ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ 2021 (ΙΙΙ) Δημητρίου Π. Ρίζου Δρ. Θεολογίας

 

Συνεχίζομε μὲ τὸν εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ, γιὰ νὰ δοῦμε τί λέει γιὰ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο καὶ τὴν βάπτισι τοῦ Κυρίου.

 

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΟΥ

1 Ἐν ἔτει δὲ πεντεκαιδεκάτῳ τῆς ἡγεμονίας Τιβερίου Καίσαρος, ἡγεμονεύοντος Ποντίου Πιλάτου τῆς Ἰουδαίας, καὶ τετραρχοῦντος τῆς Γαλιλαίας Ἡρῴδου, Φιλίππου δὲ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ τετραρχοῦντος τῆς Ἰτουραίας καὶ Τραχωνίτιδος χώρας, καὶ Λυσανίου τῆς Ἀβιληνῆς τετραρχοῦντος, 2 ἐπ᾿ ἀρχιερέως Ἄννα καὶ Καϊάφα, ἐγένετο ρῆμα Θεοῦ ἐπὶ Ἰωάννην τὸν Ζαχαρίου υἱὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ, 3 καὶ ἦλθεν εἰς πᾶσαν τὴν περίχωρον τοῦ Ἰορδάνου κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, 4 ὡς γέγραπται ἐν βίβλῳ λόγων Ἡσαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ· 5 πᾶσα φάραγξ πληρωθήσεται καὶ πᾶν ὄρος καὶ βουνὸς ταπεινωθήσεται, καὶ ἔσται τὰ σκολιὰ εἰς εὐθεῖαν καὶ αἱ τραχεῖαι εἰς ὁδοὺς λείας, 6 καὶ ὄψεται πᾶσα σὰρξ τὸ σωτήριον τοῦ Θεοῦ. 7 Ἔλεγεν οὖν τοῖς ἐκπορευομένοις ὄχλοις βαπτισθῆναι ὑπ᾿ αὐτοῦ· γεννήματα ἐχιδνῶν, τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς; 8 Ποιήσατε οὖν καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας, καὶ μὴ ἄρξησθε λέγειν ἐν ἑαυτοῖς, πατέρα ἔχομεν τὸν Ἀβραάμ· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι δύναται ὁ Θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ Ἀβραάμ. 9 Ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται. 10 Καὶ ἐπηρώτων αὐτὸν οἱ ὄχλοι λέγοντες· τί οὖν ποιήσομεν; 11 Ἀποκριθεὶς δὲ λέγει αὐτοῖς· ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι, καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω. 12 Ἦλθον δὲ καὶ τελῶναι βαπτισθῆναι, καὶ εἶπον πρὸς αὐτόν· διδάσκαλε, τί ποιήσομεν; 13 Ὁ δὲ εἶπε πρὸς αὐτούς· μηδὲν πλέον παρὰ τὸ διατεταγμένον ὑμῖν πράσσετε. 14 Ἐπηρώτων δὲ αὐτὸν καὶ στρατευόμενοι λέγοντες· καὶ ἡμεῖς τί ποιήσομεν; Καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· μηδένα συκοφαντήσητε μηδὲ διασείσητε, καὶ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν. 15 Προσδοκῶντος δὲ τοῦ λαοῦ καὶ διαλογιζομένων πάντων ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν περὶ τοῦ Ἰωάννου, μήποτε αὐτὸς εἴη ὁ Χριστός, 16 ἀπεκρίνατο ὁ Ἰωάννης ἅπασι λέγων· ἐγὼ μὲν ὕδατι βαπτίζω ὑμᾶς· ἔρχεται δὲ ὁ ἰσχυρότερός μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρί. 17 Οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συνάξει τὸν σῖτον εἰς τὴν ἀποθήκην αὐτοῦ, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ. 18 Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἕτερα παρακαλῶν εὐηγγελίζετο τὸν λαόν. 19 Ὁ δὲ Ἡρῴδης ὁ τετράρχης, ἐλεγχόμενος ὑπ᾿ αὐτοῦ περὶ Ἡρῳδιάδος τῆς γυναικὸς τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ καὶ περὶ πάντων ὧν ἐποίησε πονηρῶν ὁ Ἡρῴδης, 20 προσέθηκε καὶ τοῦτο ἐπὶ πᾶσι καὶ κατέκλεισε τὸν Ἰωάννην ἐν τῇ φυλακῇ.

 

1 Κατά το δέκατο πέμπτο έτος της αυτοκρατορίας του Τιβερίου Καίσαρος, όταν ηγεμώνας της Ιουδαίας ήταν ο Πόντιος Πιλάτος, τετράρχης δε της Γαλιλαίας ο Ηρώδης και τετράρχης της Ιδουμαίας και της χώρας Τραχωνίτιδος ο Φίλιππος ο αδελφός του, και τετράρχης της Αβιληνής ο Λυσανίας, 2 και όταν αρχιερείς ήσαν ο Άννας και ο Καϊάφας, δόθηκε εντολή από τον Θεό προς τον Ιωάννη, τον υιό του Ζαχαρία, στην έρημο, 3 και ήλθε σε ολόκληρη την περιοχή του Ιορδάνη και κήρυττε βάπτισμα μετανοίας γιὰ άφεσι των αμαρτιών, 4 καθώς είναι γραμμένο στο βιβλίο των προφητειών του προφήτου Ησαΐου: Φωνή ενός που φωνάζει στην έρημο. Ετοιμάσατε την οδό του Κυρίου, κάνετε ίσιους τους δρόμους του. 5 Κάθε φαράγγι πρέπει να γεμίση με χώμα και κάθε βουνό και λόφος πρέπει να ισοπεδωθή, και τα στραβά θα γίνουν ίσια και οι ανώμαλοι δρόμοι θα γίνουν ομαλοί 6 και κάθε άνθρωπος θα δή την σωτηρία του Θεού. 7 Έλεγε λοιπόν στα πλήθη που έβγαιναν για να βαπτισθούν απ αυτόν, «Γενεά εχιδνών, ποιός σας υπέδειξε να αποφύγετε την μέλλουσα οργή; 8 Κάνετε λοιπόν καρπούς άξιους της μετανοίας και μη αρχίσετε να λέτε μέσα σας, «Πατέρα έχομε τον Αβραάμ», διότι σας λέγω ότι ο Θεός μπορεί από τις πέτρες αυτές να κάνη παιδιά για τον Αβραάμ. 9 Η αξίνα είναι πια κοντά στην ρίζα των δένδρων, και κάθε δένδρο που θα κάνει καρπό καλό το κόβουν σύρριζα και το ρίχνουν στην φωτιά». 10 Και τα πλήθη των ρωτούσαν, «Τί λοιπόν να κάνωμε;». 11 Αυτός δε τους αποκρίθηκε, «Εκείνος που έχει δύο πουκάμισα ας δώση σε εκείνον που δεν έχει, και εκείνος που έχει τρόφιμα ας κάνη το ίδιο». 12 Ήλθαν δε οι τελώνες να βαπτισθούν, και του είπαν, «Διδάσκαλε, τί να κάνωμε;» 13 Αυτός δε τους είπε, «Να μη εισπράττετε τίποτε περισσότερο από ό,τι σας έχουν διατάξει». 14 Τον ρωτούσαν και στρατιωτικοί, «Και εμείς τί να κάνωμε;». Σ’ αυτούς είπε· «Κανένα να μη εκβιάσετε ούτε να συκοφαντήσετε, αλλά να αρκήσθαι στον μισθό σας». 15 Επειδή ο κόσμος ήταν σε αναμονή και όλοι σκέπτονταν μέσα τους για τον Ιωάννη, μήπως είναι αυτός ο Χριστός, 16 είπε σε όλους ο Ιωάννης, «Εγώ σας βαπτίζω με νερό. Έρχεται όμως εκείνος που είναι ισχυρότερος από μένα και του οποίου δεν είμαι ικανός να λύσω το λουρί από τα υποδήματά του. Αυτός θα σας βαπτίση με Πνεύμα Άγιο και φωτιά 17 το φτυάρι του είναι στο χέρι του για να καθαρίση το αλώνι του και να μαζέψη το σιτάρι στην αποθήκην του, το δε άχυρο θα το κάψη με φωτιά που δεν σβήνει». 18 Και με πολλές άλλες προτροπές κήρυττε στον κόσμο το χαρμόσυνο άγγελμα. 19 Ο δε Ηρώδης ο τετράρχης, επειδή κατηγορείτο από αυτόν για την Ηρωδιάδα, την γυναίκα του αδελφού του, και γι’ όλα τα κακά που είχε κάνει ο Ηρώδης, 20 πρόσθεσε σε όλα αυτά και τούτο: έκλεισε τον Ιωάννη στην φυλακή.

 

Η ΒΑΠΤΙΣΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

21 Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ βαπτισθῆναι ἅπαντα τὸν λαὸν καὶ Ἰησοῦ βαπτισθέντος καὶ προσευχομένου ἀνεῳχθῆναι τὸν οὐρανὸν 22 καὶ καταβῆναι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον σωματικῷ εἴδει ὡσεὶ περιστερὰν ἐπ᾿ αὐτόν, καὶ φωνὴν ἐξ οὐρανοῦ γενέσθαι λέγουσαν· σὺ εἶ ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν σοὶ εὐδόκησα.

 

21 Όταν όλος ο λαός είχε βαπτισθή και ο Ιησούς επίσης είχε βαπτισθή και προσευχότανε, 22 άνοιξε ο ουρανός και κατέβηκε το Πνεύμα το Άγιο επάνω του σε σωματική μορφή σαν περιστερά και ήλθε φωνή από τον ουρανό· «Συ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, σε σένα ευαρεστούμαι». 

 

Οι σχολιασμοί θα αναφέρονται σε όσα σημεία προσθέτει ο ευαγγελιστής Λουκάς νέα στοιχεία, που δεν υπάρχουν στους δύο προηγούμενους, τον Ματθαίο και τον Μάρκο.

1. Οι δύο πρώτοι στίχοι έχουν κάποια ονόματα. Είναι σημαντικά από μία άποψι. Τα γεγονότα τοῦ Προδρόμου και της Βαπτίσεως του Ιησοῦ δεν είναι μύθος αλλά ιστορικά πραγματικά γεγονότα. Προσδιορίζονται πότε έγιναν. Ήταν η δέκατη πέμπτη χρονιά από τότε που έγινε αυτοκράτορας στην Ρώμη ο Τιβέριος. Στην Ιουδαία ηγεμόνας ήταν ο Πόντιος Πιλάτος. Τετράρχης της Γαλιλαίας ήταν ο Ηρώδης και ο αδελφός του Φίλιππος της Ιτουραίας και Τραχωνίτιδος, καὶ ο Λυσάνιος της Αβιληνής. Οι παραπάνω είναι πολιτικοί ηγέτες. Ο ευαγγελιστής Λουκάς δεν παραλείπει να αναφέρει και τους θρησκευτικούς ηγέτες. Όταν ο Άννας και ο Καϊάφας ήταν αρχιερείς, τότε εμφανίσθηκε και άρχισε το έργο του ο Πρόδρομος.

2. Από τον στίχο 10 καταφράφει ο ευαγγελιστής κάποιες συζητήσεις του λαού με τον Πρόδρομο. α) Στο ερώτημα του λαού τί πρέπει να κάνουν είπε το περίφημο· Όποιος έχει δύο χιτώνες να δώση τον ένα σε εκείνον που δεν έχει. Θα λέγαμε ότι ζητάει να δίνουμε τα μισά από όσα έχομε σε εκείνους που δεν έχουν ιμάτια και τροφές. β) Στους τελώνες είπε να μην αύθαιρετούν, να κάνουν μόνον όσα λέει ο νόμος. γ) Στους στρατιωτικούς είπε να μην συκοφαντούν και να αρκούνται στον μισθό τους. Το· «μηδέ διασείσητε» σημαίνει να μην πιάνετε από το λαιμό τους ανθρώπους και να τους ταράζετε, για να αναγκασθούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, δηλ. να μη χρησιμοποιούν βία. δ) Και όταν οι ακροατές του άρχισαν να αναρωτιούνται, για τα όσα κάνει, μήπως είναι αυτός ο Χριστός, απάντησε· Όχι δεν είμαι εγώ αλλά έρχεται μετά από μένα, και είναι τώρα έδώ. Η διαφορά μας είναι ότι εγώ βαπτίζω με νερό Εκείνος θα σας βαπτίσει με Πνεύμα Άγιο. ε) Τους έλεγε και πολλά άλλα. Όλα όμως όσα έλεγε ήταν λόγια παρηγοριάς και ελπίδας, που έδινα θάρρος στον κόσμο, και στηρίζονταν στην αναμονή για τον ερχομό του Σωτήρος.

3. Παραπάνω είδαμε ότι ηγεμόνας ήταν ο Ηρώδης αλλά και ο αδελφός του ο Φίλιππος. Αυτού του Φιλίππου, του αδελφού του, την γυναίκα πήρε ο Ηρώδης. Σκληρό έλεγχο του έκανε ο Πρόδρομος και του είπε ότι δεν μπορείς να έχει γυναίκα την γυναίκα του αδελφού σου. Ο Ηρώδης δεν άντεξε τον έλεγχο, έπιασε τον Ιωάννη και τον έβαλε στην φυλακή. Και ξέρομε ότι εκεί τον αποκεφάλισε.

4. Τέλος, με δύο μόνον στίχους, αναφέρεται στην Βάπτισι του Κυρίου, απλά και άληθινά γίνεται η μεγάλη αποκάλυψις και φανέρωσις των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος.