Όλη η περίοδος περιέχει Εβδομήντα ημέρες δέκα Κυριακές, και χωρίζεται σε τρία μέρη. Οι πρώτες τέσσερις Κυριακές είναι μια προετοιμασία για να εισέλθουμε στη Μεγάλη Σαρακοστή. Ακολουθούν οι πέντε Κυριακές των Νηστειών της Σαρακοστής, και τέλος η Μεγάλη Εβδομάδα. Όλη αυτή η κατανυκτική περίοδος είναι μια σκάλα, που σκαλοπάτι με σκαλοπάτι, Κυριακή με Κυριακή, φτάνουμε στην κορυφή, στην Ανάσταση του Χριστού μας.
Άραγε βρισκόμενοι στην πρώτη Κυριακή του Τριωδίου, ποιο είναι το μήνυμά του; Πώς ανοίγει η πύλη στον μεγάλο αυτό δρόμο; Μπροστά στην πύλη αυτή είναι αναρτημένη μια ταμπέλα, ένα πολύ μεγάλο μήνυμα, μια προσευχή που γράφει: "Ο Θεός ιλάσθητί μοι των αμαρτωλώ". Η Εκκλησία μας ζητάει σήμερα να ξεντυθούμε το άθλιο πάθος του φαρισαϊσμού και να ντυθούμε την ταπεινή τελωνική προσευχή "ο Θεός ιλάσθητί μοι των αμαρτωλώ" με όλο το μεγαλείο της εσωτερικής ταπεινής επίγνωσης.
Όλα αυτό το μήνυμα ο Χριστός μας το εκφράζει σήμερα με μια παραβολή. Δύο άνθρωποι πήγαν στην Εκκλησία για να προσευχηθούν. Η προσευχή είναι η ώρα της μεγάλης ειλικρίνειας και της έκφρασης του εαυτού μας. Τους ακτινογραφεί ο Κύριος και δίδει το πόρισμα. Ο πρώτος ήταν ο Φαρισαίος. Μπήκε στο κέντρο του Ναού με μια υπερηφάνεια, ολόρθος και ευθυτενής, κι άρχισε να προσεύχεται και να λέγει "σ' ευχαριστώ Θεέ μου". Είναι όμορφη η προσευχή της ευχαριστίας στο Θεό, αλλά ο άνθρωπος αυτός ευχαριστεί το Θεό με έναν θαυμασμό του εαυτού του, και λέγει στο Θεό "σ' ευχαριστώ γιατί δεν είμαι όπως οι άλλοι άνθρωποι, δεν είμαι άδικος, ούτε άρπαγας, ούτε πόρνος, ούτε μοιχός και δεν είμαι κακός όπως ο Τελώνης" που στεκόταν εκεί στην γωνιά της Εκκλησίας. Η προσευχή του γίνεται μία κομπορρημοσύνη, ένας αυτοθαυμασμός, μία κατάκριση για τον αμαρτωλό. Ο Θεός υπήρχε και του μιλούσε για να καυχιέται για την αρετή του και να τον επιβραβεύει ο Θεός. Ευτυχώς που υπάρχουν και οι αμαρτωλοί για να κάμει την σύγκριση του εαυτού του και να προβάλλει την αγιωσύνη του στον Θεό και να λέγει ότι είναι καλύτερος από τους άλλους.
Ο άλλος προσευχόμενος που μπήκε στον Ναό ήταν ένας Τελώνης που στα μάτια των ανθρώπων θεωρούνταν ο πιο άθλιος, ο αμαρτωλότερος άνθρωπος του κόσμου. Ο Τελώνης γονάτισε εν μετανοία κάτω στη γη, νιώθωντας ένα με το χώμα από τις αμαρτίες του και τις αδικίες του. Δεν τολμούσε να δει κατάματα το Θεό, αλλά εκεί σκυμμένος στην γη χτυπούσε με το χέρι του την καρδιά του, που τόσες φορές τον πρόδωσε και αμάρτησε, και νιώθοντας βαθιά την αμαρτωλότητά του, κραύγαζε με δάκρυα μετανοίας "ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ". Κι ο Κύριος, συμπερασματικά έλεγε, ότι ο Τελώνης έφυγε δικαιωμένος από την Εκκλησία και ότι εκείνος που υπερηφανεύεται ταπεινώνεται απ' το Θεό, ενώ ο ταπεινός εξυψώνεται από τον Θεό.
Στην αρχή του Τριωδίου, ο Κύριος, ζητά να σκύψουμε βαθιά μεσ' στην καρδιά μας και να δούμε τον ταλαίπωρο και αμαρτωλό εαυτό μας. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να ξεντυθούμε τον απόκρυφο φαρισαϊσμό που κουβαλάμε μέσα μας. Και το δεύτερο είναι να ντυθούμε την όμορφη προσευχή του Τελώνη που να την λέει η καρδιά μας και στα χείλη μας εν μετανοία στην περίοδο του Τριωδίου.
Ο Φαρισαϊσμός είναι μία ύπουλη πνευματική αρρώστια, μία ωραιοπάθεια η οποία κατακάθεται μέσα στην ψυχή μας σαν μια βδέλλα και μας πίνει κάθε πνευματική ικμάδα. Είναι αυτό που είδαμε στο πρόσωπο του Φαρισαίου. Η κλινική εικόνα περιέχει δύο πράγματα, πρώτον η κενοδοξία με την αυτοπροβολή και τον αυτοθαυμασμό και δεύτερον η κατάκριση και περιφροσήνη του πλησίον. Νιώθει ότι είναι ο καλύτερος Χριστιανός, αυτοθαυμάζεται με τα θρησκευτικά του έργα, ζητά τους επαίνους και τον θαυμασμό των άλλων. Κι εκείνος που δεν θέλει να δει τα δικά του χάλια γιατί έχει φόβο θανάτου, μόνιμα ψάχνει τα λάθη των άλλων και τους διαπομπεύει και μόνιμα τους κρίνει. Κι αν δεις άνθρωπο να κατακρίνει είναι γιατί φοβάται να δει τον δικό του εαυτό. Αυτός είναι ο κρυφός φαρισαϊσμός μας, να νιώθουμε ότι εμείς είμαστε οι καλοί κι όλοι οι άλλοι είναι οι αμαρτωλοί που τους κρίνουμε.
Στην ουσία ο φαρισαϊσμός είναι ένας ύπουλος μηχανισμός και μία βρώμικη άμυνα του ανθρώπου για να μη μετανοήσει ποτέ και να ζει σε μία μανική λατρεία του εαυτού του. Οι αμαρτωλοί αδελφοί είναι τα σημεία της σύγκρισης και ανάδειξης των δικών του αρετών. Ξεχωρίζουν τους χριαστιανούς και τους ιερείς σε καλούς και κακούς, και τους μεν απορρίπτουν, τους δε αποδέχονται, και μόνιμα κάνουν τον δάσκαλο ως γνώστες των αληθειών. Δεν μπορούν να εννοήσουν ότι και ο αμαρτωλός είναι εικόνα Θεού. Ο αμαρτωλός είναι εύκολο μέσα από την αηδία και τον κορεσμό της αμαρτίας να βρει τον δρόμο της μετανοίας, ο φαρισαίος όμως μένει μόνο στην κόλασή του, στον θαυμασμό του εαυτού του. ένας εκ μετανοίας χριστιανός αγαπά με αληθινή ευγνωμοσύνη τον Χριστό που τον λύτρωσε με το μυστήριο της μετανοίας και εξομολογήσεως και την συμμετοχή του στο Ποτήριο της Ζωής, την Θεία Κοινωνία. Ο φαρισαίος όμως όλα τα κάνει με εθιμοτυπικό τρόπο. Θέλει οι άνθρωποι και οι κληρικοί να τον επαινούν και να του δίδουν τίτλους και δημόσιες επευφημίες και πρωτοκαθεδρίες και έτσι να αυταπατάται απ' όλα αυτά και να ξεφεύγει από την ανάγκη της ψυχής για μία αληθινή αυτοεξέταση.
Ο Χριστός είδε με αγάπη πολλή τον πλούσιο νεανίσκο παρ' όλο που έφυγε. Με αγάπη συγχώρεσε τους μεγάλους αμαρτωλούς σαν τον ληστή και την πόρνη και τον Πέτρο και τον Ζακχαίο που με συντριβή καρδίας και δάκρυα μετανόησαν. Οι μόνοι στους οποίους απηύθυνε τα μεγάλα "ουαί" και μίλησε σκληρά ήταν οι Φαρισαίοι με την υποκριτική τους ζωή. Ο Κύριος δεν μετρά τον άνθρωπο από τα καλά του έργα, ούτε και από το μέγεθος των αμαρτιών του, αλλά από την μετάνοιά του και την αγάπη του σ' Αυτόν και την τίμια ζωή του.
Η Εκκλησία μας ζητά να απεκδυθούμε τον φαρισαϊσμό μας με τους αυτοθαυμασμούς μας για την πνευματική μας ζωή, με την υποκρισία μας, με την ψευδαίσθηση της αγιωσύνης μας και την κατάκριση των άλλων. Φωνάζει σήμερα πετάξτε τις μάσκες του καλού ανθρώπου και ζήσετε την μετάνοιά σας. Στις ημέρες μας που με όλο το πανδαιμόνιο των καρναβαλικών εορτών φοράν μάσκες για να κρύβονται πίσω από αυτές και να ασελγούν ασύστολα, ακούγεται η φωνή πετάξτε τις μάσκες και μετανοείτε.
Τέλος σήμερα η Εκκλησία έρχεται να μας ντύσει και με μια αληθή προσευχή, το ρούχο της ψυχής, για όλο το Τριώδιο και είναι "ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ". Κι αυτή η προσευχή βγαίνει μέσα από μια καρδιά που καταφεύγει στον θεό και βιώνει την βαθειά ταπείνωση και την συναίσθηση της αμαρτωλότητος της.
Και παρακαλούσα τον Θεό να μου ανοίξει τις πύλες του Τριωδίου και τις πύλες της καρδιά μου, "της μετανοίας άνοιξον μοι πύλας ζωοδότα".
Αμήν
Αρχιμανδρίτης π. Σεβαστιανός Τοπάλης
πηγή: ομάδα viber "Εκκλησιασμός"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου