Ερμηνευτικό σχόλιο στο αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής 26.10.25 [Τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ Μυροβλήτου (Β΄ Τιμ. 2,1-10) ]

  

Από τον κ. Δημήτριο Ρίζο *

«ἃ ἤκουσας παρ’ ἐμοῦ διὰ πολλῶν μαρτύρων, ταῦτα παράθου πιστοῖς ἀνθρώποις,
οἵτινες ἱκανοὶ ἔσονται καὶ ἑτέρους διδάξαι»

Ἡ ἀποστολικὴ περικοπὴ ποὺ ἀκούσαμε σήμερα εἶναι ἐπιλεγμένη ἀπὸ τὴν δεύτερη ἐπιστολή, ποὺ ἔστειλε ὁ ἀπόστολος Παῦλος, στὸν μαθητή του Τιμόθεο, καὶ ἀναγινώσκεται κατὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου.

Ὁ Τιμόθεος ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ γνώρισε τὸν Παῦλο ἔγινε ὁ πιὸ πιστὸς μαθητὴς καὶ συνεργάτης του. Ἀναδείχθηκε καλὸς μαθητής, ζηλωτὴς καὶ μόνιμος συνοδὸς στὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν περιοδειῶν τοῦ Παύλου. Ἑπομένως ἄκουσε πολλὲς διδαχὲς, γνώρισε πολλὲς δοκιμασίες, πέρασε πολλοὺς κινδύνους, ἀλλὰ καὶ χάρηκε πολλὲς θεῖες ἐπεμβάσεις καὶ εἶδε πολλὰ θαυμαστὰ γεγονότα. Φορτωμένος ἀπὸ τόσες ἐμπειρίες ὁ Τιμόθεος μποροῦσε νὰ συνεχίση τὸ ἀποστολικὸ ἔργο μὲ συνέπεια. Ὡστόσο ὁ Παῦλος συνεχίζει νὰ τὸν καθοδηγῆ. Πάντα μᾶς χρειάζονται, ἂν ὄχι νουθεσίες, τοὐλάχιστον ὑπομνήσεις. 

Μὲ τὴν ἐπιστολή, ποὺ στέλνει ὁ Παῦλος, θυμίζει στὸν Τιμόθεο ὅσα ἄκουσε στὴν διάρκεια τῶν περιοδειῶν καὶ τὸ πλῆθος τῶν δοκιμασιῶν. Ὅλα αὐτὰ εἶναι θεῖες διδασκαλίες μὲ αἰώνιο κῦρος. Δὲν εἶναι ἁπλὲς διηγήσεις, ἀλλὰ θεῖες καὶ σωτήριες ἀποκαλύψεις, ποὺ δὲν ἐπιδέχονται διορθώσεις καὶ παραμένουν στὸν αἰῶνα. 

Ὅσα ἄκουσε ὁ Τιμόθεος ἐπιβεβαιώνονται ἀπὸ πολλὲς μαρτυρίες, ἀφοῦ τὰ ἄκουσε ἐνώπιον πολλῶν μαρτύρων. Μάρτυρες εἶναι ὅλοι οἱ κατὰ τόπους καὶ χρόνους ἀκροατὲς τῶν διδασκαλιῶν τοῦ Παύλου. Καὶ μάλιστα ἔγκυροι μάρτυρες, ἐφ’ ὅσον μεγάλος ἀριθμὸς τῶν ἀκροατῶν δὲν ἔμειναν μόνον ἀκροατές, ἀλλὰ τοὺς εἶδε ὁ Τιμόθεος νὰ μεταστρέφωνται ἀπὸ τὴν πλάνη τῆς εἰδωλολατρίας καὶ νὰ προσχωροῦν στὴν ἀληθινὴ πίστι, καὶ νὰ γίνωνται μέλη τῆς Ἐκκλησίας. 

Ἡ φρᾶσις «ἤκουσας παρ’ ἐμοῦ διὰ πολλῶν μαρτύρων», κατὰ τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, δηλώνει, ὅσα ἄκουσες, καὶ ὄχι ὅσα ἔμαθες ἀπὸ συζητήσεις καὶ λογομαχίες καὶ διαβουλεύσεις. Διότι ἡ «πίστις εἶναι ἐξ ἀκοῆς, ἡ δὲ ἀκοὴ διὰ ρήματος Θεοῦ» (Ρω. 10,17). Καὶ ὁ Τιμόθεος ἄκουσε, καὶ μάλιστα ὄχι κρυφά, ἀλλὰ μὲ θάρρος καὶ μὲ παρρησία, μπροστὰ στὴν παρουσία πολλῶν μαρτύρων καὶ ἀκροατῶν. 

Μερικοὶ δέ, ὅπως ὁ ἅγιος Κλήμης, μὲ τό «πολλοὺς μάρτυρας» ἐννόησαν τὸν Παλαιὸ Νόμο καὶ τοὺς Προφῆτες. Καὶ συμπληρώνει ὁ ἅγιος Νικόδημος· «Ἠξεύρεις, ὦ τέκνον μου, ὅτι τὰ λόγια ὅπου ἤκουσας ἀπὸ ἐμένα, ἦτον βεβαιωμένα μὲ πολλὰς μαρτυρίας τοῦ Νόμου καὶ τῶν Προφητῶν;»

Ὁ Τιμόθεος ὥριμος πλέον ἀναλαμβάνει τὸ ἔργο τοῦ Ἀποστόλου. Ὁ Παῦλος τοῦ λέγει· «Ἐνδυναμοῦ … ταῦτα παράθου πιστοῖς ἀνθρώποις».  Συνέχισε τὸ ἀποστολικὸ ἔργο, καὶ τέτοιο ἔργο εἶναι ἡ διάδοσις τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὅσα ἔχεις μέσα στὴν καρδιὰ καὶ τὸν νοῦ σου, κήρυξέ τα, δίδαξε, κατήχησε. Ὁ Τιμόθεος κατέχει ἕναν θησαυρό, τὴν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἐφ’ ὅσον μιλᾶμε γιὰ θησαυρό, προσέχουμε σὲ ποιοὺς θὰ τὸν ἐμπιστευθοῦμε. Ἡ ὁδηγία ποὺ τοῦ δίδεται εἶναι· «πιστοῖς ἀνθρώποις». Γράφει δὲ ὁ ἅγιος Νικόδημος· «Διατὶ ἐκεῖνα τὰ πράγματα, ὁποῦ παραθέσῃ τινὰς εἰς ἄλλον διὰ νὰ φυλαξῃ, μὲ ἀσφάλειαν καὶ βεβαιότητα τὰ παραθέτει». Ἐδῶ δὲν ἔχομε πράγματα, δηλαδὴ ἀντικείμενα, ἀλλὰ θεία καὶ οὐράνια διδασκαλία. Τὴν ὁποία δὲν παραθέτομε σὲ φιλόνεικους, ἀλλὰ σὲ ἐμπίστους, ποὺ κρατᾶνε τὴν πίστι μὲ ἁπλότητα καὶ δὲν τὴν προδίδουν. Ὄχι μόνον ἁπλῶς δὲν τὴν προδίδουν, ἀλλὰ εἶναι σὲ θέσι καὶ νὰ τὴν διαδώσουν, ὅπως γράφει ὁ Παῦλος «ἱκανοὶ ἔσονται καὶ ἑτέρους διδάξαι». 

Αὐτὴ ἡ διευκρίνισις ποὺ κάνει ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος εἶναι καίρια, ἔχει μεγάλη σημασία γιὰ τὴν πορεία τῆς Ἐκκλησίας μέσα στὸν κόσμο καὶ τὸν χρόνο. Δὲν μπορῶ οὔτε νὰ φανταστῶ τὴν Ἐκκλησία χωρὶς αὐτὴν τὴν διάστασι στὸ ἔργο τῶν Ἀποστόλων. Διότι ἁπλᾶ δὲν θὰ ὑπῆρχε συνέχεια. Θὰ εἶχαν τελειώσει οἱ Ἀπόστολοι χωρὶς νὰ εἶχαν ἀφήσει διαδόχους, οἱ ὁποῖοι θὰ συνέχιζαν τὸν εὐαγγελισμό τοῦ κόσμου. Ἡ διαδοχή εἶναι ἡ ἀπόδειξις τῆς γνησιότητος τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου, ἡ ἀπόδειξις τῆς ἀλήθειας τῆς Ἐκκλησίας μέσα στὸν κόσμο καὶ τὸν χρόνο. 

Ὁ Κύριός μας, ὅσα δίδαξε γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, τὰ δίδαξε στοὺς μαθητές του, μὲ τὴν ὑποχρέωσι νά «πορευθοῦν καὶ νὰ τὰ διδάξουν σὲ ὅλα τὰ ἔθνη». Προσέξτε μία λεπτομέρεια. Ὅταν χρειάσθηκε νὰ ἀναπληρωθῆ ἡ θέσις τοῦ ἐκπεσόντος Ἰούδα, ἡ ἐπιλογὴ ἔγινε μὲ ἕνα κριτήριο, γιὰ νὰ ὑπάρχη ἡ διαδοχή. «Τὴν ἐπισκοπὴν αὐτοῦ λάβοι ἕτερος». Ποιός; Ἕνας «Ἀπὸ τοὺς ἄνδρας δηλαδὴ ἐκείνους, ποὺ ἦσαν μαζί μας καὶ παρηκολούθησαν καθ’ ὅλον τὸν χρόνον τῆς δράσεως τοῦ Κυρίου, κατὰ τὸν ὁποῖον ἔμπαινε καὶ ἔβγαινε μεταξύ μας ὁ Κύριος Ἰησοῦς, 22  ἀπὸ τὸν καιρὸν ποὺ ἔκαμε τὴν ἀρχὴν τῆς δημοσίας δράσεώς του, δηλαδὴ ἀπὸ τῆς βαπτίσεώς του ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου μέχρι τῆς ἡμέρας κατὰ τὴν ὁποίαν ἀνελήφθη καὶ μᾶς ἔφυγε, ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους αὐτοὺς λοιπὸν ἕνας πρέπει νὰ ἐκλεγῇ καὶ νὰ γίνῃ μαζὶ μὲ ἡμᾶς μάρτυς τῆς Ἀναστάσεώς του».

Ὁ Τιμόθεος, καὶ ὁ κάθε Τιμόθεος, ὅσα ἄκουσε καὶ ἔμαθε ἀπὸ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, πρέπει νὰ τὰ μεταφέρη σὲ πιστοὺς ποὺ εἶναι σὲ θέσι νὰ τὰ διδάξουν καὶ σὲ ἄλλους. Ἀνατρέχω καὶ πάλι στὸν ἅγιο Νικόδημο, ὁ ὁποῖος ἀναρωτιέται· «Τί τὸ ὄφελος, ὅταν τινὰς εἶναι μὲν αὐτὸς πιστὸς καὶ ἐμπιστευμένος, καὶ ὅλα τὰ λόγια τὰ δέχεται μὲ ἁπλότητα, καὶ χωρὶς συζητήσεις, δὲν δύναται δὲ νὰ παραδίδῃ καὶ εἰς ἄλλους τὰ λόγια ἐκεῖνα ὁποῦ ἐδιδάχθη; ἢ τί τὸ ὄφελος, ἀνίσως, αὐτὸς μὲν δὲν προδίδῃ τὰ λόγια τῆς πίστεως ὁποῦ ἔμαθε, δὲν ἠμπορεῖ δὲ νὰ κάμνῃ καὶ ἄλλους πιστοὺς ὁμοίους του»; 

Προτοῦ κλείσω τὸ σημερινὸ λόγο, θέλω νὰ αὐτοελεγχθοῦμε καὶ νὰ ἀναδείξω ἕνα ἀδύνατο σημεῖο ἡμῶν τῶν ὀρθοδόξων τῆς ἐποχῆς μας· Βλέπετε πῶς τρέχουν οἱ αἱρετικοί, προκειμένου νὰ διαδόσουν τὶς πλανεμένες θρησκευτικὰ διδασκαλίες τους; Σίγουρα κάποιοι ἀπὸ αὐτοὺς κτύπησαν τὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ σας, καὶ προσπάθησαν νὰ σᾶς «διαφωτίσουν» στὴν πλάνη τους. Αὐτὸ ἐμεῖς δὲν τὸ κάνουμε. Καὶ δὲν τὸ κάνουμε γιὰ πολλοὺς λόγους. 

Πάντως ἂν δοῦμε ὅλη τὴν ἐπιστολὴ τοῦ Παύλου πρὸς τὸν Τιμόθεο, θὰ βροῦμε προστακτικὲς, ποὺ προτρέπουν γιὰ δρᾶσι, καὶ θὰ ἐλεγχθοῦμε γιὰ τὴν ἀδράνειά μας. Σᾶς παρακαλῶ καὶ σᾶς προτρέπω νὰ διαθέσετε λίγο χρόνο καὶ νὰ μελετήσετε τὸ διαμάντι τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὴν Β΄ πρὸς Τιμόθεον ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Καταγράφω μία μόνον προστακτική: 

«Νῆφε ἐν πᾶσι, κακοπάθησον, ἔργον ποίησον εὐαγγελιστοῦ».