ΤΟ ΣΑΡΑΝΤΑΛΕΙΤΟΥΡΓΟ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ-9. Τὰ σκεπάσματα τῆς ταπείνωσης, Αρχιμανδρίτου Σεβαστιανού Δ.Τοπάλη

 

Κάποιος ἀδελφὸς ρώτησε ἕναν γέροντα ποιά εἶναι ἡ προκοπὴ τοῦ ἀνθρώπου, μὲ τὴν ὁποία εὐαρεστεῖται ὁ Θεός. Καὶ ἀπάντησε ὁ γέροντας:

-«Ἡ προκοπὴ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ ταπείνωση. Γιατὶ ὅσο κάποιος κατεβαίνει πρὸς τὴν ταπείνωση, τόσο ἀνεβαίνει σὲ προκοπή. ἢ φεύγοντας ἀπόφευγε τοὺς ἀνθρώπους ἢ κορόιδεψε τὸν κόσμο καὶ τοὺς ἀνθρώπους προσποιούμενος στὰ περισσότερα τὸν μωρό. Κι ἂν πεῖς σὲ κάποιον ἄνθρωπο νὰ σέ συγχωρέσει, ἀκόμη κι ἄν δὲν φταῖς, καὶ ταπεινώσεις τὸν ἑαυτὸ σου, τότε καὶ οἱ δαίμονες θὰ φύγουν ἀπὸ φόβο».

Εἶπε ἐπίσης καὶ ἕναν ἄλλο λόγο:

-«Ἐὰν ὁ μυλωνάς δὲν ἔβαζε σκέπασμα στὰ μάτια τοῦ ζώου, τότε θὰ γύριζε τὸ ζῶο καὶ θὰ ἔτρωγε ὅλο τὸ γέννημα καὶ θὰ ἔχανε τὴν ἀμοιβή του καὶ δὲ θὰ ’βγαζε τὴ δουλειά του. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς κατ’ οἰκονομία Θεοῦ, δεχόμαστε ἀπ’ τὸν Θεὸ σκεπάσματα καὶ δὲν βλέπουμε τὰ καλά ποὺ κάνουμε γιὰ νὰ καλοτυχίσουμε τοὺς ἑαυτοὺς μας καὶ ἐξαιτίας αὐτοῦ νὰ χάσουμε τὸν μισθὸ μας. Γι’ αὐτὸ κάθε τόσο εἴμαστε ὑπό τὴν ἐπήρεια διαφόρων κακῶν λογισμῶν, καὶ βλέπουμε μόνο τοὺς κακοὺς λογισμοὺς καὶ τοὺς παλεύουμε νὰ τοὺς διώξουμε καὶ κατακρίνουμε τὸν ἑαυτὸ μας, ἔτσι αὐτοὶ οἱ κακοὶ λογισμοὶ γίνονται σκεπάσματα στὸ λίγο καλό ποὺ ἔχουμε. Κι ὅταν ὁ ἄνθρωπος κατηγορήσει τὸν ἑαυτὸ του, δὲν χάνει τὸν μισθὸ του».

Ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ μεγάλη ἀρετή ποὺ στηρίζει καὶ κρατεῖ ὅλο τὸν κόσμο τῶν ἀρετῶν καὶ τὴν πνευματικὴ ζωή. Ἐκεῖ ποὺ ἡ ἀρετὴ αὐτὴ παίρνει τὸ ἄριστα καὶ τὰ εὔσημα τοῦ Θεοῦ εἶναι ὅταν ὁ πιστὸς δοῦλος τοῦ Θεοῦ τὸ «παίζει» τρελὸς καὶ ἀνόητος μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ μὴν τοῦ ἀνακαλύψουν τὴν ἀρετή. Καὶ ἐπιπλέον ἕνα ἄλλο σημεῖο εἶναι ὅταν ὁ ταπεινὸς δοῦλος τοῦ Θεοῦ ζητᾶ συγγνώμη παρόλο ποὺ δὲν ἔφταιξε, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ ἐπικρατήσει τὸ εὐλογημένο δῶρο τῆς εἰρήνης καὶ τῆς ἀγάπης. Εἶναι ἀκραῖες καταστάσεις ταπείνωσης ποὺ τελικά, φέρουν τὴν προκοπὴ καὶ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Αὐτὴ ἡ ταπείνωση δὲν ἐπιβάλλεται, ἀλλὰ πηγαῖα ἀναβλύζει ἀπὸ τὴν καρδιά τοῦ πιστοῦ. Γιὰ νὰ φτάσεις ὅμως σ’ αὐτὴν τὴν ταπείνωση χρειάζεσαι κόπο πολὺ καὶ πιὸ πολὺ τὴν αἴσθηση τῆς μηδαμινότητάς σου καὶ τῆς ἀθλιότητάς σου. Ὅμως κι αὐτὸ καλλιεργεῖται μέσω τῶν λογισμῶν ποὺ σὰν σκέπη καὶ στέγαστρο Θεοῦ ἔρχονται νὰ σκεπάσουν καὶ νὰ δροσίσουν αὐτὴν τὴν ἀρετή. Πῶς, ὅμως, δουλεύει αὐτὴ ἡ ταπείνωση μέσα ἀπὸ τοὺς λογισμούς;

Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ ἐξετάζουν πιὸ βαθιὰ τὴν πνευματική μας ζωή, μιλοῦν μὲ πολλὴ περίσκεψη γιὰ τὸ θέμα τῶν λογισμῶν ποὺ ἐπισκέπτονται τὸν ἄνθρωπο. Εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴ σκέπτεται ὁ ἄνθρωπος. Τὸ μυαλὸ του εἶναι ἕνας μύλος ποὺ συνεχῶς ἀλέθει, βρίσκεται μόνιμα σὲ μία διεργασία λογισμῶν. Ὁ ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος ἔλεγε ὅτι «ἐν τῇ διανοίᾳ βελτιούμεθα καὶ ἐν τῇ διανοίᾳ ἀχρειούμεθα». Ἀνάλογα μὲ τὶ σκέψεις τροφοδοτοῦμε τὸν νοῦ μας προοδεύουμε ἢ καταστρεφόμαστε στὴν πνευματική μας ζωή. Ὁ νοῦς δέχεται τοὺς λογισμοὺς σὰν προσβολή, ἀκολουθεῖ ἡ ἐνήδονος ἐνασχόληση καί, τελικά, ἔρχεται ἡ ἀπόφαση γιὰ τὴν συντέλεση τῆς ἁμαρτίας. Ὅλα ξεκινοῦν ἀπὸ ἕναν λογισμό. Πίσω ἀπὸ κάθε ἁμαρτία ὑπῆρξε ἡ περίοδος τῆς κυοφορίας τῶν λογισμῶν. Ἂν δὲν ἁμαρτήσει ὁ ἄνθρωπος στὰ ἐνδόμυχα τῶν λογισμῶν του δὲν μπορεῖ νὰ φτάσει στὴν πράξη τῆς ἁμαρτίας. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς χτυπᾶ τὴν ρίζα της λέγοντας ὅτι ἀξιοκατάκριτος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ συντελεῖ τὴν μοιχεία μέσα στὴν καρδιά του μὲ τοὺς λογισμούς. Ἔτσι οἱ λογισμοὶ ποὺ διαδέχονται ὁ ἕνας τὸν ἄλλο μὲ τὴν παρουσία τους μέσα στὸ μυαλὸ τοῦ ἀνθρώπου ὁμοιάζουν μὲ τὰ ἅρματα ποὺ τρέχουν καὶ ἀγωνίζονται ποιὸ θὰ βγεῖ μπροστὰ καὶ θά νικήσει. Ἡ ἔγνοια τοῦ πιστοῦ εἶναι πῶς νὰ ἀντισταθεῖ σ’ αὐτὴν τὴν ἐπίθεσή τους καὶ νὰ μείνει φρουρὸς σκληρὸς νὰ μὴν περάσουν στὸν νοῦ. Μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ νὰ μαστίζει ὅλους τοὺς πολεμίους. Ὅπως ὅταν μπεῖ ὁ κλέφτης στὸ σπίτι σου καὶ τοῦ ὁρμᾱς καὶ τὸν παλεύεις καὶ τὸν ἐκδιώκεις καὶ δὲν σταματᾶς μέχρι νὰ τὸν νικήσεις, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο χτυπᾶς τοὺς πρωτοκλέφτες τῆς ἁμαρτίας μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν φυγή.

Ὅμως καὶ ὁ ἐρχομὸς τῶν λογισμῶν πολλὲς φορὲς εἶναι πολὺ εὐεργετικὸς καὶ σωτήριος. Οἱ λογισμοὶ γίνονται ἡ σκέπη ποὺ φυλάει τὴν ψυχὴ μας ἀπὸ τὴν βροχὴ τῆς ὑπερηφάνειας καὶ τῆς κενοδοξίας. Εἶναι τὰ σκεπάσματα τῆς ταπείνωσης. Πῶς ὅμως μπορεῖ αὐτὸ νὰ γίνει; Οἱ κακοὶ λογισμοί ποὺ μᾶς ἐπισκέπτονται καὶ ἔχουν κολλήσει στὸ μυαλό, μᾶς τυραννοῡν καὶ μᾶς παιδεύουν καὶ μᾶς φτάνουν στὴν ἀηδία καὶ ἀπέχθεια τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἔτσι, αὐτὴ ἡ αἴσθηση τῆς ἀθλιότητας καὶ τῆς ἀδυναμίας μᾶς βοηθᾶ νὰ κρατιόμαστε ταπεινοὶ καὶ εἰρηνικοί. Ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει τοὺς πειρασμοὺς καὶ τοὺς λογισμοὺς γιὰ νὰ μαζευόμαστε καὶ νὰ μὴν ξεθαρρεύουμε καὶ οὔτε νὰ εἴμαστε «πεποιθότες ἑαυτοῖς». Μέσα ἀπὸ τὸν πόλεμο αὐτὸ τῶν λογισμῶν βλέπουμε ὅτι μόνοι μας δὲν μποροῦμε νὰ τὰ βγάλουμε πέρα καὶ πέφτουμε στὰ γόνατα γιὰ νὰ μᾶς ἐνισχύσει ὁ Θεός.

Ἐπιπλέον, οἱ λογισμοὶ γίνονται εὐεργετικοὶ, διότι κρατοῦν τὸν ἄνθρωπο σὲ μία πνευματικὴ ἔνταση ἀγῶνος καὶ δὲν πέφτει σὲ ραθυμία. Ἡ ἀπουσία των φέρνει μία πνευματικὴ νάρκη καὶ γίνεται εὐάλωτος ὁ ἄνθρωπος σὲ πτώση μεγάλη. Ὅπως ἕνας γέροντας χρόνια πολλὰ παρακαλοῦσε γιὰ νὰ τοῦ πάρει ὁ Θεὸς τοὺς σαρκικοὺς λογισμοὺς καὶ νὰ τοῦ δώσει τὴν ἀπάθεια. Καὶ τοῦ τὸ ἔδωκε ὁ Θεὸς καὶ ἔνιωθε ἤρεμος. Ὅμως μετὰ ἀπὸ καιρὸ ἔπεσε σὲ μία τέτοια ραθυμία ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ χαρεῖ καμία χαρὰ πνευματική. Καὶ τότε ἄρχισε νὰ λέει στὸν Θεό νὰ τὸν ἐπαναφέρει στὴν προηγούμενη κατάσταση τῶν λογισμῶν, γιατὶ ἔτσι ἔνιωθε ζωντανὸς μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὴν προσευχὴ του.

Καὶ σκεφτόμουν πὼς εἶναι δύσκολο νὰ μιλᾶς γιὰ τὴν ταπείνωση, κι ἀκόμη πιὸ δύσκολο νὰ γίνει μέσα σου ἔργο καὶ ζωή. Δὲν φτιάχνεται μὲ λόγια ἀλλὰ μόνο ἀπὸ κόπο καὶ πόνο καὶ ταλαιπωρία. Καὶ τὸ ἔκτιζε μέσα μου μόνο ὁ Θεὸς μὲ τὸν δικὸ του τρόπο, τὴν πιὸ παράξενη παιδαγωγικὴ Του, τὸν πόλεμο τῶν πειρασμῶν. Εἶναι τὸ προσκέφαλο τῆς ταπείνωσης καὶ τὰ σκεπάσματά της. Κι εὐχαριστοῦσα τὸν Θεό, ποὺ μέσα ἀπὸ τὸ πικρὸ βγάζει τὸ γλυκὺ καὶ μέσα ἀπὸ τὸ αἷμα δίνει πνεῦμα. Καὶ μάθαινα νὰ χαίρομαι καὶ μέσα στοὺς πειρασμοὺς ποὺ ἔκτιζαν τὴν ταπείνωση. Καὶ ἔβλεπα τὸν Χριστό μου νὰ στέκεται ἐκ δεξιῶν μου καὶ νὰ μὲ κρατᾶ γιὰ νὰ μὴν πέσω. 

Καὶ εὐχόμουν καὶ εὐχαριστοῦσα..

Από το βιβλίο: ΤΟ ΣΑΡΑΝΤΑΛΕΙΤΟΥΡΓΟ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Μια ιστορία και ένας λόγος στην κάθε μέρα του Σαρανταλείτουργου.

Αρχιμ. Σεβαστιανού Τοπάλη

Αμύνταιο 2018

Δ' Εκδοση