Γράφει ὁ Χαράλαμπος Μηνάογλου
Μέρες ποὺ εἶναι καὶ μὲ ἀφορμὴ τὸν διωγμὸ κατὰ τῶν χριστιανῶν στὴν Συρία καὶ δὴ τῶν Ἑλληνορθοδόξων, καλὸ εἶναι νὰ θυμηθοῦμε μία ἀπὸ τὶς πιὸ ρωμαίικες στιγμὲς τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821, τὴν ἀπόβαση Ἑλλήνων ἀγωνιστῶν στὸν Λίβανο τὸ 1826 μὲ σκοπὸ νὰ ξεσηκώσουν τοὺς Ἑλληνορθόδοξους τοῦ Λιβάνου καὶ εὐρύτερα τῆς Συρίας καὶ νὰ τοὺς ἐντάξουν στὴν Ἐπανάσταση. Ἡ Ἐπανάσταση τοῦ 1821 δὲν εἶχε ὡς στόχο τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Στερεᾶς Ἑλλάδας καὶ τῆς Πελοποννήσου, ἀλλὰ ὁλόκληρου τοῦ ὀρθόδοξου Ἑλληνισμοῦ. Ὅλοι προσεκλήθησαν καὶ ἔλαβαν μέρος σὲ αὐτήν, ἀκόμη καὶ ὀρθόδοξοι Σλάβοι καὶ Ἄραβες, ἀλλὰ ἐδῶ ἔχει ἰδιαίτερη σημασία ἡ περιοχὴ τῆς Συρίας, καθὼς σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση εἴχαμε νὰ κάνουμε καὶ μὲ ἐκ καταγωγῆς Ἕλληνες ὀρθοδόξους. Γιὰ νὰ κατανοήσουμε, μάλιστα, τὸ μέγεθος τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὴν Συρία ἐκείνη τὴν ἐποχή, θὰ σημειώσουμε... ὅτι πολὺ ἀργότερα, στὰ 1878, ὁ Γάλλος Ἀλέξανδρος Συνβὲ ὑπολόγιζε τοὺς Ἕλληνες τῆς περιοχῆς, ὄχι τοὺς ὀρθόδοξους Ἄραβες, σὲ περίπου 160.000. Αὐτὸν τὸν Ἑλληνισμό, ποὺ οἱ ξένοι οἱ ὁποῖοι διαχειρίζονται τὶς τύχες τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους μετὰ τὸν Καποδίστρια μᾶς ἔχουν κάνει νὰ ξεχάσουμε τελείως, προσπάθησε νὰ περιλάβει στοὺς κόλπους τοῦ ἐπαναστατημένου Ἑλληνισμοῦ ἡ ἀπόβαση στὸ Λίβανο τὸ 1826. Μέχρι τότε, στὴν εὐρύτερη περιοχὴ τῆς Συρίας εἶχαν ἐπιβληθεῖ διώξεις κατὰ τῶν Ἑλληνορθοδόξων προκειμένου νὰ μὴν λάβουν μέρος στὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821. Συγκεκριμένα, μόλις ξεκίνησε ἡ Ἐπανάσταση, οἱ Ρωμιοὶ σὲ ὅλη τὴν Αὐτοκρατορία ἔγιναν στόχος διώξεων καὶ ἡ Συρία δὲν γλίτωσε ἀπὸ αὐτές. Ἡ Ὑψηλὴ Πύλη φοβούμενη ὅτι οἱ ἑλληνορθόδοξοι τῆς Συρίας θὰ συμμετεῖχαν στὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοὺς διέταξε νὰ ἀφοπλιστοῦν. Στὴν Ἱερουσαλήμ, ὁ ἑλληνικὸς χριστιανικὸς πληθυσμὸς τῆς πόλης, ὁ ὁποῖος ἐκτιμᾶται ὅτι ἀποτελοῦσε τότε περίπου τὸ 20% τοῦ συνόλου τῆς πόλης, ἀναγκάστηκε ἀπὸ τὶς ὀθωμανικὲς ἀρχὲς νὰ παραδώσει τὰ ὅπλα του, νὰ φορέσει μαῦρα καὶ νὰ βοηθήσει στὴ βελτίωση τῶν ὀχυρώσεων τῆς πόλης. Τὰ ἑλληνορθόδοξα προσκυνήματα, ὅπως τὸ Μοναστήρι τῆς Παναγίας τοῦ Μπαλαμάντ, ποὺ βρίσκεται νότια τῆς πόλης τῆς Τρίπολης στὸν Λίβανο, ὑπέστησαν ἐπιθέσεις καὶ βανδαλισμούς, ποὺ ἀνάγκασαν τοὺς μοναχοὺς νὰ τὰ ἐγκαταλείψουν μέχρι τὸ 1830. Οὔτε ὁ Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ἦταν ἀσφαλής, καθὼς δόθηκε ἐντολὴ νὰ δολοφονηθεῖ, ἀλλὰ οἱ τοπικοὶ ἀξιωματοῦχοι δὲν κατάφεραν νὰ ἐκτελέσουν τὴν ἐντολή. Ἔτσι, οἱ ἥρωες τῆς Ἐπανάστασης Νικόλαος Κριεζώτης, Χατζημιχάλης Νταλιάνης καὶ Βάσος Μαυροβουνιώτης ἀνέλαβαν τὴν ἐκστρατεία τοῦ Λιβάνου (τέλη Φεβρουαρίου – 25 Μαρτίου 1826), μὲ σκοπὸ σὲ συνεννόηση μὲ τοὺς Ἑλληνορθοδόξους καὶ τοὺς Δρούζους τῆς περιοχῆς νὰ προκληθεῖ ἐξέγερση κατὰ τοῦ Σουλτάνου. Ἡ ἐκστρατεία στὸν Λίβανο εἶχε ἄδοξο τέλος. Ὁ τοπικὸς ἐμίρης Μπεσὶρ στράφηκε κατὰ τῶν Ἑλλήνων ἀγωνιστῶν, οἱ ὁποῖοι ἀποφάσισαν νὰ ἐπιστρέψουν μὲ μικρὲς ἀπώλειες στὴν Ἑλλάδα, ἐνῷ οἱ Ἑλληνορθόδοξοι τοῦ Λιβάνου ὑπέστησαν τὴν ἐκδικητικὴ μανία τῶν Τούρκων, παρ' ὅτι δὲν πρόλαβαν κατ’ οὐσίαν νὰ συνεργαστοῦν μὲ τοὺς Ἕλληνες ἀγωνιστές.
Ἀπὸ τὶς διαθέσιμες πηγὲς γιὰ αὐτὸ τὸ ἐλάχιστα γνωστὸ περιστατικὸ τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης, ἡ πιὸ περιγραφικὴ εἶναι ἡ σχετικὴ ἐπιστολή, ποὺ ἔστειλε στὶς 9 Ἀπριλίου 1826 πρὸς τὸν πρέσβη της Βρετανίας στὴν Κωνσταντινούπολη ὁ βρετανὸς πρόξενος στὸ Χαλέπι, ὁ μετριοπαθὴς ἀνθέλληνας John Barker, καὶ τὴν ὁποία ἔχει δημοσιεύσει ὁ σπουδαῖος ἱστορικὸς τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης, Θεόφιλος Προύσης. Τὴν παραθέτουμε, λοιπόν, σὲ δική μας μετάφραση:
«Κύριε,
Στὶς 29 τοῦ περασμένου μηνός [Μαρτίου] εἶχα τὴν τιμὴ νὰ σᾶς ἐνημερώσω, Ἐξοχότατε, γιὰ μιὰ ἑλληνικὴ μοῖρα, ἀποτελούμενη ἀπὸ 12 ἢ 18 πλοῖα, ποὺ εἶχε προσπάθησε νὰ καταλάβει τήν Βηρυτό. Ὅτι αὐτὰ τὰ στρατεύματα, μὲ ἀριθμὸ περίπου 1000 ἢ 1500 ἀνδρῶν, εἶχαν ἀποβιβαστεῖ καὶ εἶχαν διεισδύσει στὴν καρδιὰ τῆς πόλης, ἀλλὰ εἶχαν ἀναγκαστεῖ νὰ ὑποχωρήσουν καὶ κατεῖχαν, κατὰ τὴν στιγμὴ ποὺ οἱ πληροφοριοδότες μοῦ ἐγκατέλειπαν τὴν Βηρυτό, μερικοὺς μικροὺς πύργους καὶ σπίτια στὰ περίχωρα.
Ἡ οὐσία αὐτῶν τῶν πληροφοριῶν ἐπιβεβαιώθηκε πλήρως χθὲς τὸ βράδυ ἀπὸ ἐπιστολὲς ποὺ ἀπηύθυναν Εὐρωπαῖοι πράκτορες στὴν Βηρυτὸ πρὸς τοὺς ἀνωτέρους τους ἐδῶ [στὸ Χαλέπι], τοὺς γενικοὺς προξένους τῆς Γαλλίας, τῆς Αὐστρίας, τῆς Ἱσπανίας καὶ τῆς Νεαπόλεως, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ μεγάλο ἀριθμὸ ἰδιωτικῶν ἐπιστολῶν ποὺ ἔφθασαν, μὲ ἡμερομηνία 30 καὶ 31 Μαρτίου. Τὰ σημεῖα στὰ ὁποῖα ὅλες σχεδὸν οἱ ἀναφορὲς συμφωνοῦν, εἶναι ὅτι τὸ ἀπόγευμα τῆς 18ης Μαρτίου, ἑλληνικὴ μοῖρα 11 πλοίων (στὴ συνέχεια ἐνισχύθηκε μὲ ἄλλα τέσσερα) ἔγινε ἀντιληπτὴ καὶ ἀναγνωρίστηκε ἀπὸ τοὺς κατοίκους της Βηρυτοῦ. Χωρὶς ἀμφιβολία γιὰ νὰ ἀντιμετωπιστεῖ ἡ ἀναμενόμενη ἐπίθεση, ἀπουσὶᾳ τακτικῆς στρατιωτικῆς δύναμης, οἱ κάτοικοι κλήθηκαν ἀμέσως στὰ ὅπλα, καὶ ἡ νύχτα πέρασε μὲ μεγάλη ταραχὴ καὶ προετοιμασίες γιὰ τὴν ἄμυνα τοῦ τόπου.
Ὑπῆρχε πολὺ λιγοστὸ ἀπόθεμα πυροβόλων ὅπλων καὶ πυρομαχικῶν, καὶ τὸ φρούριο, ποὺ προστατεύει τὴν πόλη ἀπὸ θαλάσσια εἰσβολή, ἦταν ἐξίσου πλημμελῶς ἐφοδιασμένο ὅσο καὶ οἱ κάτοικοι. Ὁ μουφτῆς [δικαστὴς ἢ διερμηνέας τοῦ ἰσλαμικοῦ νόμου] εἶναι τὸ κύριο πρόσωπο ποὺ παρουσιάζεται στὶς ἀναφορὲς ὡς καθοδηγητὴς καὶ ἐμψυχωτὴς τῶν (μουσουλμάνων) κατοίκων τῆς πόλης.
Στὶς 3 ἡ ὥρα τὸ πρωὶ τῆς 19ης [Μαρτίου], ἕνα σῶμα 500 ἀνδρῶν μὲ φουστανέλες ἀποβιβάστηκε καὶ βάδισε ἀπ' εὐθείας πρὸς ἕνα τμῆμα τῶν τειχῶν ὅπου οἱ ἐπιτιθέμενοι δὲν εἶχαν δυσκολία νὰ ἀνέβουν. Ἀλλὰ μετὰ βίας εἶχαν πατήσει μέσα στὶς ἐπάλξεις καὶ κατέλαβαν ἕνα σπίτι, ὅταν ἀναγκάστηκαν νὰ ὑποχωρήσουν, ἀφήνοντας τὰ νεκρὰ σώματα 3 ἢ 4 συντρόφων τους στὸ σημεῖο. Μία ἀπὸ τὶς ἐκθέσεις τῶν ὑποπροξένων ἀναφέρει ὅτι ὁ ἀριθμὸς τῶν Τούρκων ποὺ τοὺς ἀντιμετώπισε σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο δὲν ξεπερνοῦσε τοὺς 8 καὶ κατὰ συνέπεια ὅτι οἱ εἰσβολεῖς ἀπωθήθηκαν ἀπὸ ἐλάχιστους ἐθελοντές. Τὰ πλοῖα κανονιοβολούσαν τὴν πόλη κατὰ τὴν ἀπόβαση, ἐνῷ τὸ ὀχυρὸ ἀνταπέδωσε μερικοὺς κανονιοβολισμούς. Προκλήθηκαν κάποιες ζημιὲς στὴν πόλη ἀπὸ τὶς 500 περίπου μπάλες ποὺ ρίχτηκαν ἀπὸ τὰ πλοῖα, ἀπὸ τὶς ὁποῖες δύο χτύπησαν τὸ γαλλικὸ προξενεῖο καὶ τρεῖς τὸ αὐστριακό. Διαπιστώθηκε, μέσῳ ἑνὸς Ἑπτανήσιου καπετάνιου, ὅτι μιὰ μπάλα ἀπὸ τὸ ὀχυρὸ σκότωσε 13 ἄνδρες πάνω σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ πλοῖα καὶ ὅτι οἱ ἀπώλειες ποὺ ὑπέστησαν οἱ πολιορκητὲς ἦταν 40 ὡς 50 ἄνδρες. Οἱ ἀπώλειες τῶν πολιορκουμένων ἀνέρχονται σὲ 14 νεκροὺς καὶ 20 τραυματίες.
Μετὰ τὴν ἀπόκρουσή τους, οἱ Ἕλληνες δὲν μπῆκαν ἀμέσως στὰ πλοῖα τους, ἀλλὰ κατέλαβαν ἕναν μικρὸ ἐρειπωμένο πύργο κοντὰ στὴν ἀκτὴ καὶ φαίνεται ὅτι κυρίευσαν καὶ πολλὲς μονοκατοικίες, τοὺς ἐνοίκους τῶν ὁποίων δὲν πείραξαν, ἐπειδὴ αὐτὲς κατοικοῦνται κυρίως ἀπὸ Χριστιανούς. Ἀναγράφεται, μάλιστα, σὲ μία ἀναφορὰ πὼς τοὺς προέτρεψαν νὰ ξεσηκωθοῦν καὶ νὰ ἑνωθοῦν μαζί τους. Ἂν αὐτὸ ἀληθεύει, τότε θὰ πρέπει νὰ εἶχαν πολὺ λανθασμένη εἰκόνα γιὰ τὸν ἀριθμὸ καὶ τὴν δύναμη τῶν Χριστιανῶν στὴν Βηρυτό. Λέγεται, ἐπίσης, ὅτι ἔστειλαν πρόσκληση στὸν ἀρχηγό των Δρούζων νὰ συμμετάσχει μὲ τὶς δυνάμεις του στὸ χριστιανικὸ μέτωπο· ἀλλὰ ἐνῷ αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἔγινε, τὸ βέβαιο εἶναι ὅτι κινητοποιήθηκαν ἀπὸ τὰ βουνὰ μερικὲς χιλιάδες ἔνοπλοι τοῦ ἐμίρη Μπεσὶρ πρὸς βοήθεια τῶν Τούρκων καὶ αὐτὸ παρ' ὅτι μιὰ ἀναφορά μας πληροφορεῖ ὅτι οἱ Ἕλληνες τοῦ ἔστειλαν ἀπεσταλμένο ζητῶντας τὴν βοήθειά του. Αὐτός, ὅμως, ἀρνήθηκε τὴν βοήθεια κατηγορηματικὰ καὶ ὑπέβαλε σὲ φάλαγγα τὸν ἀπεσταλμένο ἀπὸ πλευρᾶς τῶν Ἑλλήνων, ἐνῷ παράλληλα δὲν ἐπετράπη σὲ κανέναν Δροῦζο νὰ εἰσέλθει στὴν πόλη. Ἀφοῦ οἱ Ἕλληνες εἶχαν λάβει θέσεις στὸν πύργο στὴν ἀκτὴ συνεχίστηκαν οἱ πυροβολισμοί, ἀλλά, ὅπως φαίνεται, χωρὶς ἰδιαίτερη ἐπίπτωση σὲ καμία ἀπὸ τὶς δύο πλευρές.
Νωρὶς τὸ πρωὶ τῆς 23ης Μαρτίου, οἱ Ἕλληνες ἐπιβιβάστηκαν στὰ πλοῖα καὶ ὅλη ἡ μοῖρα ἐξαφανίστηκε. Τὸ ἀπόγευμα τῆς ἴδιας μέρας ὁ Kheya Bey [ὑπολοχαγὸς] τοῦ Abdulla Pacha τῆς Ἄκρας ἔφτασε μὲ 500 Τουρκαλβανοὺς καὶ τότε οἱ περιουσίες τῶν κατοίκων ἔπαθαν περισσότερα ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἀπείθαρχο στράτευμα ἀπὸ ὅ,τι εἶχαν πάθει ἀπὸ τὴν εἰσβολὴ τῶν Ἑλλήνων. Τὸ χριστιανικὸ τμῆμα τοῦ πληθυσμοῦ, χωρὶς διάκριση ἀνάμεσα σὲ καθολικούς, μαρωνῖτες ἢ ἑλληνορθοδόξους, κυνηγήθηκε καὶ βασανίστηκε μὲ τὸν πιὸ ἀνηλεῆ τρόπο ἀπὸ τὶς ἀρχές, ἐνῷ οὔτε καὶ οἱ ὑπήκοοι εὐρωπαϊκῶν κρατῶν, ποὺ βρίσκονταν στὴν πόλη, δὲν γλύτωσαν ἀπὸ τὶς ἐπιπτώσεις τῆς αὐθάδειας καὶ τῆς ἁρπακτικῆς διάθεσης τῶν στρατιωτῶν ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἀλαζονεία τοῦ κυβερνήτη. Ἕνα σῶμα Τουρκαλβανῶν εἰσέβαλε στὴν κατοικία τοῦ κ. Pourriere, Γάλλου ἐμπόρου καὶ τοῦ κ. Goodell, Ἀμερικανοῦ ἰεραπόστολου ὑπὸ βρετανικὴ διπλωματικὴ προστασία. Αὐτοὶ οἱ κύριοι καὶ οἱ οἰκογένειές τους φοβήθηκαν γιὰ τὴν ἴδια τήν ζωή τους, καθὼς οἱ Τουρκαλβανοὶ τοὺς κακομεταχειρίστηκαν καὶ τοὺς λήστεψαν. Οἱ κατοικίες τους βρίσκονταν ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς πόλης. Οἱ Τοῦρκοι στρατιωτικοί, κατὰ στὴν φανατισμένη καταδίωξη τῶν ἀβοήθητων ντόπιων χριστιανῶν, εἰσέβαλαν στὸ γαλλικὸ μοναστήρι καὶ μερικὰ σπίτια γάλλων ἐμπόρων. Οἱ ἴδιοι οἱ ὑποπρόξενοι [τῶν εὐρωπαϊκῶν προξενείων] μόλις καὶ μετὰ βίας μπόρεσαν νὰ τοὺς σταματήσουν ἀπὸ τὸ νὰ εἰσβάλουν καὶ στὰ δικά τους σπίτια καὶ ἔτσι κατόρθωσαν νὰ προστατεύσουν τοὺς ντόπιους χριστιανούς, ποὺ βρίσκονταν στὴν ὑπηρεσία τους, ἀπὸ τὸ νὰ ἔχουν καὶ ἐκεῖνοι τὴν μοῖρα τῶν ὑπόλοιπων ντόπιων χριστιανῶν, τῶν ὁποίων τὰ σπίτια καὶ οἱ φυτεῖες δημεύθηκαν. Καὶ γιὰ ὅ,τι μποροῦσε νὰ κατασχεθεῖ, τοὺς ἐξανάγκασαν νὰ ζητιανεύουν, καθὼς τοὺς βασάνιζαν μὲ σκοπὸ τὴν ἀπόσπαση ἀπὸ αὐτοὺς ποσῶν, ποὺ ἦταν ἀδύνατο νὰ συγκεντρώσουν μὲ τὴν ἄμεση πώληση ὅλων τῶν ὑπαρχόντων τους. Ὁ κ. Henri Guys, ὁ Γάλλος πρόξενος στὴν Βηρυτό, ἀναφέρει μὲ βεβαιότητα ὅτι τρεῖς ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς δυστυχισμένους ἀνθρώπους μεταφέρθηκαν παρουσὶᾳ τῶν ἀπάνθρωπων βασανιστῶν τους σὲ ἡμιθανῆ κατάσταση, ἐνῷ κάποιος ἄλλος εἶχε βασανιστεῖ τόσο, ποὺ ἀσπάστηκε τὴν θρησκεία τῶν ἀπαίσιων βασανιστῶν του γιὰ νὰ γλυτώσει».
πηγή: http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου