«Της Ελληνικής λεβεντιάς καμάρι και της αυτοθυσίας, ήταν αυτή η αξέχαστη ηρωική ψυχή, ο Παύλος Μελάς, ο Εθνικός μας ήρωας. Γεννήθηκε στη Μασσαλία, στις 29 Μάρτη του 1870. Το 1874 έρχεται στην Ελλάδα. Μορφώνεται σε μοναδικό περιβάλλον και χαίρεται τόσο την ευγένεια και την ανθρωπιά της μάνας του, όσο και τη φλόγα του πατέρα του (από μεγάλη γενιά ευπατρίδων Ηπειρωτών με πολλές θυσίες στο βωμό της πατρίδας). Αποφοιτά απ’ τη Σχολή Ευελπίδων, το 1891, με το βαθμό του υπολοχαγού πυροβολικού.
Η κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στα Βαλκάνια, ήταν ταραγμένη. Σε περιοχές όπως η Κρήτη, η Θεσσαλία, η Μακεδονία και η Ήπειρος (που ποθούσαν να ενωθούν με την ήδη απελευθερωμένη Ελλάδα), καθώς και σε πάμπολλες άλλες περιοχές στα Βαλκάνια, ξεσπούν συνεχώς επαναστάσεις ενάντια στον Σουλτάνο.
Η Μακεδονία μάλιστα, υποφέρει τόσο από τον Τουρκικό ζυγό, όσο και από τη Βουλγαρική Εξαρχία. Η Βουλγαρική προπαγάνδα χρησιμοποιεί κάθε μέσο (κυρίως εκφοβισμούς και βία, αλλά και στυγνές δολοφονίες σε πολλές περιπτώσεις) και κάθε της ενέργεια, αποσκοπεί στον εκβουλγαρισμό του τότε πληθυσμού της Μακεδονίας. Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν επιχειρεί τίποτε, επίσημα, μέχρι το 1904. Ακόμη και εκείνη την περίοδο, ο Παύλος Μελάς, μαζί με άτομα που μοιράζονται τις ίδιες ιδέες μ’ αυτόν, αγωνίστηκε για να αφυπνίσει υπεύθυνους και κοινή γνώμη.
Από την άνοιξη του 1904 που φτάνει στη Μακεδονία, κατορθώνει να συγκροτήσει μικρά ένοπλα σώματα, να οργανώσει την τοπική άμυνα, να ενισχύσει τη θέληση και την πίστη των κατοίκων. Τυπικά, διοικεί ένα σύνολο 35 αγωνιστών, αλλά στην ουσία ήταν αρχηγός της αντίστασης της περιοχής Μοναστηριού – Καστοριάς.
Στις 13 Οκτώβρη του 1904, προδόθηκε από τον αρχικομιτατζή Μήτρο Βλάχο και τη συμμορία του. Στα 34 χρόνια του, χτυπημένος από Τουρκικό βόλι, άφησε την τελευταία του πνοή στο χωριό Στάτιστα της Δυτικής Μακεδονίας, πολεμώντας για την ελευθερία της Ελληνικής μας Μακεδονίας.
Ο θάνατός του συσπείρωσε τον Ελληνισμό της Μακεδονίας, αφύπνισε την υπόλοιπη Ελλάδα και “…με τη σπίθα που άναψε στον καθένα, πολλοί που ήταν τυφλοί ως τότε, είδαν”, όπως χαρακτηριστικά είπε ο Ίων Δραγούμης. Χρειάστηκαν τέσσερα ακόμη χρόνια σκληρών μαχών, στις οποίες συμμετείχαν αγωνιστές από όλα τα μέρη της Ελλάδας, μέχρι να ψηφιστεί, το 1908, καινούργιο Τουρκικό Σύνταγμα. Τέσσερα ακόμη χρόνια μετά, η Μακεδονία, γίνεται Ελληνική, κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912-1913. Την ίδια χρονιά απελευθερώνεται και η Ήπειρος.
Φωτογράφησα και σχεδίασα τον ίδιο χώρο όπου σκοτώθηκε, μεταφέροντάς τον εδώ. Έχτισα με προσοχή τον πέτρινο τοίχο (παίρνοντας δείγματα από πέτρες της περιοχής, που ήταν χρωματικά όμοιες με αυτές του αυθεντικού σπιτιού). Τοποθέτησα με προσοχή τις ξυλοδεσιές και τα οριζόντια ξύλινα δοκάρια που ενσωματώνονται στους τοίχους, παράλληλα με το έδαφος, για να απορροφούν σεισμικές δονήσεις. ανάλογα με την αποτύπωση που είχα κάνει.
Στο μικρό αυτό χώρο, ένα κατώι, τοποθετώ όρθιο-λεβέντη τον Παύλο Μελά, ντυμένο με τη στολή του Μακεδονομάχου, που τίμησε. Το ύψος του είναι μάλλον υπερβατικό, αλλά τόσο φυσικό όταν αναλογίζεται κανείς ότι πρέπει να αποδώσω έναν ήρωα. Είναι κάτι που το έχω κάνει αρκετά συχνά (Κατσαντώνης, Κολοκοτρώνης, Νικηταράς), αλλά σ’ αυτό το χώρο, κάνει ακόμη πιο φανερή την προσπάθειά μου να αποδώσω μια σπουδαία μορφή με ξεχωριστή ακτινοβολία, μέσα από τα μάτια ενός ιδεαλιστή ανθρώπου και όχι ενός τυπικού παρατηρητή. Είναι λίγο πριν έρθει το θανατικό βόλι.
Κλείνοντας την αναφορά για τον Παύλο Μελά και το Μακεδονικό Αγώνα, θα ήθελα να κάνω μνεία στα πάμπολλα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή της Μακεδονίας, τις Ιστορικές αναφορές και τα ντοκουμέντα που έχουμε κληρονομιά εδώ και 4.000 και πλέον χρόνια. Συνδυάστε τα με την παρουσία μορφών που σημάδεψαν την Ιστορία με τις πράξεις και την προσφορά τους στην αρχαιότητα (Αριστοτέλης, Φίλιππος Β’ & Αλέξανδρος ο Μέγας,…), θυμηθείτε την παρουσία του τόπου κατά τη Βυζαντινή περίοδο, συνεχίστε την αναδρομή σας μέχρι και τον Παύλο Μελά και προχωρήστε μέχρι τις μέρες μας. Είμαι σίγουρος ότι και εσείς, όπως και εγώ, έχουμε πάμπολλα να ανακαλύψουμε. Πάνω απ’ όλα όμως, το πιο σημαντικό είναι η άρρηκτη σχέση μεταξύ αυτών που περικλείονται σε δυο λέξεις και ένα σύμβολο: Μακεδονία=Ελλάδα.»
Παύλος Βρέλλης, Μπιζάνι 1994
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου