18. ΤΑ ΑΓΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
10. «Ὁμολογῶ ἓν Βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»
18.1. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΓΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Ἁγιαστικὰ μέσα τῆς Ἐκκλησίας
Τὸ 10ο ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως κάνει λόγο γιὰ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, μὲ τὸ ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος γίνεται μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸ μᾶς δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ μιλήσουμε γιὰ τὰ ἁγιαστικὰ μέσα ποὺ χρησιμοποιεῖ ἡ Ἐκκλησία μας.
Ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ἀναφέρει ὅτι «ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια ἦλθαν στὸν κόσμο διὰ μέσου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Ἰω. 1,17). Τὰ λόγια αὐτὰ φανερώνουν τὸ διπλὸ μέσο ποὺ χρησιμοποίησε ὁ Χριστὸς γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου· τὴ χάρη καὶ τὴν ἀλήθεια. Τὸ ἴδιο διπλὸ μέσο χρησιμοποιεῖ καὶ ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὸ ἁγιαστικό της ἔργο. Καὶ ἡ μὲν ἀλήθεια μεταδίδεται μὲ τὸ κήρυγμα τοῦ θείου λόγου, ἐνῶ ἡ χάρη μεταδίδεται μὲ τὰ ἱερὰ Μυστήρια.
Καὶ τὰ δύο εἶναι ἐξ ἴσου ἀπαραίτητα γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Μὲ τὸ κήρυγμα φωτίζεται ἡ ψυχὴ καὶ μὲ τὰ Μυστήρια ἁγιάζεται. Εὐαγγέλιο καὶ Δισκοπότηρο εἶναι τὰ δύο χέρια μὲ τὰ ὁποῖα ἡ Ἐκκλησία προσφέρει τὴ σωτηρία στοὺς πιστούς.
Ἡ θεία Χάρη καὶ ἡ σημασία της
Γιὰ τὴ σημασία καὶ τὴ δύναμη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ ἀναφερθήκαμε στὸ 10ο κεφάλαιο, μιλώντας γιὰ τὸ προφητικὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ. Ἂς δοῦμε τὸ ἄλλο ἁγιαστικὸ μέσο, τὴ θεία Χάρη. Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι μόνο κήρυκας τῆς ἀλήθειας· εἶναι καὶ ταμεῖο τῆς θείας Χάριτος. Καὶ ὅπως χωρὶς τὴ βροχὴ ὁ σπόρος ποὺ πέφτει στὴ γῆ δὲν βλαστάνει, ἔτσι καὶ χωρὶς τὴ θεία Χάρη ὁ σπόρος τῆς ἀληθείας οὔτε φυτρώνει οὔτε καρποφορεῖ.
Ἀλλὰ τί εἶναι ἡ θεία Χάρη; Εἶναι ἡ ἁγιαστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Μὲ τὴ θεία Χάρη πραγματοποιεῖται ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου μέσα στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ θεία Χάρη εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ ποὺ προσφέρεται σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους (Α΄ Τιμ. 2,4). Κανείς ὅμως δὲν ἐξαναγκάζεται νὰ τὴ δεχθεῖ.
18.2. ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Τὰ ἱερὰ Μυστήρια
Ἡ θεία Χάρη μεταδίδεται στοὺς ἀνθρώπους μὲ πολλοὺς καὶ διαφόρους τρόπους. Κυρίως ὅμως μεταδίδεται διὰ μέσου τῶν ἱερῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Καὶ τί εἶναι τὰ ἱερὰ Μυστήρια; Μυστήρια ὀνομάζονται οἱ ἱερὲς τελετὲς ποὺ ἔχει συστήσει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἢ οἱ ἀπόστολοι, διὰ μέσου τῶν ὁποίων μὲ τρόπο ὑπερφυσικὸ μεταδίδεται στοὺς πιστοὺς ἡ θεία Χάρη.
Ποιά εἶναι τὰ Μυστήρια
Τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἑπτά (7):
1. Τὸ ἅγιο Βάπτισμα, ποὺ ἀναγεννᾶ τὸν ἄνθρωπο, τὸν κάνει μέλος τῆς Ἐκκλησίας καὶ κληρονόμο τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν.
2. Τὸ Χρῖσμα. Γίνεται μαζὶ μὲ τὸ Βάπτισμα καὶ παρέχει σ’ αὐτὸν ποὺ βαπτίστηκε τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
3. Ἡ Θεία Εὐχαριστία, ποὺ τρέφει τὸν πιστὸ μὲ τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ μεταδίδει αἰώνια ζωή.
4. Ἡ Μετάνοια καὶ Ἐξομολόγηση, ποὺ παρέχει ἄφεση ἁμαρτιῶν.
5. Ὁ Γάμος, ποὺ εὐλογεῖ καὶ ἁγιάζει τὴν ἕνωση ἀνδρὸς καὶ γυναικός.
6. Ἡ Ἱερωσύνη, ποὺ ἀναδεικνύει τοὺς ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας (διακόνους, ἱερεῖς, ἀρχιερεῖς).
7. Τὸ ἅγιο Εὐχέλαιο, ποὺ χορηγεῖ τὴ σωματικὴ θεραπεία στοὺς ἀσθενεῖς.
Τὸ Βάπτισμα, τὸ Χρῖσμα, ἡ Θεία Κοινωνία καὶ ἡ Ἐξομολόγηση εἶναι Μυστήρια ὑποχρεωτικά. Ὁ Γάμος, ἡ Ἱερωσύνη καὶ τὸ Εὐχέλαιο εἶναι προαιρετικά. Ἐπαναλαμβανόμενα εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία, ἡ Ἐξομολόγηση, τὸ Εὐχέλαιο καὶ ὁ Γάμος (κατ’ οἰκονομία). Μὴ ἐπαναλαμβανόμενα εἶναι τὸ Βάπτισμα, τὸ Χρῖσμα καὶ ἡ Ἱερωσύνη.
Ὅπως καταλαβαίνουμε, ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶναι δυνατὴ χωρὶς τὴ Χάρη τῶν Μυστηρίων. Δὲν ἀρκοῦν τὰ καλὰ ἔργα. Πρέπει ἀπαραίτητα ὁ πιστὸς καὶ νὰ ἁγιάζεται διαρκῶς μὲ τὰ Μυστήρια. Ἂς τὸ προσέξουν αὐτὸ μερικοὶ ποὺ ἀπὸ ἄγνοια λένε ὅτι δὲν εἶναι ἀπαραίτητο νὰ πηγαίνει κανεὶς στὴν Ἐκκλησία, ἀρκεῖ νὰ εἶναι καλὸς ἄνθρωπος καὶ ὁ Θεὸς θὰ τὸν πάει στὸν Παράδεισο. Αὐτὸ εἶναι μεγάλη πλάνη καὶ παγίδα τοῦ διαβόλου. Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ καλά μας ἔργα χρειάζεται ὁπωσδήποτε καὶ ἡ θεία Χάρη, ποὺ χορηγεῖται μὲ τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας.
Πῶς πρέπει νὰ προσερχόμαστε στὰ Μυστήρια
Τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ἂν καὶ ἐνεργοῦν ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν ἠθικὴ κατάσταση τοῦ ἱερέα ποὺ τὰ τελεῖ, ἐν τούτοις τὰ ἀποτελέσματά τους ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν πνευματικὴ κατάσταση τοῦ πιστοῦ ποὺ προσέρχεται σ’ αὐτά. Γιὰ νὰ ἐνεργήσει ἡ θεία Χάρη πρέπει αὐτὸς ποὺ τὴ δέχεται νὰ ἔχει τὴν κατάλληλη προετοιμασία.
Λέει χαρακτηριστικὰ ὁ ἀπ. Παῦλος γιὰ τὴ Θεία Κοινωνία ὅτι ὅποιος κοινωνεῖ ἀνάξια, αὐτὸ ποὺ τρώει καὶ πίνει φέρνει ἐπάνω του καταδίκη (Α΄ Κορ. 11,29). Τὰ ἱερὰ Μυστήρια δὲν εἶναι μαγικὲς τελετές.
18.3. ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ
Τὸ Mυστήριο τοῦ Βαπτίσματος γενικὰ
Τὸ Βάπτισμα εἶναι ἡ πύλη μέσα ἀπὸ τὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος μπαίνει στὴν Ἐκκλησία, γίνεται ἐπίσημα μέλος της καὶ κληρονόμος τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. Εἶναι ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ πηγὴ ὅλων τῶν Μυστηρίων, διότι ὅποιος βαπτιστεῖ ἀποκτᾶ ἀμέσως τὸ δικαίωμα νὰ συμμετέχει καὶ σ’ ὅλα τὰ ἄλλα Μυστήρια.
Ἵδρυση τοῦ Χριστιανικοῦ Βαπτίσματος
Τὸ Βάπτισμα εἶναι Μυστήριο θεοσύστατο. Τὸ ἵδρυσε καὶ τὸ παρέδωσε σ’ ἐμᾶς ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Γιὰ τὴ σημασία τοῦ Βαπτίσματος εἶχε πεῖ στὸν μαθητή του Νικόδημο ὅτι «ἂν δὲν γεννηθεῖ κανεὶς ἀπὸ τὸ νερὸ (τοῦ Βαπτίσματος) καὶ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, δὲν μπορεῖ νὰ μπεῖ στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» (Ἰω. 3,3-5).
Ἐπίσης, λίγο πρὶν ἀναληφθεῖ στοὺς Οὐρανούς, ἔδωσε ρητὴ ἐντολὴ στοὺς μαθητές του: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28,19). Αὐτὸ ἔκαναν οἱ ἀπόστολοι, αὐτὸ συνεχίζει καὶ ἡ Ἐκκλησία νὰ κάνει μέχρι σήμερα.
Οἱ δωρεὲς τοῦ Βαπτίσματος
Α΄. Ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Ὁ ἀπ. Παῦλος λέει ὅτι κατὰ τὸ Βάπτισμα ὁ ἄνθρωπος συμμετέχει στὸν Θάνατο καὶ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ· πεθαίνει καὶ ἀνασταίνεται μαζὶ μὲ τὸν Χριστό (Ρωμ. 6,3-5). Κατὰ τὸ Βάπτισμα νεκρώνεται ὁ «παλαιὸς ἄνθρωπος» (Ρωμ. 6,6. Ἐφ. 4,22. Κολ. 3,9), ὁ ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας. Τὸ ἁγιασμένο νερὸ τῆς κολυμβήθρας ἐξαλείφει τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα καὶ ὅλες τὶς προσωπικὲς ἁμαρτίες τοῦ βαπτιζομένου. Τὸ Βάπτισμα εἶναι τὸ πνευματικὸ λουτρό, ποὺ καθαρίζει τὴν ψυχὴ καὶ τὴν κάνει λευκότερη καὶ ἀπὸ τὸ χιόνι (Ψαλμ. 50,9).
Β΄. Ἀναγεννᾶ καὶ ἀνακαινίζει. Σύμφωνα μὲ τὰ λόγια τοῦ Κυρίου ποὺ ἀναφέραμε πιὸ πάνω (Ἰω. 3,3-5), κατὰ τὸ Βάπτισμα συμβαίνει μιὰ ὑπερφυσικὴ γέννηση. Ἡ ἀναγέννηση αὐτὴ εἰσάγει τὸν ἄνθρωπο σὲ μιὰ καινούργια ζωή. Μὲ τὸ Βάπτισμα ἀποκτᾶ τὸ «ἀρχαῖον κάλλος» ποὺ εἶχε πρὶν ἀπὸ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα. Ἡ λερωμένη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καθαρίζεται καὶ ἡ ψυχὴ λάμπει ἀπὸ θεϊκὴ δόξα.
Ὁ νηπιοβαπτισμός - Βάπτισμα ἀνάγκης
Στὴν ἀρχαία Ἐκκλησία τὸ Βάπτισμα γινόταν σὲ ὥριμη ἡλικία καὶ μετὰ ἀπὸ ἀρκετὴ κατήχηση. Ἀργότερα ἡ Ἐκκλησία καθιέρωσε τὸν νηπιοβαπτισμό, γιὰ δύο λόγους. Πρῶτο, γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ παιδὶ νὰ κοινωνεῖ καὶ νὰ δέχεται τὶς εὐλογίες τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὴ βρεφική του ἡλικία, καὶ δεύτερον γιὰ νὰ μὴ φύγει ἀβάπτιστο σὲ περίπτωση πρόωρου θανάτου.
Ὡστόσο, ὁ νηπιοβαπτισμὸς ἐφαρμόστηκε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μὲ τὴν προϋπόθεση οἱ γονεῖς τοῦ παιδιοῦ νὰ εἶναι συνειδητοὶ Χριστιανοί. Ἐπὶ πλέον θὰ πρέπει κάποιο ὑπεύθυνο πρόσωπο νὰ ἀναλάβει ἐπίσημα νὰ κατηχήσει τὸ παιδί. Τὸ πρόσωπο αὐτὸ εἶναι ὁ ἀνάδοχος (νουνός).
Σὲ περίπτωση ποὺ ἡ ζωὴ ἑνὸς νεογέννητου παιδιοῦ κινδυνεύει, μπορεῖ νὰ γίνει τὸ λεγόμενο ἀεροβάπτισμα ἀπὸ ὁποιονδήποτε ὀρθόδοξο Χριστιανὸ ὡς ἑξῆς: Ὑψώνει τὸ παιδὶ τρεῖς φορὲς στὸν ἀέρα λέγοντας τὴ φράση: «Βαπτίζεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ (τάδε), εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν». Τὸ παιδὶ τότε θεωρεῖται βαπτισμένο.
Δεύτερο Βάπτισμα ἡ Ἐξομολόγηση
Τὸ Βάπτισμα δὲν ἐπαναλαμβάνεται. Ὅπως ἡ φυσικὴ γέννηση γίνεται μόνο μία φορά, ἔτσι καὶ τὸ Βάπτισμα, ποὺ εἶναι πνευματικὴ γέννηση, μόνο μιὰ φορὰ μπορεῖ νὰ γίνει.
Ἂν ὅμως κάποιος ἁμαρτήσει μετὰ τὸ Βάπτισμα τότε τί γίνεται; Ἡ Ἐκκλησία, ἀκολουθώντας τὴ διδασκαλία καὶ τὸ παράδειγμα τοῦ Κυρίου, ὅρισε ἕνα δεύτερο Βάπτισμα· τὸ Μυστήριο τῆς Μετανοίας καὶ Ἐξομολογήσεως, στὸ ὁποῖο ὁ Χριστιανὸς μπορεῖ νὰ προσέλθει κάθε φορὰ ποὺ ἁμαρτάνει καί, ἀφοῦ ἐξομολογηθεῖ μὲ μετάνοια τὶς ἁμαρτίες του, νὰ πάρει ἄφεση ἁμαρτιῶν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου