"ΠΑΡΗΓΟΡΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ" τοῦ Γέροντος Ἐφραὶμ Φιλοθεΐτου. (Α΄ Μέρος)

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ ΦΙΛΟΘΕΪ́ΤΟΥ

 

ΠΑΡΗΓΟΡΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

 

Γιὰ τὸν πόνο στὴ ζωὴ

Γιατί ἀπελπίζεσαι;

Ὑπάρχει ἄλλη ζωή;

 

1. Γιὰ τὸν πόνο τῆς ζωῆς

 

Τὸ μονοπάτι τῆς ζωῆς εἶναι ὅλο πόνος καὶ δάκρυ. Ὅλο ἀγκάθια καὶ καρφιά. Παντοῦ φυτεωμένοι σταυροί. Παντοῦ ἀγωνία καὶ θλίψη. Κάθε βῆμα καὶ μία Γεθσημανῆ. Κάθε ἀνηφοριὰ καὶ ἕνας Γολγοθᾶς. Κάθε στιγμὴ καὶ μία λόγχη «Ἄν μπορούσαμε νὰ στύψουμε τὴ γῆ σὰν τὸ σφουγγάρι, θὰ ἔσταζε αἷμα καὶ δάκρυα».

«Ἄνθρωπος ὡσεὶ χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ˙ ὡσεὶ ἄνθος τοῦ ἀγροῦ οὕτως ἐξανθήσει» λέγει ὁ Ψαλμός.

Τὸ τριαντάφυλλο βγάζει ἀγκάθι καὶ τʼ ἀγκάθι τριαντάφυλλο. Τὰ ὡραῖα συνοδεύονται μὲ πόνο, ἀλλὰ ὁ πόνος βγάζει στὴ χαρά. Συνήθως τὸ οὐράνιο τόξο ὑψώνεται ὕστερα ἀπʼ τὴ μπόρα. Πρέπει νὰ προηγηθοῦν οἱ καταιγίδες γιὰ νὰ ξαστερώσει ὁ οὐρανός.

Ἡ διάκριση – φωτισμένη ἀπʼ τὴ χριστιανικὴ πίστη καὶ φιλοσοφία – βλέπει. Ἔχει τὴν ἱκανόντητα, νὰ βλέπει πολὺ βαθειὰ ἀπʼ τὰ φαινόμενα. Μέσα ἀπʼ τὸν πόνο βλέπει τὴν χαρὰ καὶ τὴν ἐλπίδα, ὅπως ὁ θρίαμβος τοῦ Χριστοῦ βγῆκε μέσα ἀπʼ τὸν πόνο τοῦ Πάθους καὶ τοῦ σταυροῦ.

Τὰ πιὸ θαυμάσια ἀγάλματα, ἔχουν τὰ περισσότερα χτυπήματα. Οἱ μεγάλες ψυχές, ὀφείλουν τὴ μεγαλοσύνη τους στὰ βαριοχτυπήματα τοῦ πόνου. Τὰ χρυσὰ καὶ βαρύτιμα κοσμήματα, περνᾶνε πρῶτα ἀπʼ τῆς φωτιᾶς τὸ χωνευτήρι.

Συγκλονίζει τὴν ἀνθρώπινη ὑπαρξη, ὁ Πόνος. Εἶναι φωτιά, καμίνι ποὺ καίει. Εἶναι καταιγίδα καὶ τρικυμία. «Τὰ σπλάχνα μου καὶ ἡ θάλασσα ποτὲ δὲν ἡσυχάζουν», λέει ὁ Σολωμός. Εἶναι στιγμές, ποὺ οἱ δοκιμασίες ἔρχονται ἀπανωτές, ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλη, ἤ καὶ ὅλες μαζί. Πολὺ βαρὺς τότε, ὁ σταυρός. Ἡ ἀγωνία κορυφώνεται. Ἡ ψυχὴ φορτίζεται τόσο, ὥστε εἶναι ἕτοιμη νὰ λυγίσει. Ὅλα φαίνονται μαῦρα καὶ κατάμαυρα. Παντοῦ σκοτεινά. Παντοῦ ἀδιέξοδα. Λέει, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «Τὰ καλά, δηλαδή, φύγανε, τὰ δεινὰ εἶναι γυμνὰ καὶ προκλητικά, τὸ ταξίδι γίνεται μέσα στὴ νύχτα, φάρος δὲ φαίνεται πουθενά, καὶ ὁ Χριστὸς φαίνεται νὰ κοιμᾶται».

Καρφιὰ καὶ μαχαίρια, εἶνα τὴς ζωῆς οἱ θλίψεις. Μαχαίρια καὶ καρφιὰ ποὺ σκίζουν ἀνεξέλεγκτα, καὶ τρυποῦν τὶς καρδιές. Τὶς πυρακτώνουν καὶ τὶς παραλύουν ἐξουθενωτικά.

Τὸ μόνο ποὺ ἀπομένει σὲ τοῦτες τὶς στιγμές, εἶναι ἡ κραυγή, ποὺ σὰν παράπονο ἱκεσίας, ἀπευθύνεται στὸ Θεό: «Ἐλέησόν με, Κύριε... ἡ ψυχή μου ἐταράχθη σφόδρα... ἐκοπίασα ἐν τῶ στεναγμώ μου... ἐγενήθη ἡ καρδία μου ὡσεὶ κηρὸς τηκόμενος... Ἐλέησόν με, Κύριε, ὅτι θλίβομαι... ἐξέλιπεν ἐν ὀδύνη ἡ ζωή μου καὶ τὰ ἔτη μου ἐν στεναγμοῖς... ἐπελήσθην ὡσεὶ νεκρός... ἐγενήθην τὰ δάκρυά μου ἐμοὶ ἄρτος ἡμέρας καὶ νυτκός... ἵνα τί περίλυπος... ψυχή μου, καὶ ἵνα τί συνταράσσεις με» (Ψαλμοί).

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι βασιλιὰς τῆς δημιουργίας, ἀλλὰ τὸ στεφάνι του εἶναι ἀπὸ ἀγκάθια. Ἡ πορεία του εἶναι, ἄλλοτε τραγούδι καὶ συμφωνία χαρᾶς, ἀλλὰ τὶς περισσότερες φορές, εἶναι ἕνα θλιβερὸ καὶ ἀσταμάτητο πένθιμο ἐμβατήριο.

Μεγάλο καὶ αἰώνιο τὸ πρόβλημα τοῦ πόνου. Τὸ μελέτησαν φιλόσοφοι καὶ κοινωνιολόγοι καὶ ψυχολόγοι καὶ ἄλλοι πολλοί. Τὴν αὐθεντικότερη ὡστόσο ἀπάντηση τὴ δίνει ὁ Χριστιανισμός, ἡ πίστη, ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἡ ἀπάντηση εἶναι διπλή: Θεολογικά, εἶναι συνέπεια τῆς πτώσης, ὅπως ὅλα τὰ κακά. Εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς κακῆς χρήσης τῆς ἐλευθερίας. Εἶναι καρπὸς τῆς Παρακοῆς. Ἠθικά, εἶναι εὐκαιρία καὶ μέσον ἀρετῆς καὶ τελείωσης.

«Θὰ σέβομαι πάντα τὸ Θεό...», λέγει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, «...ὅσα ἐνάντια καὶ ἐὰν ἐπιτρέπει νὰ μὲ βροῦν. Ὁ πόνος γιὰ μένα εἶναι φάρμακο σωτηρίας». Ὁ δὲ μέγας Βασίλειος λέγει: «Ἐφόσον μᾶς ἑτοιμάζει ὁ Θεὸς τὸ στεφάνι τῆς Βασιλείας Του, ἀφορμὴ γιὰ ἀρετὴ ἄς γίνει ἡ ἀσθένεια». Οἱ θλίψεις, θὰ πεῖ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, μᾶς φέρνουν πιὸ κοντὰ στὸ Θεό˙ καὶ σκεφτόμενοι τὸ αἰώνιο κέρδος τῶν θλίψεων, δὲν θὰ στεναχωριόμαστε.

Ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος, ὁ τόσο διωγμένος καὶ πονεμένος καὶ κατάστικτος ἀπʼ τὰ «στίγματα τοῦ Κυρίου», διδάσκει ὅτι, ὁ Θεὸς ἀφήνει τὸν ἄνθρωπο νὰ πονέσει μὲ τὶς θλίψεις, «ἐπὶ τὸ συμφέρον, εἰς τὸ μεταλαβεῖν τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ».

Χιλιάδες τρόπους ἔχει ὁ Θεὸς γιὰ νὰ σὲ κάμει νὰ ἰδεῖς τὴν ἀγάπη Του. Ὁ Χριστὸς μπορεῖνὰ μετατρέψει τὴ δυστυχία, σὲ μελωδικὸ δοξολογητικὸ τραγούδι. «Ἡ λύπη ὑμῶν εἰς χαρὰν γενήσεται», εἶπε ὁ Κύριος (Ἰωάν. 16, 20).

Τέτοια μάχη, τέτοια νίκη. «Στὴν ἀγορὰ τʼ ούρανοῦ δὲν ὑπάρχουν φτηνὰ πράγματα». Οἱ στιγμὲς τοῦ πόνου καὶ τῆς θυσίας, εἶναι στιγμὲς εὐλογίας. Κοντὰ σὲ κάθε σταυρό, εἶναι καὶ μία ἀνάσταση. Τί κιʼ ἄν τώρα πονᾶμε καὶ κλαῖμε ἀσταμάτητα; «Τὸ γὰρ παραυτίκα ἐλαφρὸν τῆς θλίψεως ἡμῶν καθʼ ὑπερβολὴν εἰς ὑπερβολὴν αἰώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ἡμῖν», λέγει ὁ Παῦλος (Β΄ Κορ. 4, 17).

Ὁ ἄνθρωπος τοῦ πόνου, εἶναι ὁ ἄριστος ἀθλητὴς τῆς ζωῆς, μὲ τὶς ἔνδοξες νίκες. Θʼ ἀκριβοπληρωθεῖ μὲ τὰ αἰώνια βραβεῖα, «ἅ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν», λέγει πρὸς Κορινθίους ὁ Παῦλος (Α΄ Κορ. 2, 9).

Ὅποιος ἄτενίζει καὶ ἀντιμετωπίζει τὸν πόνο μὲ τὸ πρίσμα τῆς αἰωνιότητος, εἶναι ἤδη ἀπὸ τώρα νικητής. Εἶναι ὁ ἐκλεκτός, ποὺ μὲ τὴν ἀκατάβλητη πίστη στὸ Θεό, ἔφτασε στὴ χαρά. Γεύτηκε τὴ χρηστότητα τοῦ Κυρίου καὶ εἶναι ὑποψήφιος στεφανοφόρος. Μπορεῖ νὰ ἐπαναλάβει τοῦ Ἀπ. Παύλου τὴ νικηφόρα κραυγή: «τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα˙ λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὅν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνη τῆ ἡμέρα» (Β΄ Τιμ. 4, 7).

Μέ τέτοιες μεταφυσικὲς διαστάσεις, ἡ ὑπέρβαση τοῦ πόνου καὶ ἡ μεταμόρφωσή του σὲ χαρὰ λυτρωτική, εἶναι πραγματικότητα. Εἶναι ἀλλοίωση ποὺ ὀφείλεται στὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ. Εἶναι μετακαίνωση – παράλογο γιὰ τὸν ἄνθρωπο τοῦ ὀρθοῦ λόγου – φυσικὴ συνέπεια τῆς χριστιανικῆς πίστης. Ἡ μετακαίνωση τούτη, ἄν εἶναι πρόβλημα ἄλυτο στὸν ἄθεο ὑπαρξισμό, ἤ ὀνειροφαντασία στὸ βιολογικὸ ἄνθρωπο, εἶναι ὡστόσο, γιὰ τὸν ἄνθρωπο τῆς πίστεως τὸ μέγα θαῦμα τῆς ἀλλοίωσης τοῦ Θεοῦ.

Ἡ μεταφυσικὴ βίωση τοῦ πόνου ὁδηγεῖ στὴ λύση τοῦ μεγάλου προβλήματος. Ὁδηγεῖ ἀπʼ τὸ σκοτάδι στὸ φῶς.

Ὀφείλουμε, λοιπόν, νʼ ἀποδεχόμαστε τὸν πόνο ποὺ μᾶς ἐπισκέπτεται, σὰν μὶα εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Τὸ σιτάρι συμπιέζεται καὶ λυώνει μέσα στὴ γῆ ἀλλὰ τότε καρποφορεῖ τὴ ζωή. Πλούσια κιʼ εὐλογημένη τοῦ πόνου ἡ συγκομιδή. Μεγάλη ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ στὸν ἀγρὸ τῶν δακρύων.

Εὐλογία, ποὺ τὴ βιώνουν ὅσοι μὲ τὸ χάρισμα τῆς διάκρισης ἀληθινὰ πιστεύουν.

Εὐλογία Θεοῦ καὶ ἔλεος, ὅσοι διῆλθαν τὸ καμίνι τοῦ ποικίλου πόνου μὲ θεϊκὴ δύναμη καὶ ἐπίγνωση. Τοὺς περιμένει ἡ αἰώνια, ἡ ἀθάνατη, ἡ πανευτυχὴς ἀνάπαυση ἐν τῶ Θεῶ. Ἀμήν.

 

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Γέροντος Ἐφραὶμ τοῦ Φιλοθεΐτου ''ΠΑΡΗΓΟΡΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ'', σελ. 1-5 (ἑκδόσεις ''ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ'', Θεσσαλονίκη, 2016).