Ἑρμηνεία στὸ Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα τῆς Κυριακῆς Γ΄ Ματθαίου ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ π. Αὐγουστῖνου ''Σταγόνες ἀπὸ τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν''

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Ματθ. 8, 5-13

 

Ο ΕΚΑΤΟΝΤΑΡΧΟΣ

«Προσῆλθεν αὐτῶ ἑκατόνταρχος

παρακαλῶν αὐτόν»

(Ματθ. 8, 5)

 

ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ, ἀγαπητοί μου, τὸ Εὐαγγέλιο μιλάει σήμερα γιὰ ἕναν ἄνθρωπο ποὺ τὸν ʼπαίνεσε καὶ τὸν βράβευσε ὁ Χριστὸς δημοσίως. Ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς δὲν ἦταν ἰουδαῖος. Δηλαδὴ δὲν ἀνῆκε στὴν ἀληθινὴ θρησκεία τοῦ Ἰσραήλ. Ἦταν εἰδωλολάτρης στὸ θρήσκευμα, στὴν πατρίδα Ρωμαῖος, στὸ ἐπάγγελμα ἀξιωματικὸς τῆς πανίσχυρης Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας ποὺ ἐξουσίαζε ὅλο τὸν τότε κόσμο. Ὁ βαθμός του ἦταν ἑκατόνταρχος, ποὺ ἀντιστοιχοῦσε μὲ τὸ σημερινὸ βαθμὸ τοῦ λοχαγοῦ, καὶ εἶχε στὶς διαταγές του ἑκατὸ στρατιῶτες. Κατοικοῦσε δὲ προσωρινὰ στὴν πόλι Καπερναούμ, ὅπου ὑπηρετοῦσε ὡς ἀξιωματικός.

* * *

Ὁ ἑκατόνταρχος, ἄν καὶ ἀνῆκε σὲ εἰδωλολατρικὴ θρησκεία καὶ ὡς εἰδωλολάτρης θὰ ἔπρεπε νὰ παρουσιάζη κακίες καὶ ἐλαττώματα τοῦ ἀρχαίου ἐκείνου κόσμου, ἐν τούτοις στὰ στήθη του ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς διατηροῦσε σπίθες ἀρετῆς καὶ ξεπερνοῦσε ἠθικῶς πολλοὺς Ἰσραηλῖτες ποὺ ἀνῆκαν στὴν ἀληθινὴ θρησκεία. Ἀλλʼ αὐτὸ παρατηρεῖται καὶ σήμερα. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ ἀνήκουν στὸ χριστιανισμό, τὴ μόνη ἀληθινὴ θρησκεία, καὶ ὀνομάζονται μὲ τὸ τίμιο ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ, καὶ θὰ ἔπρεπε σὰν χριστιανοὶ νὰ εἶνε ἀνώτεροι ἠθικῶς ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ποὺ ἀνήκουν σὲ ἄλλες ἀτελεῖς καὶ ψεύτικες θρησκεῖες. Κι ὅμως! Ἀλλόθρησκοι εἶνε ἀνώτεροι ἠθικῶς τῶν λεγομένων χριστιανῶν, ὅπως ἦταν ἀνώτερος ἠθικῶς ὁ εἰδωλολάτρης ἑκατόνταρχος ἀπὸ πολλοὺς Ἰσραηλῖτες τῆς ἐποχῆς του.

Τίθεται τὸ ἐρώτημα˙ Πῶς ἐξηγεῖται αὐτὸ φαινόμενο; Ἄς φέρουμε ἕνα παράδειγμα.

Ἔδωσαν σὲ κάποιον χίλιες λίρες. Ἀλλʼ αὐτός, ἀντὶ νὰ ἀξιοποιήση τὸ ποσὸ αὐτό, νωθρὸς καὶ ὀκνηρός, τὸ πῆρε καὶ τὸ ἔθαψε βαθειὰ μέσα στὴ γῆ. Σὲ κάποιον ἄλλον δώσανε μόνο χίλιες δραχμές. Ἀλλʼ αὐτὸς, ἐργατικός, ἐπιμελὴς καὶ δραστήριος, τὸ αὔξησε, τὸ πολλαπλασίασε καὶ παρουσίασε ἔργο. Ὅλοι τὸν ἐκτιμοῦν καὶ τὸν θαυμάζουν, πῶς αὐτός, μὲ τόσο λίγα χρήματα, κατώρθωσε νὰ περάση τὸν ἄλλο, ποὺ κατεῖχε τόσο πλοῦτο.

Μὲ ἐννοήσατε; Θησαυρὸς μεγάλος, ἀνεκτίμητης ἀξίας, εἶνε Ἡ χριστιανικὴ πίστις. Ὑπέροχα τὰ διδάγματά της. Ἀλλὰ δυστυχῶς οἱ περισσότεροι χριστιανοί, στοὺς ὁποίους δόθηκε ὁ πολύτιμος αὐτὸς θησαυρὸς τῆς χριστιανικῆς θρησκείας, κανένα ἐνδιαφέρον δὲν δείχνουν γιὰ τὴν ἀξιοποίησί του. Ράθυμοι καὶ ὀκνηροί, ἀδιάφοροι καὶ ὀλιγόπιστοι ἤ καὶ ἄπιστοι καὶ ἄθεοι ἀκόμη, ποὺ ἔχουν μόνο τὸ ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ καὶ τίποτε περισσότερο, θάβουν βαθειὰ τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ζοῦν σὰν εἰδωλολάτρες, γιὰ νὰ μὴν ποῦμε χειρότερα καὶ ἀπὸ εἰδωλολάτρες. Καὶ ἐνῶ αὐτοὶ σὰν χριστιανοὶ καθυστεροῦν καὶ ἀποτυγχάνουν, βλέπεις τοὺς ἀλλοπίστους καὶ ἀλλοδόξους, ποὺ κάτι ἔχουν μέσα τους ἀπὸ τὴν αἰώνια ἀλήθεια, αὐτὸ τὸ λίγο ποὺ ἔχουν ἀπὸ τὴν παράδοσι ἤ ἐκ συνειδήσεως, νὰ τὸ καλλιεργοῦν, νὰ τὸ αὐξάνουν, νὰ τὸ πολλαπλασιάζουν, καὶ νὰ παρουσιάζουν ἀρετὲς ποὺ προκαλοῦν τὸ θαυμασμό.

Ἔτσι βλέπουμε ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ νὰ εἶνε σκληροὶ καὶ ἀπάνθρωποι, ἐνῶ φράγκοι καὶ προτεστάντες καὶ μωαμεθανοὶ καὶ Ἰνδοὶ καὶ Ἰάπωνες, ποὺ ἀκολουθοῦν καὶ ἐφαρμόζουν τὰ  διδάγματα τῆς θρησκείας τους, νὰ ξεπερνοῦν ἠθικῶς τοὺς χριστιανούς, τοὺς ψευδοχριστιανούς. Ὑποδείγματα ἀρετῆς οἱ ἀλλόπιστοι καὶ ἀλλόθρησκοι˙ καὶ παραδείγματα πρὸς ἀποφυγήν, σκανδαλοποιοὶ μὲ βδελυρὲς πράξεις καὶ εἰδεχθῆ ἐγκλήματα, οἱ χριστιανοί. Πράγματι, ἐξ αἰτίας τῶν ψευδοχριστιανῶν διαβάλλεται, συκοφαντεῖται καὶ βασφημεῖται ἡ ὡραιότερη θρησκεία τοῦ κόσμου!

* * *

Ἀλλʼ ἄς ἔλθουμε καὶ πάλι στὸν ἑκατόνταρχο. Ὁ ἑκατόνταρχος, σύμφωνα μὲ τὴ βεβαίωσι τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος εἶνε ὁ μόνος ποὺ μπορεῖ νὰ ἐκτιμήση δίκαια τὴν ἀξία κάθε ἀνθρώπου, φάνηκε ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς συγχρόνους του ἰουδαίους. Ἀνώτερος στὴν ἀγάπη. Ἀνώτερος στὴν πίστι. Ἀνώτερος στὴν ταπείνωσι.

Ὡς πρὸς τὴν ἀγάπη. Ἐνῶ οἱ ἰουδαῖοι, παρὰ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν ἀγάπη, πολλοὶ ἀπʼ αὐτοὺς ἀποδεικνύονταν ἄστοργοι καὶ σʼ αὐτὰ ἀκόμη τὰ πιὸ προσφιλῆ τους πρόσωπα, ὁ ἑκατόνταρχος αὐτὸς ἔδειξε ἀγάπη γιὰ ποιόν; Γιὰ ἕνα δοῦλο. Οἱ δοῦλοι, πρέπει νὰ ξέρουμε, τὴν ἐποχὴ ἐκείνη δὲν θεωροῦνταν ἄνθρωποι˙ δὲν εἶχαν δικαιώματα, τοὺς πουλοῦσαν καὶ τοὺς ἀγόραζαν ὅπως σήμερα τὰ ζῶα στὶς ζωοπανηγύρεις˙ ἐργάζονταν στὶς πιὸ σκληρὲς δουλειὲς καὶ σφάζονταν καὶ ἔτρεφαν μὲ τὶς σάρκες τους ἰχθυοτροφεῖα τῶν Ρωμαίων. Φρικτὴ κατάστασις! Κι ὅμως γιὰ ἕνα δοῦλο ἄρρωστο ὁ ἑκατόνταρχος τοῦ Εὐαγγελίου δείχνει τόσο μεγάλος ἐνδιαφέρον. Ἔρχεται στὸ Χριστὸ καὶ τὸν παρακαλεῖ νὰ κάνη καλὰ τὸ δοῦλο του.

Ὁ ἑκατόνταρχος εἶνε ἀκόμη ἀνώτερος στὴν πίστι. Οἱ Ἰουδαῖοι, παρʼ ὅλα τὰ θαύματα τοῦ Χριστοῦ ποὺ ἔβλεπαν κάθε μέρα, οἱ περισσότεροι ἀπʼ αὐτοὺς ἔδειχναν ἀπιστία μεγάλη καὶ ἔκαναν τὸ Χριστὸ νὰ ἀναστενάζη καὶ νὰ λέη˙ «Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη, ἕως πότε ἔσομαι μεθʼ ὑμῶν, ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν;» (Ματθ. 17, 17). Ὁ ἑκατόνταρχος ἔδειξε πίστι, μεγάλη πίστι στὸ Χριστό. Ποιά πίστι; Ἀκοῦστε˙

 Ὀ Χριστὸς τοῦ λέει «θὰ ἔλθω στὸ σπίτι σου καὶ θὰ κάνω καλὰ τὸ δοῦλο σου» (Ματθ. 8, 7). Ἀλλʼ ὁ ἑκατόνταρχος ἀπαντᾶ˙

«Ὄχι, Κύριε˙ ἐξετάζω καὶ βρίσκω τὸν ἑαυτό μου Ἁμαρτωλό. Δὲν εἶνα ἄξιος μιᾶς τέτοιας ἐπισκέψεως. Σὺ ὁ ἅγιος νὰ ἔλθης σʼ ἐμένα τὸν ἁμαρτωλό; Ἐξ ἄλλου δὲν εἶνε ἀνάγκη νὰ ἔλθης στὸ σπίτι. Σὺ καὶ ἀπὸ μακριὰ μπορεῖς νὰ κάνεις τὸ θαῦμα. Σὺ ἐξουσιάζεις τὸ σύμπαν. Κι ἄν ἐγὼ ἔχω στὴν ἐξουσία μου στρατιῶτες καὶ διατάζω τὸν καθένα καὶ πηγαίνη ὅπου θέλω, ἀσυγκρίτως περισσότερο ἐσύ, Κύριε, μπορεῖς νὰ διατάξης καὶ νὰ γίνη ὅ,τι θέλεις» (Ματθ. 8, 8-9).

Τί πίστι! Πιστεύει, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Θεός, ὁ Θεὸς ὁ παντοδύναμος, ποὺ ἀπὸ τίποτε δὲν ἐμποδίζεται. Εἶνε πάνω ἀπὸ χῶρο καὶ τόπο, βρίσκεται παντοῦ, ἐξουσιάζει ὅλες τὶς δυνάμεις, κρατάει τὰ κλειδιὰ τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου.

Ὁ ἑκατόνταρχος ἀνώτερος τέλος στὴν ταπείνωσι. Ἐνῶ ἰουδαῖοι, ἄν καὶ ἔβλεπαν κάθε μέρα τὸ μεγαλεῖο τοῦ Χριστοῦ, ὅμως οἱ περισσότεροι ἀπʼ αὐτούς, καὶ μάλιστα οἱ ἄρχοντές τους, οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ φαρισαῖοι, μιλοῦσαν περιφρονητικὰ γιὰ τὸ πρόσωπό του καὶ τὸν ὠνόμαζαν «υἱὸν τοῦ τέκτονος» (Ματθ. 13, 55), παιδὶ τοῦ μαραγκοῦ, ἀνάξιο τιμῆς, ὁ ἑκατόνταρχος, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὴν ἀπάντησι ποὺ ἔδωσε στὸ Χριστό, συγκρίνοντας τὸν ἑαυτό του μὲ τὸ ἄφθαστο ὕψος τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἁγιότητος τοῦ Χριστοῦ, βλέπει ὅτι τεράστια εἶνε ἡ ἠθικὴ ἀπόστασι ποὺ τὸν χωρίζει ἀπὸ τὸ Χριστὸ καὶ ὁμολογεῖ δημοσίως, ὅτι δὲν εἶνε ἄξιος νὰ τὸν δεχθῆ στὸ σπίτι του. Τί ταπείνωσι!

* * *

Ἀγαπητοί μου, ὁ ἑκατόνταρχος τοῦ σημερινοῦ Εὐαγγελίου μοιάζει μἐ διαμάντι πεταμένο μέσα στὸ βοῦρκο τῆς αἰσχρᾶς εἰδωλολατρίας.

Ὦ Κύριε, πόσο διδασκόμαστε ἀπὸ τὸ ὑπέροχο παράδειγμα τοῦ ἐξόχου αὐτοῦ ἀνθρώπου! Πόσο μικροὶ εἴμαστε μπροστὰ στὸν ἑκατόνταρχο! Ποῦ εἶνε ἡ ἀγάπη μας; Ποῦ ἡ πίστι μας; Ποῦ ἡ ταπείνωσί μας; Λύπήσου μας Κύριε! Καὶ δῶσε καὶ σʼ ἐμᾶς νὰ νικηθοῦν ἡ κακία, ἡ ἀπιστία καὶ ἡ ὑπερηφάνειά μας, καὶ νὰ κυριαρχήσουν στὶς ψυχές μας οἱ μεγάλες ἀρετὲς τῆς ἀγάπης, τῆς πίστεως καὶ τῆς ταπεινώσεως. Ἀμήν.

 

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἐπισκόπου Αὐγουστῖνου Ν. Καντιώτου (Μητροπολίτου πρώην Φλωρίνης) ''Σταγόνες ἀπὸ τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν'', σελ. 162-168 (ἕκδοσις Γ΄, ''Ἀδελφότης ΣΤΑΥΡΟΣ'',  Ἀθῆναι 1990).