Ψαλτηρίου Θησαύρισμα: Ψαλμός 6ος

6,2 Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, μηδὲ τῇ ὀργῇ σου παιδεύσῃς με.   3 Ἐλέησόν με, Κύριε, ὅτι ἀσθενής εἰμι· ἴασαί με, Κύριε, ὅτι ἐταράχθη τὰ ὀστᾶ μου,     4 καὶ ἡ ψυχή μου ἐταράχθη σφόδρα· καὶ σύ,Κύριε, ἕως πότε;    5 Ἐπίστρεψον, Κύριε, ρῦσαι τὴν ψυχήν μου, σῶσόν με ἕνεκεν τοῦ ἐλέους σου.   6 Ὅτι οὐκ ἔστιν ἐν τῷ θανάτῳ ὁ μνημονεύων σου· ἐν δὲ τῷ ῞ᾼδῃ τίς ἐξομολογήσεταί σοι;   7 Ἐκοπίασα ἐν τῷ στεναγμῷ μου, λούσω καθ᾿ ἑκάστην νύκτα τὴν κλίνην μου, ἐν δάκρυσί μου τὴν στρωμνήν μου βρέξω.   8 Ἐταράχθη ἀπὸ θυμοῦ ὁ ὀφθαλμός μου, ἐπαλαιώθην ἐν πᾶσι τοῖς ἐχθροῖς μου.   9 Ἀπόστητε ἀπ᾿ ἐμοῦ πάντες οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν, ὅτι εἰσήκουσε Κύριος τῆς φωνῆς τοῦ κλαυθμοῦ μου·   10 ἤκουσε Κύριος τῆς δεήσεώς μου, Κύριος τὴν προσευχήν μουπροσεδέξατο.   11 Αἰσχυνθείησαν καὶ ταραχθείησαν σφόδρα πάντες οἱ ἐχθροί μου, ἀποστραφείησαν καὶ καταισχυνθείησαν σφόδρα διὰ τάχους.

6,2 Κύριε, μή μέ κρίνεις μέ θυμό οὔτε νά μέ παιδεύσεις μέ τήν ὀργή Σου.   3 Σπλαγχνίσου με, Κύριε, γιατί εἶμαι ἀσθενής· θεράπευσέ με, Κύριε, γιατί ταράχθηκαν τά κόκκαλά μου   4 καί ἡ ψυχή μου κατέπεσε πολύ· Καί Σύ, Κύριε, μέχρι πότε(θά μέ ἀφήνεις ἀβοήθητο);   5 Ξαναδός μου τά ἐλέη Σου καί σῶσε τήν ψυχή μου, σῶσε με, γιατί εἶσαι σπλαγχνικός.   6 Στήν χώρα τοῦ θανάτου δέν ὑπάρχει κανείς νά Σέ μνημονεύει· στόν ἅδη ποιός θά Σέ δοξολογήσει;   7 Κουράστηκα ἀναστενάζοντας, κάθε νύχτα λούζω τό κρεββάτι μου (κλαίγοντας) μέ τά δάκρυά μου βρέχω τήν στρωμνή μου.   8 Ταράχθηκαν τά μάτια μου ἀπό ὀργή, κατέρρευσα ἀπό τήν στάση τῶν ἐχθρῶν μου.   9 Φύγετε ἀπό μπροστά μου ὅλοι οἱ ἐργάτες τῆς ἀνομίας, θά ἀκούσει ὁ Κύριος τήν φωνή τοῦ κλαυθμοῦ μου·    10 θά ἀκούσει ὁ Κύριος τήν δέησή μου, ὁ Κύριος θά δεχθεῖ τήν προσευχή μου.     11 Ἄς καταισχυνθοῦν καί ἄς πέσουν σέ μεγάλη ταραχή ὅλοι οἱ ἐχθροί μου, ἄς φύγουν ἡττημένοι καί ἄς καταντροπιαστοῦν γρήγορα.

 

 

Ερμηνεία από το βιβλίο ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΨΑΛΤΗΡΙΟΝ (Μετάφραση-Σύντομη Ἀνάλυση) Τόμος Α´ Ψαλμ. 1-50 Ὑπό Ἐπισκόπου Ἱερεμίου Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως  

1. Στόν ψαλμό μας αὐτόν ἔχουμε ἕνα πιστό στόν Θεό ἄνθρωπο πού κλαίει καί ὀδυνᾶται δυνατά. Μάλιστα λέγει ὅτι κοπίασε ἀναστενάζοντας καί κάθε νύχτα λούζει τό κρεββάτι του μέ τά δάκρυά του (στίχ. 7). Ὅπως φαίνεται, ὁ ποιητής τοῦ ψαλμοῦ ὑποφέρει ἀπό βαρειά ἀρρώστια, ἡ ὁποία τόν κτύπησε μέχρι τά κόκκαλά του, γι᾽ αὐτό καί λέγει: «Ἐλέησόν με, Κύριε, ὅτι ἀσθενής εἰμι· ἴασαί με, ὅτι ἐταράχθη τά ὀστᾶ μου» (στίχ. 3). Δηλαδή, γνωρίζει ὅτι ἄν γίνει καλά, αὐτό θά εἶναι ἀπό τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, γι᾽ αὐτό καί Τοῦ λέει «ἐλέησόν με». Ὁ ποιητής μας γνωρίζει τήν παλαιά ἀντίληψη ὅτι οἱ ἀσθένειες προέρχονται ἀπό τίς ἁμαρτίες (βλ. Ψαλμ. 37), ἀλλά παρακαλεῖ τόν Θεό νά τοῦ φανεῖ εὐσπλαγχνικός καί ἐλεήμονας καί νά τοῦ συντάμει τόν χρόνο τῆς τιμωρίας. Γι᾽ αὐτό καί λέγει στήν προσευχή του πρός Αὐτόν νά μήν τόν παιδεύσει μέ θυμό καί ὀργή («Κύριε, μή τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, μηδέ τῇ ὀργῇ σου παιδεύσῃς με», στίχ. 2), ἀλλά νά τόν παιδεύσει «πατρικά» καί ὄχι «δικαστικά», ὅπως ἑρμηνεύει ὁ Θεοδώρητος. 

2. Τό μεγαλύτερο ὅμως κακό γιά τόν ποιητή μας εἶναι ὅτι δέν ἔχει καταβληθεῖ μόνο τό σῶμα του, ἀλλά ἔχει καταπέσει καί τό ἠθικό του. Ἡ ψυχή του εἶναι σέ μεγάλη ταραχή, σέ μεγάλο φόβο, ὅπως λέγει τό Ἑβραϊκό κείμενο. «Ἡ ψυχή μου ἐταράχθη σφόδρα», λέγει ὁ ψαλμωδός μας (στίχ. 4).Αὐτό εἶναι τό πιό ἐπικίνδυνο, γιατί ὅταν καταπέσει τό κουράγιο τοῦ ἀνθρώπου, τότε αὐτός δέν ἔχει τήν δύναμη νά ἀντισταθεῖ στόν πόνο καί τίς δυσκολίες του καί ἀπελπίζεται. Ἔτσι καί τόν ποιητή μας τόν βλέπουμε να καταπέφτει καί νά ἀποκάμνει καί στρεφόμενος στόν Θεό νά Τοῦ λέγει: «Μέχρι πότε, Θεέ;». «Καί σύ, Κύριε, ἕως πότε;» (στίχ. 4), λέγει. Ὁ λόγος ὅμως αὐτός τοῦ βασανισμένου ποιητῆ μας κρύβει βαθειά στήν ψυχή του κάποια ἐλπίδα, ὅτι ὁ Θεός θά τόν βοηθήσει. Τήν ἀπελπιστική κατάσταση στήν ψυχή τοῦ ψαλμωδοῦ μας τήν δημιούργησαν περισσότερο οἱ χαιρέκακοι ἐχθροί του, οἱ ὁποῖοι ἤθελαν τόν θά- νατό του. Αὐτοί, ὅπως φαίνεται καί ἀπό ἄλλους ψαλμούς, θά ἐνέπαιζαν τον ποιητή, ὅτι ἄδικα προσεύχεται, γιατί δέν πρόκειται νά τόν βοηθήσει ὁ Θεός· ἤ θά ἔλεγαν ὅτι δίκαια τόν τιμωρεῖ ὁ Θεός γιά τά ἁμαρτήματά του. Πάντως ὁ ποιητής μας λέγει ὅτι κατέρρευσε ἀπό τήν στάση αὐτή τῶν ἐχθρῶν του ἀπέναντί του. «Ἐπαλαιώθην (= κατέρρευσα) – λέγει – ἐν πᾶσι τοῖς ἐχθροῖς μου» (στίχ. 8). 

3. Ἀλλά νά! Ὁ ἀπελπισμένος ποιητής μας, πού ἔλεγε «ἡ ψυχή μου ἐταράχθη σφόδρα» (στίχ. 4) καί «ἐπαλαιώθην» καί τόσα ἄλλα, αὐτός τώρα,στό τέλος τοῦ ψαλμοῦ, μᾶς παρουσιάζεται ἰσχυρά δυναμωμένος καί ἀνορθωμένος ψυχικά ἀπό τό πέσιμό του. Ἔτσι, λέγει τώρα θαρρετά στούς  ἐμπαῖχτες ἐχθρούς του νά φύγουν ἀπό μπροστά του, γιατί ὁ Θεός θά ἀκούσει τό κλάμα του καί θά τόν θεραπεύσει. «Ἀπόστητε ἀπ᾽ ἐμοῦ – λέγει – πάντες οἱ ἐργαζόμενοι τήν ἀνομίαν, ὅτι εἰσήκουσε Κύριος τῆς φωνῆς τοῦ κλαυθμοῦ μου» (στίχ. 9· βλ. καί στίχ. 10). Καί ἀποτέλεσμα αὐτοῦ εἶναι ὅτι οἱ ἐχθροί, πού περίμεναν τόν θάνατο τοῦ ποιητοῦ, θά διαψευσθοῦν, θά καταισχυνθοῦν καί θά πέσουν σέ ταραχή. «Αἰσχυνθείησαν καί ταραχθείησαν σφόδρα πάντες οἱ ἐχθροί μου», λέγει (στίχ. 10· βλ. καί στίχ. 11). 

4. Πῶς ὁ ποιητής μας ἀπέκτησε αὐτήν τήν ἀναλαμπή ἀπό τό σκοτάδι τῆς ἀπελπισίας του; Πῶς ἀπέκτησε αὐτό τό κουράγιο, ἐνῶ εἶχε πολύ καταπέσει; Ἄν λάβουμε ὑπ᾽ ὄψιν καί ἄλλους ψαλμωδούς, πού ἦταν σέ παρόμοια μέ τόν ποιητή μας κατάσταση, θά λέγαμε ὅτι ὁ ἀσθενής ψαλμωδός μας κατέφυγε στόν Ναό γιά νά προσφέρει θυσία στόν Θεό γιά τήν ὑγεία του. Ἐκεῖ  δέ ὁ ἱερεύς, βλέποντας εὐμενῆ σημάδια ἀπό τήν προσφορά τῆς θυσίας, τοῦ εἶπε παρήγορα καί ἐνθαρρυντικά λόγια. Ἔτσι ὁ ποιητής μας ἀναστήθηκε ψυχικά καί ἀπόκτησε δυνατή τήν ἐλπίδα καί τήν πίστη ὅτι ὁ Θεός θά τον θεραπεύσει καί θά τοῦ χαρίσει τήν ποθητή ὑγεία του. Ὁ ψαλμός μας διδάσκει τούς δεινοπαθοῦντας ἀρρώστους, ἀλλά καί κάθε ἄνθρωπο εὑρισκόμενο σέ δύσκολη κατάσταση τῆς ζωῆς του, ὅτι τό καλύτερο φάρμακο στά δεινά τοῦ βίου εἶναι ἡ ἐλπίδα στόν Θεό. Αὐτή κρατᾶ ὄρθιο τόν βασανιζόμενο ἄνθρωπο, τόν δυναμώνει ψυχικά καί δέν τόν ἀφήνει νά καταπέσει καί νά συντριβεῖ.

 Από το βιβλίο “Η Παλαιά Διαθήκη”- Κείμενον - Σύντομος ερμηνεία -Εκτενείς σχολιασμοί-Πατερικαί γνώμαι - Πρακτικά διδάγματα.

Τόμος Ι’- Ψαλμοί

υπό Π.Ν.Τρεμπέλα

 

 

 ΨΑΛΜΟΣ ς΄. 6 (σελ. 34-36)

Εἰς τὸ τέλος, ἐν ὕμνοις, ὑπὲρ τῆς ὀγδόης: ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ.

 

 

  Κατὰ τὴν ἐπιγραφὴν καὶ ὁ ψαλμὸς οὗτος εἶναι ἔργον τοῦ Δαβίδ («ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ») παραδοθεὶς εἰς τὸν ἀρχιμουσικόν («εἰς τὸ τέλος») πρὸς ἐκτέλεσιν τῇ συνοδείᾳ ἐγχόρδων ὀργάνων («ἐν ὕμνοις»). Ἡ φράσις τῆς ἐπιγραφῆς «ὑπὲρ τῆς ὀγδόης» κατὰ μὲν τοὺς Πατέρας ἀναφέρεται εἰς τὴν ὀγδόην ἡμέραν: εἴτε δηλαδὴ εἰς τὸν μετὰ τὴν συντέλειαν ὄγδοον αἰῶνα, ἐφ΄ ὅσον ὁ παρὼν αἰὼν ὑπέχει τὴν θέσιν τῆς ἑβδόμης ἡμέρας, κατὰ τὴν ὁποίαν κατέπαυσεν ὁ Δημιουργὸς τὰ ἔργα αὐτοῦ᾽ εἴτε εἰς τὴν ἀναστάσιμον τοῦ Σωτῆρος ἡμέραν, τὴν μετὰ τὴν ἑβδόμην ἡμέραν τοῦ Σαββάτου ἐπακολουθήσασαν, «ἐν ἧ πάντων ἁμαρτημάτων καθάρσιον εἶναι πιστεύομεν». Κατὰ δὲ τοὺς νεωτέρους ἡ φράσις εἶναι ὅρος μουσικὸς σημαίνων «κατὰ ὀκτὼ τόνους κάτω», ἤτοι μουσικὴν ἐκτέλεσιν διὰ χαμηλῶν τόνων καὶ φωνῶν. Πράγματι δὲ τὸ σοβαρὸν καὶ πένθιμον τοῦτο εἰς τόνον βαρὺν μέλος ἥρμοζε πρὸς τὸ θλιβερὸν περιεχόμενον τόσον τοῦ προκειμένου, ὅσον καὶ τοῦ ἸΊου ψαλμοῦ, ἐν τῇ ἐπιγραφῇ τοῦ ὁποίου καὶ πάλιν ἀπαντᾶται ὁ περὶ οὗ ὁ λόγος ὅρος.

  Ὁ ψαλμὸς οὗτος εἶναι πρῶτος μεταξὺ τῶν χαρακτηρισθέντων ὡς ψαλμῶν μετανοίας, ὁποῖοι εἶναι καὶ οἱ 31ος, 37ος, 50ός, 101ος, 129ος καὶ 142ος, οἱ ἐξ ἀφορμῆς τοῦ διπλοῦ αὐτοῦ ἁμαρτήματος ὑπὸ τοῦ Δαβὶδ συνταχθέντες. Πιθανῶς καὶ ὁ ψαλμὸς οὗτος συνετάχθη, καθ’ ὃν χρόνον καὶ ὁ 5Οός. Μᾶς παρουσιάζει ἁμαρτωλὸν βαρέως ἔνοχον καὶ αὐστηρῶς τιμωρηθέντα, συντετριμμένον ψυχῇ τε καὶ σώματι, καὶ ἐκζητοῦντα τὸ θεῖον ἔλεος. ᾿Αναμφιβόλως ἁρμόζει οὗτος καὶ εἰς πᾶσαν ψυχὴν συναισθανομένην τὴν ἐνοχήν της καὶ ἐπικαλουμένην τὴν θείαν ἐπιείκειαν καὶ χάριν. Θὰ ἠδύνατο νὰ διαιρεθῇ εἰς τρεῖς στροφάς. ᾿Εν τῇ πρώτῃ (στίχ. 2-4) προβάλλει ψαλμῳδὸς τὸν κλονισμὸν τοῦ ὅλου ὀργανισμοῦ του καὶ τὴν συντριβὴν τῆς ψυχῆς του, ἵνα ζητήσῃ ἀπὸ τὸν Θεὸν ὅπως μὴ τιμωρήσῃ αὐτὸν ἐν ὀργῇ διὰ τὸ ἁμάρτημά του. ᾿Εν τῇ δευτέρᾳ (στίχ. 5-8) δέεται, ἵνα μὴ ἐπιτρέψῃ ὁ Κύριος τὸν θάνατόν του, ὁπότε δὲν θὰ δύναται ἐν λατρευτικαῖς ἐν τῷ ναῷ συνάξεσι νὰ δοξολογῇ τὸν Σωτῆρα του. ᾿Αλλὰ τὸν παρακαλεῖ, ἵνα δεχόμενος τὰ ἄφθονα δάκρυα, διὰ τῶν ὁποίων καθ΄ ἑκάστην νύκτα ἔβρεχε τὴν κλίνην του, ἐπιβλέπων δὲ καὶ εἰς τὴν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν ταπείνωσίν του σώσῃ αὐτὸν ἕνεκεν τοῦ ἐλέους του. Καὶ ἐν τῇ τρίτῃ (στίχ. 9-1 1) ἐκφράζει τὴν βεβαιότητα, ὅτι ὁ Κύριος θὰ τὸν εἰσακούσῃ.

 

᾿Αλληγορικὴ ἑρμηνεία. .“Ορμώμενοι ἐκ τῆς προὔὐποθέσεως, ὅτι ἡ φράσις «ὑπὲρ τῆς ὀγδόης» ἀναφέρεται εἰς τὸν μετὰ τὴν συντέλειαν μέλλοντα αἰῶνα, ὅτε μέλλει ὁ Κύριος νὰ  κρίνῃ τὸν κόσμον, ὁ μὲν Ζιγαβηνὸς ἐκδέχεται ὅτι ὁ ψαλμὸς οὗτος ἀπευθύνεται εἰς τὸν Θεὸν ὑπὸ τοῦ Δαβὶδ «ἀπὸ μέρους πάντων ἡμῶν», ἐπὶ τῷ σκοπῷ, ἵνα κατὰ τὴν καθολικὴν κρίσιν ἀποτρέψῃ τὴν ὀργήν του ἀφ΄ ἡμῶν. Ὁ δὲ Γρηγόριος Νύσσης παρατηρεῖ, ὅτι ὁ Δαβὶδ «ὑπ΄ ὄψιν λαβὼν τὰ φοβερὰ κολαστήρια καὶ τὴν γέενναν ἐκείνην, τὸ σκοτεινὸν πῦρ... ἤδη τοῦ Θεοῦ ἱκέτης γίνεται δεόμενος μὴ τῷ θυμῷ ἐκείνῳ παραδοθῆναι πρὸς ἔλεγχον, μήτε διὰ τῆς ὀργῆς ἐκείνης ἐπαχθῆναι αὐτῷ τὴν ὑπὲρ ὧν ἐπλημμέλησε παίδευσιν». Τέλος ὁ ᾿Αλε-ξανδρείας Κύριλλος ἐκδεχόμενος ὡς ὀγδόην ἡμέραν τὴν τῆς ᾿Αναστάσεως τοῦ Κυρίου ἑρμηνεύει τὸ «Καὶ σύ, Κύριε, ἕως πότε;» παρατηρῶν: «Περιεργάζεται μᾶλλον τὸν τῆς ἐπιδημίας καιρὸν τοῦ εἰς τὸ τέλος ἐγηγερμένου Χριστοῦ κατὰ τὴν ὀγδόην. Πότε γάρ, φησίν, ἐλεύσῃ, ὁ διὰ τῆς ἀναστάσεώς σου τὴν ἴασιν ἡμῖν χαρισόμενος;»

 

Ἠθικὴ ἐφαρμογή. Ὁ ψαλμὸς οὗτος πρέπει νὰ μᾶς ὑποβοηθῇ εἰς τὸ νὰ αἰσθανώμεθα πόσον φοβερὸν εἶναι νὰ ὑποστῇ τις τὴν ἔκρηξιν τῆς θείας ὀργῆς. Συνήθως οἱ ἄνθρωποι αὐταπατῶνται ἐκ τῆς σιωπῆς τῆς θείας μακροθυμίας καὶ μένουσιν ἀναίσθητοι πρὸ τοῦ κρίματος τῆς θείας δικαιοσύνης μετ΄ ἀφοβίας παραδιδόμενοι εἰς τὴν ἁμαρτίαν. Τὸ νὰ συναισθανώμεθα δέ, πόσον φοβερὸν εἶναι νὰ ἐμπέσωμεν εἰς χεῖρας τοῦ ἐξωργισμένου ὑπὸ τῶν ἁμαρτιῶν μας Θεοῦ, εἶναι χάρις καὶ δωρεά, τὴν ὁποίαν μετὰ θερμότητος πρέπει νὰ παρακαλῶμεν τὸν Κύριον, ὅπως μᾶς τὴν παράσχῃ. Δὲν πρέπει ἐξ ἄλλου νὰ λησμονῶμεν, ὅτι ὁ φόβος καὶ τρόμος μήπως ἐξοργίσωμεν τὸν Θεὸν δὲν ὁδηγεῖ εἰς πανικὸν ἢ εἰς ἀπόγνωσιν. Καὶ ἐὰν ἔτι ἡ συνείδησις ἡμῶν καταμαρτυρῇ καθ΄ ἡμῶν, ὅτι ἡμαρτήσαμεν ἄξια τῆς ἀδυσωπήτου ὀργῆς τοῦ Θεοῦ, δὲν πρέπει νὰ λησμονῶμεν, ὅτι πρὸ ἡμῶν εὑρέθη εἰς τὴν αὐτὴν κατάστασιν καὶ ὁ Δαβίδ, διὰ τῆς μετανοίας του ὅμως κατεπράὐνε τὴν θείαν ὀργὴν καὶ κατέστησε πάλιν εὐμενῆ εἰς ἑαυτὸν τὸν Θεόν. Ἂς προσερχώμεθα λοιπὸν μετὰ τῆς αὐτῆς καὶ ἡμεῖς συντριβῆς καὶ μετὰ τοῦ αὐτοῦ πένθους πρὸς τὸν θρόνον τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου βέβαιοι περὶ τοῦ ὅτι «καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει». Ὁ Θεὸς θὰ εἰσακούσῃ τῆς φωνῆς τοῦ κλαυθμοῦ μας καὶ θὰ προσδεχθῇ τὴν προσευχήν μας, ἀρκεῖ νὰ λούωμεν καὶ ἡμεῖς ὡς ὁ Δαβὶδ καθ΄ ἑκάστην νύκτα τὴν κλίνην μὲ τὰ δάκρυα τῆς εἰλικρινοῦς μετανοίας μας. Πόσον ἀγαθὸς εἶναι ὁ Θεός! Ὅπως ἐξήρανε τὰ δάκρυα τοῦ Δαβὶδ καὶ ἐνέπλησεν αὐτὸν θάρρους καὶ παρηγορίας, ὥστε ἐν αὐτῷ τῷ μέσῳ τῶν πολλῶν δακρύων του νὰ ἀναφωνήσῃ θριαμβευτικῶς: «Αἰσχυνθείησαν καὶ ταραχθείησαν πάντες οἱ ἐχθροί μου», οὕτω θὰ συγχωρήσῃ καὶ Θὰ ἐνθαρρύνῃ καὶ ἡμᾶς. Ποίαν εὐγνωμοσύνην τοῦ ὀφείλομεν! Καὶ ποίας εὐχαριστίας πρέπει νὰ ἀναπέμπωμεν εἰς τὴν εὐσπλαγχνίαν καὶ ἀγαθότητά του!