Τό βιβλίο τῶν Πράξεων τῶν 'Αποστόλων, Γ 12- 18 Αἰτία τοῦ θαύματος τῆς θεραπείας τοῦ χωλοῦ, ἐνοχῆ τῶν ᾿Ιουδαίων καὶ τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ

12 ἰδὼν δὲ ὁ Πέτρος ἀπεκρίνατο πρὸς τὸν λαόν· Ἄνδρες Ἰσραηλῖται, τί θαυμάζετε ἐπὶ τούτῳ, ἢ ἡμῖν τί ἀτενίζετε ὡς ἰδίᾳ δυνάμει ἢ εὐσεβείᾳ πεποιηκόσι τοῦ περιπατεῖν αὐτόν;	12 Οταν δε είδε ο Πετρος τον λαόν, έλαβε τον λόγον και είπε· “άνδρες Ισραηλίται, τι θαυμάζετε, δια το γεγονός αυτό, η διατί έχετε καρφώσει τα μάτια σας εις ημάς, ως εάν ημείς με την ιδικήν μας δύναμιν η ευσέβειαν εκάμαμε αυτόν να περιπατή;
13 ὁ Θεὸς Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ, ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, ἐδόξασε τὸν παῖδα αὐτοῦ Ἰησοῦν· ὃν ὑμεῖς μὲν παρεδώκατε καὶ ἠρνήσασθε αὐτόν κατὰ πρόσωπον Πιλάτου, κρίναντος ἐκείνον ἀπολύειν·	13 Ο Θεός του Αβραάμ και του Ισαάκ και του Ιακώβ, ο Θεός των προγόνων μας, εδόξασε τον παίδα αυτού Ιησούν, ο οποίος με την ενανθρώπησίν του έγινε κατά πάντα υπάκουος στον Πατέρα του, δια την σωτηρίαν των ανθρώπων. Σεις όμως τον παρεδώκατε στον σταυρικόν θάνατον και τον αρνηθήκατε εμπρός στον Πιλάτον, όταν εκείνος έκρινε ότι έπρεπε να τον απολύση.
14 ὑμεῖς δὲ τὸν ἅγιον καὶ δίκαιον ἠρνήσασθε, καὶ ᾐτήσασθε ἄνδρα φονέα χαρισθῆναι ὑμῖν,	14 Σεις όμως αντιθέτως προς τον Πιλάτον αρνηθήκατε τον απολύτως άγιον και δίκαιον, τον Ιησούν, και εζητήσατε να σας χαρισθή ένας φονιάς.
15 τὸν δὲ ἀρχηγὸν τῆς ζωῆς ἀπεκτείνατε, ὃν ὁ Θεὸς ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν, οὗ ἡμεῖς μάρτυρές ἐσμεν.	15 Αυτόν δε, ο οποίος είναι αρχηγός και χορηγός της ζωής, τον εφονεύσατε. Ο Θεός όμως τον ανέστησε εκ νεκρών και του γεγονότος αυτού ημείς οι Απόστολοί του είμεθα οι αυτόπται μάρτυρες.
16 καὶ ἐπὶ τῇ πίστει τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ τοῦτον, ὃν θεωρεῖτε καὶ οἴδατε, ἐστερέωσε τὸ ὄνομα αὐτοῦ, καὶ ἡ πίστις ἡ δι’ αὐτοῦ ἔδωκεν αὐτῷ τὴν ὁλοκληρίαν ταύτην ἀπέναντι πάντων ὑμῶν.	16 Και αυτή η πίστις μας στο όνομα αυτού εστερέωσε εις τα πόδια του τούτον τον άνθρωπον, τον οποίον βλέπετε υγιή και εγνωρίζατε καλά ότι ήτο προηγουμένως χωλός. Η πίστις, η οποία προέρχεται από αυτόν και αναφέρεται εις αυτόν, έδωσε στον τέως χωλόν πλήρη και τελείαν την θεραπείαν εμπρός εις τα μάτια όλων.
17 καὶ νῦν, ἀδελφοί, οἶδα ὅτι κατὰ ἄγνοιαν ἐπράξατε, ὥσπερ καὶ οἱ ἄρχοντες ὑμῶν·	17 Τωρα δε, αδελφοί, προσέξατε αυτά, που θα σας πω. Γνωρίζω ότι εξ αγνοίας επράξατε σεις, όπως και οι άρχοντες σας, το μεγάλο αυτό έγκλημα της σταυρώσεως του αθώου.
18 ὁ δὲ Θεὸς ἃ προκατήγγειλε διὰ στόματος πάντων τῶν προφητῶν αὐτοῦ παθεῖν τὸν Χριστὸν ἐπλήρωσεν οὕτω.	18 Ο Θεός όμως με την σταυρικήν θυσίαν του Υιού του επραγματοποίησε όσα είχε προαναγγείλει με το στόμα όλων των προφητών του δια το σωτήριον πάθος του Χριστού.

Ερμηνεία από το βιβλίο Πράξεις Αποστόλων. (Μαθήματα ᾿Αγιογραφικών Κύκλων)

 ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ι. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ.

Στὸ τρίτο κεφάλαιο τῶν Πράξεων, στίχ. 12 - 18, περιέχεται τὸ πρῶτο μέρος τοῦ δευτέρου λόγου τοῦ

ἀποστόλου Πέτρου μετὰ τὴν ἐπιφοίτησι τοῦ ᾿Αγίου Πνεύματος. Στὸ μέρος τοῦτο ὁ ἀπόστολος ὁμιλεῖ:

1) Γιὰ τὴν αἰτία τοῦ θαύματος τῆς θεραπείας τοῦ χωλοῦ, στίχ. 12 - 16,  καὶ 

2) Γιὰ τὸ ἐλαφρυντικὸ τῆς ἐνοχῆς τῶν ᾿Ιουδαίων καὶ τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ ὡς πρὸς τὰ πάθη τοῦ Χριστοῦ.

᾿Ἐξήγησις λέξεων καὶ φράσεων

12. ἀπεκρίνατο -- ἔλαβε τὸν λόγο καὶ εἶπε.  ὡς ἰδίᾳ δυνάμει ἢ εὐσεβείᾳ πεποιηκόσι -- ὅτι μὲ δική μας δύναμι ἢ εὐσέβεια.

13. τὸν παῖδα -- τὸν δοῦλο.χρίναντος ἐκείνου ἀπολύειν -- ἐνῷ ἐκεῖνος ἀποφάσισε νὰ

τὸν ἀπολύσῃ.

15. ἀπεκτείνατε -- φονεύσατε.

16. ἐπὶ τῇ πίστει τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ -- μὲ τὴν πίστι στὸ ὄνομά του.

ἡ πίστις ἡ δι᾿ αὐτοῦ -- ἡ πίστις, ποὺ δίνεται ἀπ᾿ αὐτόν.

ὁλοκληρία -- πλήρης ὑγεία.

18. προκατήγγειλε -- προεῖπε.

ἐπλήρωσε -- ἐξεπλήρωσε, πραγματοποίησε.

Παρατηρήσεις καὶ διδάγματα

Στίχ. 12 - 16: Τὸ θαῦμα, ὡς ὑπέρβασις τῶν φυσικῶν νόμων, ὡς φυσικῶς καὶ ἀνθρωπίνως ἀδύνατο πρᾶγμα, εἶνε τὸ καταπληκτικώτερο γεγονός. Διεγείρει τὸ συναίσθημα στὸ ἔπακρο, καταπλήττει τὴν διάνοια καὶ ἐξιστᾷ τὸν λογισμό. Μὲ τὸ θαῦμα ὁ οὐρανὸς κατεβαίνει στὴ γῆ καὶ ἡ γῆ ἀνεβαίνει στὸν οὐρανό! Τὸ θαῦμα γεμίζει τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ θαυμασμό. Γι᾿ αὐτὸ καὶ λέγεται θαῦμα. Δόξα

στὸ Θεό, ποὺ γιὰ νὰ θαυμάζωμεκαὶ νὰ πιστεύωμε δίνει καὶ θαύματα. Καὶ ἀλλοίμονο στοὺς προκατειλημμένους καὶ γαιώδεις τύπους, ποὺ οὔτε τὴν περιέργεια ἔχουν νὰ ἐρευνήσουν γιὰ νὰ ἰδοῦν, ἂν ἡ Θρησκεία μας κάνει θαύματα. Καὶ περισσότερο ἀλλοίμονο σ᾽ ἐκείνους, ποὺ διαπιστώνουν θαύματα καὶ ὅμως δὲν συγκινοῦνται καὶ δὲν παραδίδονται στὸν Κύριο. Ἡ ἁμαρτία ἔχει διαστρέψει καὶ

τὴν καρδιὰ καὶ τὴν διάνοιά τους. Δὲν εἶνε ἄνθρωποι, ἀλλὰ ξερὰ λιθάρια!

Τὸ θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ ἐκ γενετῆς χωλοῦ προκάλεσε ἰδιαίτερη κατάπληξι καὶ συρροὴ τοῦ πλήθους

στὴ στοὰ τοῦ Σολομῶντος, ὅπου στάθηκαν οἱ δύο ἀπόστολοι καὶ μαζί τους σὰν τρόπαιο ὁ θεραπευθεὶς

χωλός. Ἔκθαμβοι καὶ ἐμβρόντητοι οἱ ἄνθρωποι κοίταζαν μιὰ τὸν θεραπευμένο χωλὸ καὶ μιὰ τοὺς ἀποστόλους. Θαύμαζαν καὶ τὸ χωλό, διότι ἀξιώθηκε τόσο μεγάλου θαύματος, θαύμαζαν καὶ τοὺς ἀποστόλους, διότι ἔκαναν  τόσο μεγάλο θαῦμα. Καὶ ἤθελαν νὰ ὁμιλήσουν, ἀλλὰ τὸ δέος, ποὺ εἶχε κυριεύσει τὶς ψυχές, τοὺς συγκρατοῦσε.

Τότε ὁ Πέτρος ἔλαβε τὸ λόγο καὶ ἔκανε στὸ λαὸ τὸ δεύτερο κήρυγμα μετὰ τὴν ἐπιφοίτησι τοῦ ᾿Αγίου Πνεύματος, κήρυγμα γεμᾶτο ἀπὸ δύναμι καὶ ὑψηλὰ νοήματα, ὅπως τὸ πρῶτο κήρυγμα. Ὁ ψαρᾶς τῆς Γαλιλαίας, ὁ ἀγράμματος Πέτρος, ξεπερνᾷ καὶ πάλι τοὺς Δημοσθένηδες καὶ τοὺς Κικέρωνες.

Ὁ ἀπόστολος προσφωνεῖτὸ λαὸ μὲ τὴν εὐλογημένη καὶ τιμητικὴ προσφώνησι «Ἄνδρες Ἰσραηλῖται». Καὶ ἐρωτᾷ ρητορικῶς, χωρὶς νὰ περιμένῃ ἀπάντησι: Γιατί θαυμάζετε γι᾿ αὐτόν, τὸν θεραπευθέντα χωλό; Ἢ γιατί ἀτενίζετε σ᾽ ἐμᾶς, σὰν νὰ τὸν κάναμε νὰ περιπατῇ μὲ δική μας δύναμι ἢ εὐσέβεια;

Οἱ ἄνθρωποι βεβαίως ἔπρεπε νὰ θαυμάζουν καὶ τὸν χωλό, ποὺ ἀξιώθηκε τόσο μεγάλου θαύματος, καὶ τοὺς ἀποστόλους, ποὺ ἔκαναν τόσο μεγάλο θαῦμα. ᾿Αλλ᾽ ἡ προσοχή τους δὲν ἔπρεπε νὰ σταματήσῃ στὸ γεγονὸς καὶστὰ πρόσωπα τοῦ χωλοῦ καὶ τῶν ἀποστόλων. Ἡ σκέψις ἔπρεπε ν᾿ ἀνέλθῃ ὑψηλότερα, ὁ θαυμασμός τους ἔπρεπε νὰ διαβῇ στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Ναζωραίου, τὸν ὁποῖον ἐκπροσωποῦσαν καὶ ἐπικαλέσθηκαν οἱ ἀπόστολοι γιὰ νὰ τελεσθῇ τὸ θαῦμα. Ὁ χωλὸς βεβαίως ἦταν

καλοπροαίρετος ἄνθρωπος, καὶ μὲ πίστι ἄκουσε τὴν ἐπίκλησι τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους, καὶ μετὰ τὴ θεραπεία του ἔδειξε τὸ ψυχικό του μεγαλεῖο, ἀκολουθῶντας τοὺς ἀποστόλους καὶ δοξολογῶντας τὸν Θεό. ᾿Αλλὰ δὲν θεραπεύθηκε λόγῳ πίστεως καὶ ἀρετῆς του. Οἱ ἀπόστολοι ἦταν μεγάλοι καὶ ἅγιοι ἐν συγκρίσει μὲ τοὺς συνανθρώπους τους. ᾿Αλλά, ὅπως οἱ

ἴδιοι ὡμολόγησαν, δὲν ἔκαναν τὸ θαῦμα ἀπὸ δική τους δύναμι ἢ εὐσέβεια. Τὸ θαῦμα γίνεται μὲ ὑπερφυσικὴ δύναμι, τὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος ἑλκύει μὲ τὴν πίστι, καὶ ἡ δόξα τοῦ θαύματος δὲν ἀνήκει σὲ ἀνθρώπους. Βλέποντας ὁ λαὸς τὸ θεραπευμένο χωλό, ἔπρεπε ν᾿ ἀναγνωρίσῃ τὸν Ἰησοῦ ὡς Κύριο καὶ νὰ τὸν δοξάσῃ. «Ὁ Θεὸς ᾿Αβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ, ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, ἐδόξασε τὸν παῖδα αὐτοῦ Ἰησοῦν», εἶπε ὁ Πέτρος στὸ λαό. Πόσο συγκινητικὴ γιὰ τοὺς ᾿Ισραηλίτας ἦταν ἡ μνημόνευσις τοῦ Θεοῦ ὡς Θεοῦ τοῦ ᾿Αβραὰμ καὶ τοῦ Ἰσαὰκ καὶ τοῦ Ἰακώβ, τῶν μεγάλων τούτων πατέρων

τοῦ Ἑβραϊκοῦ Ἔθνους! Πόσο συγκινητικὴ θὰ ἦταν γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες μιὰ τέτοια ἔκφρασις: «Ὁ Θεὸς τοῦ Κολοκοτρώνη καὶ τοῦ Κανάρη καὶ τοῦ Κουντουριώτη»! Ὁ Θεὸς τῶν πατέρων, ὁ ἀληθινὸς Θεὸς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, αὐτὸς ἔκανε τὸ θαῦμα. Οἱ ἀπόστολοι ἦταν ἁπλῶς τὰ θεῖα ὄργανα, μὲ τὰ ὁποῖα συντελέσθηκε τὸ θαῦμα. Μὲ τὸ θαῦμα δὲ τοῦτο ὁ Θεὸς «ἐδόξασε τὸν παῖδα αὐτοῦ Ἰησοῦν». «Παῖδα», δοῦλο δηλαδή, ὀνομάζει τὸν Μεσσία ὁ ἀπόστολος, ὅπως καὶ ὁ προφήτης Ἡσαΐας, λόγῳ

τῆς δουλικῆς μορφῆς, τῆς ἀνθρωπίνης φύσεώςτου. Ἐδῶ ὁ ἀπόστολος ὁμιλεῖ μὲ ταπεινὴ γλῶσσαγιὰ τὸν Ἰησοῦ, ὅπως μίλησε καὶ ἄλλοτε. Παρουσιάζει τὸν Χριστὸ σὰν ἄνθρωπο, ποὺ τὸν δοξάζει ὁ Θεός, κάνοντας θαῦμα κατόπιν ἐπικλήσεως τοῦ ὀνόματός του ἀπ᾽ τοὺς ἀποστόλους. ᾿Αλλ᾽ ὁ ἀπόστολος ὁμιλεῖ γιὰ τὸ Χριστὸ καὶ μὲ ὑψηλὴ γλῶσσα, ὑποδηλώνοντας τὴ θεία φύσι του. Πῶς ὑποδηλώ-

νει τὴ θεία φύσι τοῦ Χριστοῦ; Μὲ πολλοὺς τρόπους. Ἐνῷ πρῶτα ὡς αἴτιον τοῦ θαύματος παρουσίασε τὸ Θεό, κατόπιν παρουσιάζει τὸ Χριστό. Διότι λέγει, ὅτι τὸ ὄνομα αὐτοῦ, τοῦ Ἰησοῦ, στερέωσε τὸ χωλό. Λέγοντας ὁ ἀπόστολος, ὅτι τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ στερέωσε τὸ χωλό, ἐννοεῖ, ὅτι ὁ Ἰησοῦς θεράπευσετὸ χωλό, διότι «τὸ ὄνομα» ἐδῶ λαμβάνεται ἀντὶ γιὰ τὸ πρόσωπο. Ὁ ᾿ἸΙησοῦς ὡς

ἄνθρωπος διακρίνεται ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλ᾽ ὡς Λόγος εἶνε ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Τὴν θεότητα τοῦ Χριστοῦ ὑποδηλώνει καὶ ἡ φράσις «ἐπὶ τῇ πίστει τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ». Ἂν ὁ Χριστὸς δὲν ἦταν Θεός, ὁ ἀπόστολος δὲν θὰ μιλοῦσε γιὰ πίστι στὸὄνομα αὐτοῦ. Ποτὲ ἡ Γραφὴ δὲν ὁμιλεῖγιὰ πίστι στὸ ὄνομα

ἀνθρώπου ἢ ἀγγέλου. Τὴν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ ὑποδηλώνει ἐπίσης ἡ φράσις «ἡ πίστις ἡ δι᾽ αὐτοῦ». ᾿Αφοῦ ἡ πίστις εἶνε διὰ τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ δηλαδὴ ὁ Χριστὸς δίνει τὴν πίστι, ἄρα εἶνε Θεός. Τὴν θεία φύσι τοῦ Χριστοῦ ὑποδηλώνουν πάλι οἱ χαρακτηρισμοί του «ὁ ἀρχηγὸς τῆς ζωῆς» καὶ «ὁ

ἅγιος καὶ δίκαιος». Μόνο ὁ Θεὸς δύναται νὰ χαρακτηρίζεται ἔτσι. Διότι αὐτὸς εἶνε ἡ αὐτοζωὴ καὶ ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς, τῆς φυσικῆς καὶ τῆς πνευματικῆς, αὐτὸς ἐπίσης εἶνε ὁ ἅγιος καὶ δίκαιος μὲ ἀπόλυτη ἔννοια. Τί μᾶς διδάσκουν τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλουγιὰ τὸ θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ χωλοῦ; Μᾶς διδάσκουν τὸ θεμελιῶδες καὶ μεγάλο μάθημα τῆς ταπεινοφροσύνης. Οἱ ἄνθρωποι

θαύμαζαν τοὺς ἀποστόλους γιὰ τὴν ἁγιότητα καὶ τὴ θαυματουργία τους, ἀλλ᾽ οἱ ἀπόστολοι δὲν κολακεύονταν ἀπὸ τὸ θαυμασμὸ τῶν ἀνθρώπων. Ταπεινοφρονοῦσαν. Απέδωσαν τὸ θαῦμα καὶ τὴ δόξα στὸ Χριστό, τὸν σαρκωμένο Θεό. Ἔτσι πρέπει νὰ κάνωμε καὶ ἐμεῖς. Οὔτε τὴν ἁγιότητα οὔτε τὴ θαυματουργία τῶν ἀποστόλων ἔχουμε. ᾿Αλλ᾽ ἂν σὰν πιστοὶ ἄνθρωποι ἔχωμε καὶ ἐμεῖς λίγη

ἀρετὴ καὶ κάνωμξε κάτι καλὸ καὶ μᾶς ἐπαινῇ ὁ κόσμος, νὰ μὴ κολακευώμεθα, ἀλλὰ νὰ ταπεινοφρονοῦμε. Διότι ὅ,τι καλὸ ἔχουμε καὶ κάνουμε, καὶ αὐτὴ ἡ πίστις, εἶνε τοῦ Θεοῦ.

«Ἡμῖν ἐχαρίσθη τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ, οὐ μόνον τὸ εἰς αὐτὸν πιστεύειν, ἀλλὰ καὶ τὸ ὑπὲρ αὐτοῦ πάσχειν» (Φιλ. α΄ 29). «Ὁ Θεός ἐστιν ὁ ἐνεργῶν ἐν ἡμῖν καὶ τὸ θέλειν καὶ τὸ ἐνεργεῖν ὑπὲρ τῆς εὐδοκίας» (Φιλ. β΄ 13). Ὅλα τὰ καλὰ εἶνε τοῦ Θεοῦ. Βεβαίως προσφέρει καὶ ὁ ἄνθρωπος τὴν καλή του

προαίρεσι καὶ προσπάθεια. ᾿Αλλὰ καὶ αὐτὰ ὁ Θεὸς τὰ ἐνισχύει μὲ τὴ χάρι του. Ἄνευ δὲ τῆς θείας χάριτος αὐτὰ θὰ ἦταν ἄνευ σωτηρίου ἀποτελέσματος. Ὁ Θεὸς δίνει τὸ μέγιστο καὶ ὁ ἄνθρωπος τὸ ἐλαχιστότατο, γιὰ τὸ ὁποῖο δὲν ἁρμόζει καύχησις. Ἂς λέμε λοιπὸν καὶ ἐμεῖς ὅ,τι ἔλεγεν ὁ

ἱερὸς Αὐγουστῖνος: Ἂν ἔχω κάτι καλό, αὐτὸ εἶνε τοῦ Θεοῦ. Ναί! Τὰ καλὰ εἶνε τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ κακὰ εἶνε ἰδικά μας.

Στίχ. 17 - 18: Στὸ πρῶτο κήρυγμα ὁ Πέτρος γιὰ τὸ ἔγκλημα τῆς σταυρώσεως τοῦ Ἰησοῦ ἤλεγξε τοὺς Ἰουδαίους λίγο, διότι ἡ ψυχολογικὴ ἀτμόφαιρα ἦταν δυσμενὴς καὶ δὲν σήκωνε πολὺν ἔλεγχο. ᾿Αλλὰ μετὰ τὸ πρῶτο κήρυγμα, τὴν ἐπιστροφὴ χιλιάδων Ἰουδαίων, καὶ τὴν τέλεσι θαυμάτων, μάλιστα δὲ τοῦ θαύματος τῆς θεραπείας τοῦ ἐκ γενετῆς χωλοῦ, ποὺ κατέπληξε τὶς ψυχές, τὸ ψυχολογικὸ

κλίμα ἄλλαξε. Ἡ δυσμένεια μεταβλήθηκε σὲ θαυμασμὸ ὑπὲρ τῶν ἀποστόλων. Γι᾿ αὐτὸ τώρα, στὸ δεύτερο κήρυγμα, ὁ ἔλεγχος γιὰ τὴ σταύρωσι τοῦ Ἰησοῦ ἔγινε μεγαλύτερος. Οἱ ψυχὲς τώρα σήκωναν μεγαλύτερο ἔλεγχο. Ὁ Πιλᾶτος, εἶπεν ὁ ἀπόστολος, ἄνθρωπος Ρωμαῖος, ἔκρινε τὸν Ἰησοῦ

ἀθῶο καὶ ἀποφάσισε νὰ τὸν ἐλευθερώσῃ. ᾿Αλλὰ σεῖς ἐνώπιον τοῦ Πιλάτου ἀρνηθήκατε τὸν Ἰησοῦ, ἄνθρωπο δικό σας, Μεσσία καὶ Κύριο. Σεῖς ἀρνηθήκατε τὸν ἅγιο καὶ δίκαιο καὶ ζητήσατε νὰ σᾶς δοθῇ ὡς χάρις ἕνας φονιᾶς, ὁ Βαραββᾶς. Σεῖς σκοτώσατε τὸν ἀρχηγὸ τῆς ζωῆς. Σκοτώσατε τὸν ἄνθρωπο, ποὺ εἶνε ἡ αὐτοζωὴ καὶ ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς. Σκοτώσατε τὸν ἄνθρωπο, ποὺ εἶνε ὁ ἴδιος ὁ Θεός!

Πρωτοφανές, ἀνυπέρβλητο, ὕψιστο καὶ μοναδικὸ τὸ ἔγκλημα τῶν Ἰουδαίων. ᾿Αλλ᾽ ὁ ἀπόστολος δὲν ἤλεγξε τοὺς Ἰουδαίους γιὰ νὰ τοὺς ἐξουθενώσῃ καὶ νὰ τοὺς ἀπελπίσῃ. Ὁ ἀπόστολος ἤλεγξε τοὺς Ἰουδαίους γιά νά τοὺς φέρῃ σὲ συναίσθησι καὶ νὰ τοὺς σώσῃ. Γι᾿ αὐτὸ μετὰ τὸν ἔλεγχο, γιὰ

νὰ μὴ πέσουν σὲ ἀπελπισία, μεταβάλλει τὸ λόγο σὲ παράκλησι, παρηγορία. Ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς βρῆκε ἐλαφρυντικὸ γιὰ τοὺς σταυρωτάς του, ἔτσι καὶ ὁ ἀπόστολος. Ὁ Χριστὸς εἶπε: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς" οὐ γὰρ οἴδασι τι ποιοῦσι» (Λουκ. κγ΄ 34). Καὶ ὁ ἀπόστολος λέγει: «Καὶ νῦν, ἀδελφοί, οἶδα, ὅτι κατὰ ἄγνοιαν ἐπράξατε, ὥσπερ καὶ οἱ ἄρχοντες ὑμῶν». Καὶ οἱ ἄρχοντες ἔπραξαν τὸ ἔγκλημα ἀπὸ

ἄγνοια (Πρβλ. Α΄ Κορ. β΄ 8). Νόμιζαν, ὅτι ἐξοντώνουν ἕνα πλάνο καὶ ἀντίθεο. ᾿Αλλὰ γεννᾶται τὸ ἐρώτημα: ᾿Αφοῦ οἱ Ἰουδαῖοι σταύρωσαν τὸν Ἰησοῦ ἀπὸ ἄγνοια, γιατί κατηγοροῦνται, γιατί θεωροῦνται ἐγκληματίες; Κατηγοροῦνται καὶ θεωροῦνται ἐγκληματίες, διότι ὑπάρχουν καὶ ἁμαρτήματα

ἀπὸ ἄγνοια, ἄγνοια ἀσύγγνωστη. Ὁ ᾿ἸΙησοῦς προσέφερε ἀποδείξεις γιὰ τὴ μεσσιακὴ ἰδιότητα καὶ τὴ θεότητά του, ἀποδείξεις μὲ λόγια, μὲ προφητεῖες καὶ μὲ θαύματα, τρανὲς καὶ ἀναρίθμητες ἀποδείξεις. Καὶ οἱ Ἰουδαῖοι ὥφειλαν νὰ προσέξουν τὶς ἀποδείξεις καὶ νὰ πιστεύσουν.

᾿Αλλὰ ποῦ ἄφηναν οἱ κοσμοπολιτικὲς ἰδέες, οἱ προκαταλήψεις, οἱ ἐγωισμοὶ καὶ τὰ ἄλλα πάθη γιὰ νὰ προσέξουν καὶ πιστεύσουν; Εἶχαν ἄγνοια οἱ Ἰουδαῖοι, ἀλλὰ ἄγνοια ἀδικαιολόγητη. Καὶ γι᾿ αὐτὸ ἡ ἄγνοιά τους εἶνε ἐλαφρυντικό, ἀλλ᾽ὄχι ἀπαλλακτικὸ στοιχεῖο.

᾿Αλλὰ πόσο σπλαγχνικὸς εἶνε ὁ Θεός! Δὲν ἀπαλλάσσει τοὺς Ἰουδαίους ἀπὸ τὴν εὐθύνη τῆς σταυρώσεωςἡ ἄγνοια, διότι πίσω ἀπὸ τὴν ἄγνοια ὑπάρχουν πάθη, ἁμαρτωλὰ καὶ τρομερὰ πάθη; Τοὺς ἀπαλλάσσειὁ ἴδιος ὁ Θεός, ἀρκεῖ νὰ ὁμολογήσουν τὴν ἐνοχή τους καὶ νὰ μετανοήσουν.

Ὅ,τι ἔκαναν οἱ Ἰουδαῖοι ἀπὸ ἄγνοια, ἦταν στὴ γνῶσι τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ προεῖπαν οἱ προφῆτες. Ὁ Θεὸς ἄφησε τοὺς Ἰουδαίους ἐλευθέρους νὰ προχωρήσουν στὸ σκοτεινὸ δρόμο τῆς ἀγνοίας καὶ τῶν παθῶν τους καὶ νὰ ἐκτελέσουν τὸ Χριστό. ᾿Αλλ᾽ αὐτὴ ἡ παραχώρησι ἦταν στὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. ᾿Απ᾿ τὸ κακὸ ὁ Θεὸς  γνωρίζει νὰ βγάζῃ καλό. Καὶ ἀπ᾿ τὸ μέγιστο κακό, τὴ

Χριστοκτονία καὶ Θεοκτονία, ἔβγαλε τὸ μέγιστο καλό, τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Λέγοντας ὁ ἀπόστολος, ὅτι ὁ Θεὸς πραγματοποίησς ὅλα ὅσα προεῖπε διὰ τῶν προφητῶν ὅτι θὰ πάθαινε ὁ Χριστός, εἶνε σὰν νὰ ἔλεγε: ᾿Αδελφοί! Μὴ λυπεῖσθε ὑπερβολικὰ γιὰ τὴ σταύρωσι τοῦ Ἰησοῦ. Μὴ

ἀπελπίζεσθε. Ὁ πολυεύσπλαγχνος Θεὸς ἐπέτρειψε τὴ σταύρωσι τοῦ Ἰησοῦ γιὰ τὸ καλό. ᾿Απ᾿ τὴ σταύρωσι ἀπορρέει ἡ σωτηρία σας καὶ ἡ σωτηρία ὅλων τῶν ἀνθρώπων.

Ὁ Πέτρος δὲν ἀπήλπισξ τοὺς μεγίστους ἐγκληματίας, τοὺς χριστοκτόνους καὶ θεοκτόνους Ἰουδαίους. Γι᾿ αὐτὸ καὶ μεῖς οὔτε ν᾿ ἀπελπίζωμε κανένα ἁμαρτωλό, ἀλλὰ νὰ βρίσκωμε γι᾿ αὐτὸν ἐλαφρυντικὰ καὶ λόγους παρακλήσεως, οὔτε ν᾿ ἀπελπιζώμεθα γιὰ τὶς δικὲς μας ἁμαρτίες. Ὁ

ἄνθρωποςπρέπεινὰ ἔρχεται σὲ συναίσθησι τῆς ἁμαρτωλότητός του, ἀλλ᾽ ὄχι σὲ ἀπελπισία᾽ νὰ ταπεινώνεται ὅπως ὁ  Πέτρος μετὰ τὴν ἄρνησι, ἀλλὰ νὰ μὴ χάνεται ὅπως ὁ Ἰούδας: νὰ εἶνε σὰν τὸ μεστὸ στάχυ, ποὺ κλίνει τὴν κεφαλή, ἀλλὰ δὲν σπάζει.