών. Διατήρησε τον τίτλο του Pontifex Maximus με τον τρόπο αυτόν και το συνταγματικό δικαίωμα του αυτοκράτορα να εποπτεύει τα θρησκευτικά όργανα. Απέσυρε την υποστήριξη των ειδωλολατρικών ιεροτελεστιών με κρατικά κεφάλαια, άλλ’ έκανε μιαν εξαίρεση υπέρ των επίσημων λατρειών στη Ρώμη. Το σημαντικότερο κατασταλτικό μέτρο του ήταν η απαγόρευση θυσιών με σφάγια, που υιοθετήθηκε συχνά από εκείνους που ετοίμαζαν κάποια εξέγερση και επιθυμούσαν να μάθουν τις πιθανότητες της επιτυχίας τους. Η απαγόρευση όριζε ποινή θανάτου, άλλ’ η ποινή αυτή ποτέ δεν επιβλήθηκε. Υπήρξε μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στο γράμμα του Νόμου και στην πρακτική εφαρμογή του. Άλλ’ ένας ειδωλολάτρης θα μπορούσε ελεύθερα να εκπληρώσει τα θρησκευτικά του καθήκοντα στους ναούς. Θα μπορούσε να προσφέρει το θυμίαμα και να κάνει τις σπονδές του κρασιού και σ’ ένα ναό και στο σπίτι του. Οι γυιοί του Κων/νου ακολούθησαν αυστηρότερη πολιτική έναντι των ειδωλολατρών. Στο ίδιο διάταγμα ορίστηκε το κλείσιμο των ναών «σε όλες τις θέσεις και τις πόλεις», άλλ’ αυτή η διάταξη εφαρμόστηκε εδώ και εκεί, ανάλογα με τις περιστάσεις και τα συναισθήματα των τοπικών κυβερνητών. Ελάχιστοι, ωστόσο, φανατικοί της χριστιανικής πλευράς, εκμεταλλευόμενοι το αυτοκρατορικό διάταγμα, προχώρησαν σε ακρότητες και προκάλεσαν μεγάλη ανησυχία στους παγανιστές».
Αλλά οι φανατικοί των επαναστάσεων δεν έλειψαν ούτε θα λείψουν στην ιστορία.
Κοντολογίς, ο Κων/νος δεν πείραξε τους ειδωλολάτρες, αλλά έλαβε ευεργετικά μέτρα υπέρ των χριστιανών και κατέστησε προοδευτικά το χριστιανισμό ευνοούμενη θρησκεία. Σχετικά ο Βλάσιος Φειδάς σημειώνει: «Δεν κατήργησε την εθνική λατρεία, αλλά στα πλαίσια της νέας θρησκευτικής πολιτικής τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν στην πράξη να εξισωθούν με έμμεση κατάργηση της εθνικής θρησκείας».
Ο Κων/νος, μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη, απαγόρευσε τον εκεί εορτασμό ειδωλολατρικών εορτών. Οι χριστιανοί συγγραφείς βεβαιώνουν ότι επιθυμία του αυτοκράτορα ήταν η εξάλειψη της ειδωλολατρίας από τη νέα πρωτεύουσα. Χαρακτηριστική είναι η πληροφορία του Μαλάλα (6ος αιώνας) ότι ο Κων/νος διέταξε να μη τελούνται πια ειδωλολατρικές τελετές στους ναούς του Ηλίου, της Αρτέμιδος σελήνης και της Αφροδίτης, που βρίσκονταν στη λεγόμενη ακρόπολη της Κωνσταντινουπόλεως.
Μα ενώ ο Κων/νος έδειχνε τόση ανεκτικότητα προς τους ειδωλολάτρες, αντίθετα προς τους αιρετικούς της χριστιανικής θρησκείας, διαβλέποντας τους κινδύνους για την ορθοδοξία, υπήρξε ιδιαίτερα αυστηρός. Εύστοχη είναι η παρατήρηση του Gibbon: «Θεωρούσε την εμμονή του στην πίστη των συμπερασμάτων της Συνόδου της Νικαίας ως πρόχωμα της χριστιανικής του πίστεως και την ξεχωριστή δόξα της βασιλείας του.» Με διατάγματα, ένα από τα οποία δημοσιεύουμε στο τέλος του βιβλίου, προσπάθησε να βάλει φραγμό στη φρενήρη εξάπλωση των παντοειδών αιρέσεων.
Συνεχίζεται.
Από το βιβλίο: Μέγας Κωνσταντίνος : Κατηγορίες και αλήθεια, του Κωνσταντίνου Καραστάθη. Αθήναι, Απρίλιος του 2012 Εκδόσεις «ΑΘΩΣ».
πηγή: https://adontes.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου