ΟΤΑΝ Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΟΛΙΣΘΑΙΝΕΙ…

 

“Συ δ’ ουκ επαιδεί, τώνδε χωρίς ει φρονείς;”

(Πώς τολμάς εσύ και έχεις διαφορετική άποψη από τους υπόλοιπους συμπολίτες σου;)

Σοφοκλέους τραγωδία “Αντιγόνη”

Έκπληκτος και εξοργισμένος, απευθύνεται ο Κρέων, προσωρινός βασιλιάς των Θηβών, μετά τον θάνατο του Οιδίποδα και τον αλληλοσκοτωμό των γιων του, Πολυνείκη και Ετεοκλή, προς την Αντιγόνη, ηρωίδα της ομώνυμης τραγωδίας του μεγάλου τραγικού μας ποιητή, του 5ου π.Χ αι. Σοφοκλέους. Και ο λόγος; Επειδή αυτή, μια γυναίκα, τόλμησε να ορθώσει το ανάστημά της στην παράλογη διαταγή του για απαγόρευση της ταφής του αγαπημένου της αδελφού Πολυνείκη.

Η στυγνή εξουσία, την οποία εκπροσωπεί ο Κρέων και ο κάθε Κρέων οιασδήποτε εποχής, δεν ανέχεται τις ελεύθερες φωνές ούτε πολίτες με ψυχικό σθένος και αγωνιστικό φρόνημα, που να υπερασπίζονται παραδεδομένες αξίες, το άγραφο θεϊκό δίκαιο και το δικαίωμα να υπακούν στην εσωτερική τους φωνή, αυτήν που υπαγορεύει η συνείδησή τους.

Είναι εμφανής, στο διάλογο αυτό, η σύγκρουση δύο διαφορετικών κοσμοαντιλήψεων από δύο διαφορετικά πρόσωπα. Τον Κρέοντα, που εκπροσωπεί ένα αυταρχικό καθεστώς και την Αντιγόνη, που αντιπροσωπεύει την ελεύθερη βούληση, τη θαρραλέα παρέμβαση στη διασάλευση του κοινωνικού status. Από τη μια η άτεγκτη και στυγνή στάση του άρχοντα-δυνάστη, που, με το κύρος της εξουσίας που διαθέτει, απειλεί, εκβιάζει και απαιτεί την πλήρη υποταγή των πολιτών στις αποφάσεις του. Δεν ανέχεται καμία αντίδραση από μέρους τους. Τρέμει την κριτική τους σκέψη απέναντι στις ανίερες αποφάσεις του, ωχριά μπρος στο μεγαλείο του αγωνιστικού τους φρονήματος, αισθάνεται το ολίγιστο της δύναμής του, γι αυτό και καταφεύγει στη βία, στον εκφοβισμό, επειδή στο βάθος καταλαβαίνει ότι ασεβεί και παρανομεί. Άλλωστε, είναι ίδιο του κάθε κακού και ανίκανου πολιτικού ηγέτη, που δεν χαίρει της εμπιστοσύνης του λαού, να έχει υπό την εξουσία του ηλίθια και φοβισμένα ανθρωπάκια.

Αυτού του είδους δυνάστες υπήρχαν πάντοτε και θα υπάρχουν. Άνθρωποι φιλόδοξοι, ραδιούργοι, φοβικοί και ιδιοτελείς, χωρίς ικανότητες για τη σωστή διακυβέρνηση μιας χώρας, εμφορούμενοι από σύνδρομα κατωτερότητας. Γι αυτό καταφεύγουν στη δολοπλοκία, σε εκβιασμούς, και απονενοημένες ενέργειες. Καταπατούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών τους, καταργούν τους υπάρχοντες νόμους του εθιμικού δικαίου και αυθαιρετούν. Θέλουν και απαιτούν την πλήρη υποταγή όλων στις δικές τους άνομες αποφάσεις και παράνομες διατάξεις, τους αντιμετωπίζουν ως μάζα και “αγέλη” άλογων ζώων, γιατί έτσι τους βολεύει. Καταφεύγουν στο ψέμα, τη διαβολή και την απάτη, επειδή η αλήθεια τους χαλάει τα σχέδια και αποκαλύπτει το κενό της εξουσίας τους. Φυσικά έχουν, δίπλα και γύρω τους, πάντα και τους ανάλογους κόλακές, με τα προνόμια και τις παχυλές απολαβές…

Κι έρχεται η Αντιγόνη, μία ξεχωριστή προσωπικότητα για την εποχή της, να ανατρέψει όλο αυτό το μύθευμα της απόλυτης εξουσίας και της παράνοιας. Ορθώνει το ανάστημά της και απευθύνεται με παρρησία στον τύραννο, χωρίς φόβο, αποφασισμένη για όλα, ακόμη και να πεθάνει, αρκεί να εκπληρώσει το καθήκον της απέναντι στο νεκρό αδελφό της. Πιστή στις πατροπαράδοτες αξίες, στέρεη στις πεποιθήσεις της, με υψηλό φρόνημα και ελεύθερη σκέψη, αψηφά διαταγές που παραβιάζουν το νενομισμένο και άγραφο δίκαιο, απαιτώντας το σεβασμό. Έχοντας την απόλυτη ευθύνη των λόγων και των πράξεών της, δε διστάζει να υψώσει τη φωνή της, φωνή δίκαιης αγανάκτησης, προς τον τύραννο και καταχραστή της εξουσίας, τον Κρέοντα, γιατί έχει ψυχή μέσα της, δεν είναι ψοφοδεής:

“ουδέ σθένειν τοσούτον ωόμην τα σα κηρύγμαθ’ ώστε άγραπτα κ’ ασφαλή θεών νόμιμα δύνασθαι θνητόν όνθ’ υπερδραμείν”

Δεν νομίζω, του λέει, εσύ ένας θνητός, επειδή τυχαίνει να έχεις την εξουσία, ότι έχεις το δικαίωμα να παραβαίνεις απαράγραπτους θεϊκούς νόμους!

Μια Αντιγόνη, πρωτοπόρα για την εποχή της και όχι μόνον, με ελεύθερο πνεύμα, σεβασμό στις διαχρονικές αξίες, ταγμένη να αγωνίζεται και να διεκδικεί από τον αλαζόνα τύραννο αυτά που δικαιούται, ως πολίτης. Αδιαφορεί παντελώς για τη στάση των υπόλοιπων συμπολιτών της, οι οποίοι φοβισμένοι και υποτακτικοί, δεν αντιδρούν στον παραλογισμό του, υποκύπτουν στις απειλές του. Διαφοροποιείται ακόμη και από την αδερφή της Ισμήνη, η οποία βρίσκεται στον αντίποδα του δικού της αξιακού κώδικα, αφού δειλή, από φυσικού της, υποκύπτει, στον παραλογισμό του στυγνού δυνάστη, προτιμά να συμπορευτεί με τους υπόλοιπους συμπολίτες της, κάτω από την απειλητική σκια της εξουσίας. Αδύναμη και ανελεύθερη, χωρίς το ψυχικό σθένος της αδελφής της Αντιγόνης συμβιβάζεται με τις επιταγές του σκληρού και αυταρχικού Κρέοντα, αθετεί το χρέος της απέναντι στον νεκρό αδερφό της.

Δύο διαφορετικοί κόσμοι, που δε συγκλίνουν πουθενά. Από τη μία, η Αντιγόνη, όπως και η κάθε Αντιγόνη της κάθε εποχής, η οποία διακηρύσσει με σθένος τα “πιστεύω” και τις πεποιθήσεις της, διακατέχεται από αγωνιστικό φρόνημα, ορθώνει το ανάστημά της απέναντι στο παραλογισμό της εξουσίας, απαιτεί το σεβασμό στις παραδεδομένες αξίες, σέβεται τον εαυτό της, γίνεται πρότυπο του ελεύθερου ανθρώπου.

Από την άλλη, η αδερφή της Ισμήνη, δειλή και συμβιβαστική στις οιεσδήποτε αυθαιρεσίες της εξουσίας, σκύβει το κεφάλι, αποδέχεται άκριτα τις παράλογες αποφάσεις του τυράννου.

Γίνεται, έτσι, υποχείριο της εξουσίας, χάνει το δικαίωμα του σεβασμού προς το πρόσωπό της, αυτοκαταργείται ως άνθρωπος – πολίτης, με ελευθερίες και δικαιώματα.

Ο τύπος της Ισμήνης εξυπηρετεί απόλυτα τα σχέδια αυτών που κυβερνούν τυραννικά και επιδιώκουν, με αυθαίρετα νομοθετήματα και διατάξεις, να έχουν τον πλήρη έλεγχο στις κινήσεις και αποφάσεις των πολιτών τους, καταργώντας κάθε έννοια δικαίου, παραβιάζοντας θεμελιώδεις αρχές και αξίες.

Γι αυτό δεν ανέχονται τις ελεύθερες φωνές, έστω και των ολίγων, οπότε γίνονται πιο σκληροί και άτεγκτοι τιμωροί, για να “συνετίσουν”, καθώς δηλώνουν, τους αν-υπάκοους, τους επαναστάτες, τους “αντιφρονούντες”, αυτούς που δεν υποκύπτουν στην παράφρονα βούλησή τους, που σέβονται, πρώτα απ’ όλα, τον ίδιο τον εαυτό τους και θεωρούν ως πρώτιστο αγαθό, στη ζωή τους, την ελευθερία.

Κρέοντες υπήρξαν και θα υπάρχουν σε κάθε εποχή. Δυνάστες, που οι ίδιοι καταδυναστεύονται από τα πάθη τους. Ανίκανοι, κενόδοξοι, αλαζόνες, με προσωπεία ορθοφροσύνης, άβουλοι και καιροσκόποι, που γκρεμίζουν θεσμούς, διαλύουν κοινωνίες, διχάζουν τους πολίτες, κατώτεροι των περιστάσεων, ανειδίκευτοι σαλτιμπάγκοι της πολιτικής. Χωρίς τον πρέποντα σεβασμό απέναντι στους πολίτες, ακόμη και απέναντι στον εαυτό τους, ανελεύθεροι και εμμονικοί, ποδοπατούν θεσμούς, παραβιάζοντας την έννομη τάξη. Τίμημά τους ο ψεύτικος, γυάλινος κόσμος τους, το μίσος, η αγανάκτηση και η απέχθεια που εισπράττουν από τους υπηκόους τους.

Αλλά και Αντιγόνες αγέρωχες θα δείχνουν το δρόμο στο διηνεκές της ιστορίας. Με σημαία το υψηλό και αδούλωτο φρόνημά τους, το σεβασμό σε παραδεδομένες αρχές και αξίες, τη θαρραλέα στάση απέναντι σε στυγνούς καταχραστές της εξουσίας, θα υποστηρίζουν την αλήθεια, την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, διεκδικώντας το δικαίωμα της άποψης σε κρίσιμα και σοβαρά θέματα.

Α.Π

πηγή: https://www.triklopodia.gr/