Από το «Μαμά Μπαμπάς και Παιδιά»
Ποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός παιδιού ή εφήβου προβλέπουν καλύτερα την υγεία, την οικονομική άνεση και την ευτυχία που θα απολαμβάνει πολλά χρόνια αργότερα; Ας υποθέσουμε, στα 35 του χρόνια; Είναι ο μέσος όρος των βαθμών του; Η δημοτικότητα; Η συναισθηματική σταθερότητα; Όχι. Τα χαρακτηριστικά που προβλέπουν καλύτερα τη μελλοντική του ευημερία είναι η εντιμότητα, η ειλικρίνεια και ο αυτοέλεγχος, η ικανότητά του δηλ. να διαχειρίζεται τα του εαυτού του με σωφροσύνη και να λειτουργεί με βάση αρχές. (1)
Οι ψυχολόγοι συνδυάζουν την ειλικρίνεια και τον αυτοέλεγχο σε ένα ενιαίο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που ονομάζουν «ευσυνειδησία». Εδώ και δεκαετίες, οι μελέτες που παρακολουθούν τη πρόοδο των παιδιών δείχνουν ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που έχουν ευσυνειδησία και αυτοέλεγχο έχουν καλύτερη υγεία και επιτυγχάνουν μεγαλύτερη οικονομική άνεση και ευτυχία ως ενήλικες. Ακόμη και οι σχολικοί βαθμοί, η δημοτικότητα και η συναισθηματική σταθερότητα έχουν μικρότερη προγνωστική δύναμη για τα επιθυμητά αποτελέσματα στη ζωή σε σύγκριση με αυτό το χαρακτηριστικό.
Ωστόσο σημειώνεται δραματική μείωση της ευσυνειδησίας μεταξύ των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων τα τελευταία 10 χρόνια. Σε γενόμενη -στις ΗΠΑ- μελέτη για το θέμα (2), η οποία περιεγράφηκε στους «Financial Times»(3), διαπιστώθηκε ότι οι νέοι είναι σήμερα πολύ λιγότερο ειλικρινείς και αυτοελεγχόμενοι από ό,τι ήταν μόλις πριν από μια δεκαετία. Είναι επίσης πιο νευρωτικοί. Ο εκνευρισμός είναι το αντίστροφο της συναισθηματικής σταθερότητας, επομένως είναι και λιγότερο σταθεροί συναισθηματικά. Είναι ακόμη λιγότερο συγκαταβατικοί, λιγότερο συνεννοήσιμοι και λιγότερο εξωστρεφείς. Διαπιστώνεται ακόμη, δραματική μείωση στο ποσοστό των νέων που δηλώνουν ότι είναι σε θέση να οργανώσουν σχέδια και να τα υλοποιήσουν, ενώ υπάρχει αύξηση στο ποσοστό των νέων που λένε ότι αποσπώνται εύκολα από το στόχο τους και είναι απρόσεκτοι.
Πίνακας από το άρθρο του John Burn-Murdoch, " Η προβληματική έκπτωση της ευσυνειδησίας," των «Financial Times», 8/08/25. Αποτυπώνει για τρεις ηλικιακές ομάδες, «16-39», «40-59», και «άνω των 60», τη μεταβολή της ευσυνειδησίας, της νευρικότητας, της άνεσης επικοινωνίας και της εξωστρέφειας, στο πέρασμα μίας μόλις δεκαετίας, 2016-2025.Τα χειρότερα αποτελέσματα αφορούν στην νεανική ομάδα.
Αυτά είναι άσχημα νέα και ίσως πρέπει να αποτελέσουν λόγο προβληματισμού για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Φαίνεται ότι ως κοινωνία, δεν καταφέρνουμε να διδάξουμε στους νέους να είναι ειλικρινείς, έντιμοι, να έχουν αυτοκυριαρχία και να επιμένουν στους στόχους τους.
Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Οι εκπαιδευτικοί παλαιότερα κατανοούσαν ότι η καλλιέργεια του χαρακτήρα και της αρετής πρέπει να είναι οι κορυφαίες προτεραιότητες στην εκπαίδευση και τους απασχολούσε εάν οι μαθητές τους θα αποκτήσουν ηθικές και πνευματικές αξίες, καθώς αυτές -στη δική τους συνείδηση- αποτελούσαν τη κορυφαία προτεραιότητα στην εκπαίδευση.
Αλλά αυτό δεν συμβαίνει σήμερα. Η «ανησυχία για τις ηθικές και πνευματικές αξίες» δεν είναι πλέον η κορυφαία προτεραιότητα στα περισσότερα δημόσια ούτε και στα ιδιωτικά «κοσμικά» σχολεία. Αντίθετα, η κορυφαία προτεραιότητα σήμερα δίνεται στη βελτίωση της βαθμολογίας των εξετάσεων, στη διδασκαλία των τεχνολογικών θεμάτων, ξένες γλώσσες, κοινωνικές δράσεις, ταξίδια, εκδηλώσεις και άλλα συναφή. Όταν οι παιδαγωγοί των σχολείων μιλάνε σήμερα για διδασκαλία σωστού χαρακτήρα, τις περισσότερες φορές δίνουν έμφαση στην οικοδόμηση της αποφασιστικότητας και στη διεκδίκηση δικαιωμάτων. Το να υποστηριχθεί όμως η διδασκαλία της αποφασιστικότητας χωρίς πρώτα να διδαχθούν οι πλέον θεμελιώδεις αξίες της ειλικρίνειας, της εντιμότητας, της ευγένειας και του σεβασμού, οδηγεί σε μια ανήθικη, συμφεροντολογική προσέγγιση της αγωγής, που στο τέλος δεν καταφέρνει να διδάξει στα παιδιά ούτε το να έχουν θάρρος. Αυτό έχει αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του ποσοστού των νέων που δηλώνουν ότι μπορούν να κάνουν σχέδια και να τα κυνηγήσουν, και τη μεγάλη αύξηση εκείνων που λένε ότι είναι αφηρημένοι και απρόσεκτοι.
Είπαμε πως αυτές οι διαπιστώσεις θα πρέπει να μας προβληματίσουν όλους. Πέρα από την ευθύνη των εκπαιδευτικών, ακόμη μεγαλύτερη είναι η ευθύνη των γονέων. Οι γονείς είναι οι πρώτοι δάσκαλοι της αρετής. Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες αυτού που αποκαλούμε «κατάρρευση της γονεϊκής αγωγής» Μόλις πριν από 20 χρόνια, ήταν ακόμα συνηθισμένο να βρίσκεις γονείς που έδιναν στα παιδιά την εξής σαφή οδηγία: «Να κάνεις στους άλλους ό,τι θα ήθελες να σου κάνουν». Αυτή ήταν μια εντολή προς τα παιδιά και όχι μια υπόδειξη. Αλλά τα τελευταία 20 χρόνια, βλέπουμε αυτή την εντολή να γίνεται ηπιότερη και να παίρνει την μορφή ερώτησης. Η ερώτηση είναι κάτι σαν: «Πώς θα ένιωθες αν κάποιος σου το έκανε αυτό;» Η μαμά όμως σήμερα έχει δυσκολία να διαχειριστεί το γιο της ο οποίος θα της απαντήσει: «Αν κάποιος μου το έκανε αυτό, θα τον κλωτσούσα όσο δεν πάει!» Βλέπουμε σήμερα όλο και ποιο συχνά παιδιά να φέρονται στους γονείς τους με περιφρόνηση και ασέβεια, με τρόπους που ήταν αδιανόητοι πριν από 30 χρόνια.
Τι ή ποιος, φταίει για αυτή την κατάρρευση της έντιμης συμπεριφοράς των παιδιών; Ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα smartphones και οι υπηρεσίες streaming ίσως είναι οι πιθανοί ένοχοι. Αλλά δεν είμαστε πεπεισμένοι ότι φταίνε αποκλειστικά τα smartphones. Είναι αλήθεια ότι οι νέοι που έχουν μειωμένη αυτοκυριαρχία είναι η «ψηφιακή γενιά», η πρώτη γενιά που μεγάλωσε με κινητά τηλέφωνα στις τσέπες της. Αλλά η συσχέτιση δεν σημαίνει πάντα αιτιότητα. Δεν υπερασπιζόμαστε τα smartphones. Τα smartphones μπορούν να οδηγήσουν σε διάσπαση της προσοχής και σε κοινωνική απομόνωση. Μπορούν να προωθήσουν λάθος πρότυπα. Ωστόσο, η διάσπαση της προσοχής δεν ισοδυναμεί με ανεντιμότητα και οι εκπαιδευτικοί με τους γονείς εξακολουθούν να είναι παρόντες και στη ζωή των παιδιών.
Η ειλικρίνεια και ο αυτοέλεγχος είναι αρετές που πρέπει να διδάσκονται. Οι περισσότεροι γονείς δεν τις διδάσκουν, δεν χρησιμοποιούν το κύρος τους στο σπίτι, και τα περισσότερα δημόσια σχολεία δίνουν έμφαση στη διδασκαλία «σύγχρονων» θεματικών ενοτήτων και επιστημών, αντί για τη διδασκαλία του χαρακτήρα. Αυτό πρέπει να αλλάξει για το καλό των παιδιών.
Είναι στην ευθύνη και τη δικαιοδοσία των γονέων να έχουν συγχρόνως ποιοτικές στοργικές σχέσεις αλλά και σχέσεις κύρους και καθοδήγησης απέναντι στα παιδιά τους. Επιτρεπτικές τεχνικές τύπου «να αφήνουμε τα παιδιά να αποφασίζουν» δεν οδηγούν συνήθως στο επιθυμητό αποτέλεσμα αφού τα παιδιά δεν διαθέτουν κρίση και εμπειρία για να αποφασίσουν κατάλληλα.
Ομοίως, τα σχολεία πρέπει να βρουν το θάρρος να επιστρέψουν στη διδασκαλία του «σωστού και του λάθους» μέσα στα πλαίσια όχι μόνο του νόμου, αλλά και της ηθικής και μάλιστα της Χριστιανικής. Σήμερα οι εκπαιδευτικοί αποφεύγουν να μιλούν για το σωστό και το λάθος. Είναι αποφασισμένοι να είναι «συμπεριληπτικοί». Δεν θέλουν κανείς να αισθάνεται αποκλεισμένος. Επομένως, είναι «ασφαλέστερο» να μην μιλούν για αξίες με σοβαρό τρόπο, θα λέγαμε πως δεν μιλούν καθόλου.
Το αποτέλεσμα αυτών των επιλογών είναι η ειλικρίνεια και ο αυτοέλεγχος να βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση, αλλά και οι σχολικές επιδόσεις να έχουν επίσης χαλάσει. Αυτό είναι απολύτως λογικό, επειδή η αρετή και ο χαρακτήρας είναι θεμελιώδεις προϋποθέσεις για να υπάρχει πρόοδος συνολικά στην εκπαίδευση.
Για όλα υπάρχει ο κατάλληλος τρόπος. Αρκεί να υπάρξει η απόφαση. Γονείς και εκπαιδευτικοί μπορούν να γίνουν πρότυπα και να δώσουν μαθήματα κοινωνικών δεξιοτήτων, να δείξουν στα παιδιά το τρόπο να διαφωνούν, να διαφοροποιούνται από στάσεις ζωής που δεν τους εκφράζουν, επιδεικνύοντας συγχρόνως ευγένεια και σεβασμό. Να διδάξουν στα παιδιά γιατί είναι σημαντικό να έχουν ειλικρίνεια και αυτοέλεγχο. Να τα βοηθήσουν να αλληλεπιδράσουν και να διδαχθούν από τις παλαιότερες γενεές. Να δώσουν προτεραιότητα στη διδασκαλία της αρετής, ξεκινώντας από σήμερα.
Παραπομπές:
πηγή: https://romioitispolis.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου