.png)
του κ. Γεωργίου Θ. Μηλίτση, διδασκάλου – Ειδικού Παιδαγωγού.
Δεν υπάρχει άνθρωπος, όσο καλλιεργημένος ή πνευματικός κι αν είναι, που να μην αισθάνθηκε ευχαρίστηση ή ικανοποίηση, όταν άκουσε τους άλλους να τον επαινούν. Αν αυτό είναι βέβαιο για μας τους μεγάλους ισχύει πολύ περισσότερο για τα μικρά παιδιά.
Αναγκαίος για τα μικρά παιδιά
Όπως το παιδί έχει ανάγκη από αγάπη, φροντίδα, τροφή κλπ. έτσι έχει ανάγκη κι από τον έπαινο των γονέων, των δασκάλων και των συνανθρώπων του. Ο έπαινος είναι ένας από τους πιο βασικούς τρόπους με τους οποίους δείχνουμε την επιδοκιμασία μας και καλλιεργούμε την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση του εαυτού των παιδιών μας. Ως γονείς, πρέπει να επαινούμε τα παιδιά μας, για να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμησή τους και να ενθαρρύνουμε την καλή συμπεριφορά τους.
Πρέπει γονείς να γνωρίζουν ότι ο έπαινος δεν πρέπει να είναι απλώς ένα συχνό κομπλιμέντο, αλλά ένα συνειδητό εργαλείο που χρησιμοποιείται σωστά και την κατάλληλη στιγμή. Χρησιμοποιώντας τον έπαινο, δείχνουμε στο παιδί μας πώς να σκέφτεται και να μιλάει θετικά για τον εαυτό του.
Ο έπαινος βοηθάει το παιδί να μάθει πώς να αναγνωρίζει πότε τα πάει καλά και πότε όχι και να νιώθει ικανοποίηση για τον εαυτό του. Είναι απαραίτητος στο παιδί γιατί το βοηθάει να αναπτυχθεί και να πιστέψει στον εαυτό του και να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή του.
Ο έπαινος στα παιδιά της μικρής ηλικίας είναι χρήσιμος, όπως προαναφέραμε. Ο χαρακτήρας του παιδιού στην ηλικία αυτή δεν βλάπτεται από τους επαίνους. Τι χαρά αισθάνεται το παιδί όταν μας δείχνει κάτι που ζωγράφισε κι εμείς το προσέχουμε και το επαινούμε. Δεν μπορούμε να φαντασθούμε ότι εκτός από τη χαρά και την ικανοποίηση τι δύναμη και τι θάρρος παίρνει.
Όταν όμως το παιδί μεγαλώσει και πάει στο Δημοτικό και αργότερα στο Γυμνάσιο ή στο Λύκειο, τότε οι γονείς και οι οικείοι πρέπει να σκεφθούν περισσότερο αν και πως θα πρέπει να το επαινέσουν, γιατί ο έπαινός τώρα τα επηρεάζει και μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, γιατί μπορεί να έχουμε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδιώκουμε. Όμως και τώρα τα παιδιά χρειάζονται το σωστό είδος επαίνου.
Όσο αναγκαίος και απαραίτητος είναι ο έπαινος για τα μικρά παιδιά για τα μεγαλύτερα είναι δίκοπο μαχαίρι, γι̉ αυτό πριν τον δώσουμε πρέπει να σκεφτούμε τι θα πούμε και πώς θα τον πούμε.
Για το αν ο πολύς έπαινος είναι αναγκαίος και κάνει καλό στο χαρακτήρα του παιδιού ή το αντίθετο απασχόλησε πολλούς επιστήμονες, Ψυχολόγους και Παιδαγωγούς, και οι οποίοι για να καταλήξουν σε συμπεράσματα έκαναν πολλές έρευνες.
Ας δούμε μερικές έρευνες.
1. Οι ερευνητές Claudia M. Mueller και Carol S. Dweck του Πανεπιστημίου Columbia ασχολήθηκαν με το ερώτημα που προαναφέραμε. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών τους, ο έπαινος της νοημοσύνης, «πόσο έξυπνος είσαι !», των παιδιών μπορεί να «υπονομεύσει το κίνητρο και την απόδοσή τους».
2. Μια μελέτη που διεξήχθη στην Ολλανδία από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο και τα αποτελέσματά της δημοσιεύθηκαν το 2015, έδειξε ότι, η ομάδα ελέγχου που αποτελούνταν από παιδιά που άκουγαν συχνά αδικαιολόγητους επαίνους που ενίσχυαν τον εγωισμό τους, όταν μεγάλωσαν δεν ανέπτυξαν μια υγιή αίσθηση ότι ήταν εξίσου άξια με τους συνομηλίκους τους. Αλλά παιδιά που οι γονείς τους τα επαινούσαν και τα έλεγαν ότι ήταν ιδιαίτερα χαρισματικά ή μοναδικά, οι έπαινοι έκαναν τα παιδιά να αισθάνονται ανώτερα από τους συνομηλίκους τους, με άλλα λόγια, έγιναν ναρκισσιστικά.
3. Η παιδοψυχολόγος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ Carole Dweck, μελέτησε τον αντίκτυπο που μπορούν να έχουν οι έπαινοι στην ψυχική κατάσταση ενός παιδιού για αρκετές δεκαετίες. Από την έρευνα που έκανε βρήκε ότι ορισμένα είδη επαίνων είναι στην πραγματικότητα πολύ περισσότερο επιβλαβή παρά ωφέλιμα όσον αφορά την ανεξαρτησία, τη μάθηση, την αυτοπεποίθηση και την ανθεκτικότητα.
4. Γαλλίδα ψυχολόγος σε άρθρο της με τίτλο: «Πάρα πολλά κομπλιμέντα στην παιδική ηλικία; Αυτό το συνηθισμένο ελάττωμα ανησυχεί τους ψυχολόγους για τα αποτελέσματά του στην ενήλικη ζωή» σημειώνει ότι «Επαινείτε το παιδί σας με πάθος. Αυτό είναι φυσιολογικό και απόλυτα φυσικό. Αλλά να είστε προσεκτικοί... ο υπερβολικός έπαινος μπορεί να του γυρίσει μπούμερανγκ στην ενήλικη ζωή. Τα πολλά κομπλιμέντα δεν θα κάνουν καλό στο παιδί σας. Αν και η ενθάρρυνση και ο έπαινος είναι απαραίτητοι για να το βοηθήσουν να αναπτυχθεί και να πιστέψει στον εαυτό του. Όταν όμως γίνουν υπερβολικά ή δυσανάλογα, μπορούν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα και να καλλιεργήσουν ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ενήλικη ζωή. Προσέξτε όμως, αυτός ο τύπος γονικής μέριμνας, όσο καλοπροαίρετος κι αν είναι, μπορεί να μετατρέψει το παιδί σας σε έναν υπερευαίσθητο και εύκολα προσβεβλημένο ενήλικα. Το να δίνετε στο παιδί σας πάρα πολλούς επαίνους μπορεί να έχει συνέπειες στην ενήλικη ζωή.»
Ο έπαινος και η ενθάρρυνση είναι σημαντικά όπλα στα χέρια των γονέων για να παρακινήσουν τα παιδιά τους να μη δειλιάσουν να κάνουν κάτι που πρέπει και συγχρόνως να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους, αλλά πρέπει να διατυπώνονται προσεκτικά. Οι γονείς, όταν επαινούν τα παιδιά τους, πρέπει να τα επαινούν όχι για τη φυσική τους ικανότητα, αλλά για τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους. Συγκεκριμένα, οι γονείς θα πρέπει να επαινούν τα παιδιά για: 1. Την προσπάθειά τους να κάνουν κάτι. 2. Γιατί δοκίμασαν διάφορους τρόπους για να πετύχουν το αποτέλεσμα τους. 3. Για την επιμονή ή προθυμία τους να λύσουν το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν.
Πώς να επαινούμε σωστά το παιδί μας.
Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο έπαινος δεν πρέπει να είναι απλά ένα συχνό κομπλιμέντο, αλλά ένα συνειδητό εργαλείο που χρησιμοποιείται σωστά και την κατάλληλη στιγμή. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να επαινούμε τα παιδιά με τρόπο που να ενθαρρύνει την ανάπτυξή τους αντί να τα βλάπτει;
Πολλοί γονείς κάνουν το λάθος να επαινούν το παιδί τους μόνο για τα αποτελέσματα. Είναι σίγουρα ωραίο να βλέπεις υψηλούς βαθμούς ή νίκες σε διαγωνισμούς, είναι όμως πολύ πιο σημαντικό να επιβραβεύεις την ίδια τη διαδικασία: την προσπάθεια που κατέβαλε το παιδί για να επιτύχει τον στόχο του. Ο έπαινος για τα αποτελέσματα μπορεί ακούσια να δημιουργήσει φόβο αποτυχίας στα παιδιά, καθώς αρχίζουν να πιστεύουν ότι εκτιμώνται μόνο για τις επιτυχίες τους. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να καταλάβουν ότι ο έπαινός σας δεν βασίζεται σε συγκεκριμένα επιτεύγματα, αλλά στο πόσο σκληρά προσπαθούν, πόσο καλά μελετούν και πόσο καλά ξεπερνούν τις προκλήσεις.
Για παράδειγμα, αντί να πείτε «Είσαι έξυπνος στο να κερδίζεις τον διαγωνισμό», είναι καλύτερο να πείτε «Έκανες τόσο καλή προετοιμασία και αυτό φαίνεται από το αποτέλεσμα! Είμαι περήφανος για την επιμονή και την επιμέλειά σου». Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ότι η επιτυχία είναι αποτέλεσμα προσπάθειας, όχι τύχης.
Αν θέλετε να το βοηθήσετε να παίρνει πρωτοβουλίες στη ζωή του πρέπει να δίνετε ίση προσοχή στις ατέλειες και στις επιτυχίες του . Είναι σημαντικό να μάθουν τα παιδιά να αναγνωρίζουν τις αδυναμίες τους, να τις αποδέχονται και τελικά να τις ξεπερνούν. Πρέπει να τα δίνουμε όλα τα απαραίτητα εφόδια και την υποστήριξη για να αναπτυχθούν σωστά. Π.χ. αν το παιδί σας γυρίσει σπίτι από το σχολείο με κακό βαθμό, αντί να του πείτε « Δεν δούλεψες αρκετά σκληρά», θα πρέπει να του δείξετε ότι η αποτυχία του μπορεί να το βοηθήσει να βελτιώσει τη μάθησή του. Έτσι, θα καταλάβει ότι οι ικανότητές του δεν είναι περιορισμένες και ότι μπορούν να καλλιεργηθούν. Ένα παιδί που εκτιμά τη μάθηση δεν θα φοβάται να δουλέψει σκληρά και να αντιμετωπίσει αποτυχίες - μαθήματα που μπορούν να του χρησιμεύσουν σε όλη του τη ζωή.
Όταν επαινείτε ένα παιδί, πρέπει να είστε συγκεκριμένοι. Γενικές φράσεις όπως «Μπράβο!» ή «Είσαι τόσο έξυπνος!» δεν παρέχουν μια σαφή κατανόηση του τι ακριβώς έγινε καλά. Το παιδί μπορεί να μην καταλαβαίνει γιατί επαινείται και δεν θα είναι σε θέση να το εφαρμόσει στο μέλλον. Αντ' αυτών μπορείτε να πείτε: «Εκτίμησα πόσο άψογα ολοκλήρωσες αυτήν την εργασία» ή «Ήσουν τόσο προσεκτικός όταν με βοήθησες με αυτό». Αυτή η εξειδίκευση θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει τι ακριβώς εκτιμάται στη συμπεριφορά του και θα το ενθαρρύνει να επαναλάβει αυτές τις ενέργειες.
Η Carol Dweck διαπίστωσε ότι το να επαινούμε ένα παιδί για τη νοημοσύνη του ασκεί πίεση στην ακεραιότητα των παιδιών. Ένα εκπληκτικό ποσοστό των μαθητών που «επαινούνταν για τις ικανότητές τους» (συνολικά, το 40% της ομάδας) έλεγαν ψέματα στους συνομηλίκους τους διογκώνοντας τις βαθμολογίες τους στις εξετάσεις που αναφέρονταν από τους ίδιους. Προφανώς ντρέπονταν για τα πραγματικά τους αποτελέσματα.
Συνοψίζοντας τα βασικά ευρήματα του έργου της ζωής της, η Dweck γράφει: «Περισσότερες από τρεις δεκαετίες έρευνας δείχνουν ότι η υπερβολική έμφαση στη διάνοια ή το ταλέντο - και η υπονοούμενη ότι τέτοια χαρακτηριστικά είναι έμφυτα και σταθερά - αφήνει τους ανθρώπους ευάλωτους στην αποτυχία, φοβούμενους τις προκλήσεις και χωρίς κίνητρο για μάθηση».
«... Από την άλλη πλευρά, οι μελέτες μας δείχνουν ότι η διδασκαλία στους ανθρώπους μιας «νοοτροπίας ανάπτυξης», η οποία ενθαρρύνει την εστίαση στη «διαδικασία» (που αποτελείται από προσωπική προσπάθεια και αποτελεσματικές στρατηγικές) αντί για την ευφυΐα ή το ταλέντο, τους βοηθά να επιτύχουν υψηλές επιδόσεις στο σχολείο και στη ζωή.»
Ο έπαινος, όπως και κάθε άλλο παιδαγωγικό μέτρο, θα πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ. Το να επαινούμε ένα παιδί πολύ συχνά για κάθε μικρή πράξη μπορεί να μειώσει την αξία του ίδιου του επαίνου. Τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα στην ανειλικρίνεια και αν ο έπαινος δίνεται πολύ συχνά, μπορεί να σταματήσουν να τον παίρνουν στα σοβαρά. Επιπλέον, ο συνεχής έπαινος για μικρές πράξεις μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί να εξαρτάται από την εξωτερική επιβεβαίωση και να αναζητά τον έπαινο για τον εαυτό του, παρά για τη δική του ανάπτυξη.
Ο Δρ. Kevin Leman (ψυχολόγος και ειδικός σε θέματα γονικής μέριμνας) αρέσκεται να υπενθυμίζει στους γονείς ότι τα παιδιά χρειάζονται τακτικές δόσεις «βιταμίνης Ε» – έτσι αποκαλεί την τη γονική ενθάρρυνση – αλλά στενοχωρείται που πολλά παιδιά ακούν πάρα πολλούς αδικαιολόγητους επαίνους. Σημειώνει: «Σήμερα ζούμε με ψεύτικους επαίνους όπου ένα παιδί δεν κάνει τίποτα και οι γονείς επευφημούν με τρελό τρόπο το παιδί τους».
Αυτή η υπερβολική δόση αδικαιολόγητου επαίνου δεν οδηγεί στον τελικό στόχο της υγιούς αυτοεκτίμησης στα παιδιά. Αξίζει επίσης να λάβετε υπόψη σας ότι ο άδικος έπαινος μπορεί να αποδυναμώσει σημαντικές πτυχές της σχέσης σας με το παιδί σας. Για παράδειγμα, τα παιδιά που είναι αρκετά έξυπνα ώστε να δουν το ψέμα στον υπερβολικό έπαινο ενός γονέα μπορεί να αρχίσουν να υποτιμούν εντελώς τη γνώμη του γονέα τους. Όταν λες σε ένα παιδί πόσο υπέροχο είναι, και ξέρει ότι δεν είναι υπέροχο, πώς νομίζεις ότι αυτό καταλήγει στο μυαλό του;» ρωτάει ο Λέμαν. «... Το μόνο που καταφέρνει ο έπαινος αυτός είναι να δημιουργεί την αίσθηση της καλής διάθεσης και να δημιουργήσει στο παιδί την αίσθηση ότι δεν πρέπει να σου έχει εμπιστοσύνη. Αν ποτέ καταφέρει κάτι αξιόλογο, και του κάνεις ένα γνήσιο έπαινο, δεν θα σε πιστέψει».
Ο ανειλικρινής έπαινος μπορεί επίσης να αφήσει ένα παιδί να νιώθει παρεξηγημένο και μη εκτιμημένο, καθώς το παιδί μπορεί κάλλιστα να συμπεράνει ότι η μαμά και ο μπαμπάς δεν ξέρουν καν τον πραγματικό μου εαυτό - για τι νοιάζομαι και σε τι είμαι πραγματικά καλός.
Ένα παιδί με μεγάλη ανασφάλεια μπορεί να τα πάει ακόμα χειρότερα, ερμηνεύοντας τον ψεύτικο έπαινο ως επιβεβαίωση της παντελούς έλλειψης αξίας του. Αυτό είναι το μόνο που μπορεί να σκεφτεί η μαμά να πει; μπορεί να σκεφτεί το παιδί. Αυτό απλώς αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να βρει τίποτα πραγματικό σε μένα για το οποίο να είναι περήφανη.
5. Επαινέστε τη διαδικασία, όχι μόνο την επιτυχία.
Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο έπαινος δεν πρέπει να αντικαθιστά την κριτική. Όταν ένα παιδί δυσκολεύεται, χρειάζεται υποστήριξη κι όχι μόνο έπαινο για τις επιτυχίες του. Αν δείτε το παιδί σας να δυσκολεύεται, αντί να αγνοήσετε το πρόβλημα ή να το μαλώσετε, πείτε: «Βλέπω ότι δυσκολεύεσαι, αλλά κάνεις πρόοδο. Συνέχισε να προσπαθείς και θα τα καταφέρεις!» Αυτό θα βοηθήσει το παιδί σας να μην φοβάται τα λάθη και να τα βλέπει ως ένα φυσικό μέρος της μαθησιακής διαδικασίας.
6. Χρησιμοποιήστε τον έπαινο για να το παρακινήσετε, αλλά αποφύγετε τη χειραγώγηση.
Ο έπαινος μπορεί επίσης να αποτελέσει ένα εξαιρετικό κίνητρο για βελτίωση. Όταν ένα παιδί βλέπει τις προσπάθειές του να γίνονται αντιληπτές και να εκτιμώνται, εμπνέεται να προσπαθήσει περισσότερο. Ωστόσο, είναι σημαντικό το κίνητρο να είναι εσωτερικό, να μην εξαρτάται από την επιθυμία για έπαινο από τους ενήλικες. Ο έπαινος πρέπει να είναι ειλικρινής και να στοχεύει στην ανάπτυξη ενδιαφέροντος και αγάπης για τη διαδικασία, όχι στην προσδοκία της επιδοκιμασίας.
7. Δημιουργήστε μια ισορροπία μεταξύ επαίνου και υποστήριξης
Ο έπαινος δεν πρέπει να αντικαθιστά την υποστήριξη και τη φροντίδα. Είναι σημαντικό για ένα παιδί να νιώθει αγάπη, ανεξάρτητα από τα επιτεύγματα και τις επιτυχίες του. Επαινέστε συγκεκριμένες ενέργειες, αλλά να θυμάστε ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και χρειάζεται όχι μόνο εξωτερική αναγνώριση αλλά και συνεχή υποστήριξη. Να είστε εκεί για το παιδί σας στο αναπτυξιακό του ταξίδι, βοηθήστε το να ξεπεράσει τις προκλήσεις και δείξτε του ότι το αγαπούν απλώς για αυτό που είναι.
Ο έπαινος είναι καλός για τα μικρά παιδιά και πρέπει να δίνετε, αλλά στα μεγαλύτερα χρειάζεται προσοχή πότε δίνεται, πως δίνεται και για τι δίνεται.
πηγή: https://aktines.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου