Ὁ σαλὸς (32) ΤΟ ΣΑΡΑΝΤΑΛΕΙΤΟΥΡΓΟ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Αρχιμανδρίτου Σεβαστιανού Δ. Τοπάλη

 

Κάποιος ἀπὸ τοὺς πατέρες, διαβάζουμε στὸ Γεροντικό, παρακάλεσε τὸν Θεὸ νὰ τὸν πληροφορήσει σὲ πιὰ μέτρα ἁγιοσύνης ἔφτασε. Ὁ Θεὸς τοῦ ἀποκάλυψε ὅτι στὸ τάδε μοναστήρι ὑπάρχει κάποιος ἀδελφὸς καλύτερος ἀπὸ αὐτόν. Ὁ γέροντας σηκώθηκε καὶ πῆγε στὸ Κοινόβιο. Ὁ ἡγούμενος τὸν δέχτηκε μὲ χαρά, γιατὶ ἦταν μεγάλος καὶ ὀνομαστός. Ὁ γέροντας τοῦ εἶπε ὅτι ἤθελε νὰ δεῖ ὅλους τοὺς ἀδελφοὺς καὶ νὰ τοὺς χαιρετήσει. Ὁ ἡγούμενος ἔδωσε ἐντολὴ καὶ ἦλθαν οἱ ἀδελφοί, ἀλλὰ σὲ κανέναν ἀπ’ αὐτοὺς δὲν ἔνιωσε πληροφορία ὅτι εἶναι αὐτὸς γιὰ τὸν ὁποῖο τοῦ μίλησε ὁ Θεός. Ὁ γέροντας πῆρε τὸν λόγο καὶ ρώτησε:

-«Ὑπάρχει κανένας ἄλλος ἀδελφὸς ποὺ δὲν ἦλθε;»

-«Ναί», τοῦ ἀπαντοῦν «ἀλλὰ εἶναι σαλός, τρελός, καὶ ἀσχολεῖται μὲ τὸν κῆπο».

Λέγει ὁ γέροντας:

-«Καλέστε τον». Καὶ τὸν κάλεσαν.

Μόλις τὸν εἶδε ὁ γέροντας σηκώθηκε, καθὼς τὸν εἶδε νὰ εἶναι γεμάτος ἀπὸ φῶς, καὶ τὸν ἀσπάστηκε.

Ἔπειτα τὸν πῆρε ἰδιαίτερα καὶ τοῦ λέει:

-«Φανέρωσέ μου ποιά εἶναι ἡ ἐργασία σου».

Κι ἐκεῖνος τοῦ εἶπε:

-«Ἐγὼ εἶμαι ἕνας σαλός, ἕνας τρελός».

Ὁ γέροντας ὅμως τὸν παρακάλεσε πολὺ καὶ τότε τοῦ ἀποκάλυψε τὸν ἀγῶνα του:

-«Ὁ ἀββᾶς πολλὲς φορὲς ἐπιτρέπει τὸ βόδι ποὺ γυρίζει τὸ μαγκανοπήγαδο νὰ μπαίνει στὸ φτωχὸ τόπο ποὺ μένω, κι ἐκεῖνο κάθε φορὰ κόβει τὰ σχοινιὰ τῆς ψάθας ποὺ ἔχω σὰν ἐργόχειρο. Τριάντα χρόνια τὸ ὑπομένω αὐτὸ καὶ ποτὲ δὲν ἐπέτρεψα στὸν λογισμό μου νὰ ἔχω κάτι ἐναντίον τοῦ ἀββᾶ μου, τοῦ γέροντά μου, οὔτε τὸ βόδι ἔδειρα ποτέ, ἀλλὰ μακροθυμώντας πάλι ἔπλεκα τὰ σχοινιὰ καὶ εὐχαριστοῦσα τὸν Θεό. Καὶ ἀκούγοντάς τον ὁ γέροντας θαύμασε, γιατὶ αὐτὸ φανέρωσε καὶ τὴν ὑπόλοιπη ἐργασία αὐτοῦ τοῦ ἀδελφοῦ.

Μεγάλη ἡ ταπείνωση αὐτοῦ τοῦ μοναχοῦ πού, ἐνῶ ὅλοι τὸν περιφρονοῦσαν καὶ τὸν θεωροῦσαν σαλό, ὁ ἴδιος ὅμως ποτὲ δὲν σκέφτηκε ἐναντίον τοῦ πνευματικοῦ του, ποὺ τὸν ἔβαλε σ’ ἕνα τόσο ἐπίπονο ἔργο, ποτὲ δὲν γόγγυσε, ἀλλὰ πάντα μὲ ὑπομονὴ τὰ ἔβγαζε ὅλα πέρα καὶ εὐχαριστοῦσε τὸν Θεό.

Εἶναι στιγμὲς ποὺ οἱ δυσκολίες τῆς ζωῆς ἔρχονται σκληρὰ νὰ πιέσουν τὸν ἄνθρωπο. Καὶ πῶς ἄραγε νὰ ξεφύγεις; Πολλὲς φορὲς καὶ ἡ δουλειὰ καὶ ὁ καθημερινὸς ἀγώνας τῆς ζωῆς ἔχουν τὴν δυσκολία τους. Νιώθεις πὼς πρέπει νὰ σηκώσεις μὲ ὑπακοὴ καὶ μὲ καρτερία τὸ θέλημα καὶ τὴν ἐπίσκεψη αὐτὴ τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἔρχονται καὶ τὸ παράπονο καὶ ἡ γκρίνια νὰ ἀναστατώσουν τὴν καρδιὰ καὶ τὸν νοῦ τόσο σκληρὰ ποὺ φτάνεις στὰ ὅρια τῆς ἀπελπισίας καὶ νιώθεις καὶ τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀνθρώπων. Καὶ ἄραγε πῶς νὰ ἀντέξεις; Χρειάζεται ἀπαραιτήτως δύο πράγματα νὰ γίνουν βίωμα ψυχῆς, μία ἄλλη φιλοσοφία ζωῆς καὶ μία ἄλλου εἴδους προσευχή.

Πολλὲς φορὲς μία δυσκολία μπορεῖ νὰ εἶναι μία ἔκτακτη θλίψη καὶ ἕνα πρόβλημα. Μπορεῖ ἡ δυσκολία νὰ ἔρχεται καὶ ἀπὸ ἕναν κανόνα ὑπακοῆς ποὺ μᾶς δίνει ὁ Πνευματικός μας, ποὺ ἀρχικὰ μπορεῖ νὰ τὸν παρεξηγοῦμε καὶ νὰ τὸν κρίνουμε, ἀλλὰ μέσα στὴ ροὴ τῆς ἄσκησης ἀνακαλύπτουμε πὼς εἶχε δίκαιο καὶ ὠφεληθήκαμε. Πολλὲς φορὲς ἡ δυσκολία ἔρχεται καθὼς ἐπιτελοῦμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ ζοριζόμαστε πολύ, ὅμως μέσα ἀπ’ αὐτὴν τὴν ὑπακοὴ βρίσκουμε τὴ χαρά μας καὶ τὴν ἀρετή. Εἶναι δύσκολη ἡ πολυτεκνία καὶ ἴσως οἱ πολλοὶ νὰ τὴν κοροϊδεύουν καὶ νὰ τὴν θεωροῦν ἀκατόρθωτη, ὅμως αὐτὸς ὁ ἀγώνας εἶναι ἡ ἀληθινὴ ἁγιότητα καὶ ἡ πίστη καὶ ἡ χαρὰ τοῦ Θεοῦ μέσα στοὺς πολύτεκνους. Καὶ πόση ὑπομονὴ καὶ δύναμη χρειάζεται ὥστε νὰ μὴ ζεῖς γιὰ τὸν ἑαυτό σου, ἀλλὰ γιὰ τὰ παιδιά σου καὶ τὸν πονεμένο ἀδελφό σου ὑπηρετώντας ἀγόγγυστα μὲ μία παραίτηση ἀπὸ τὸν ἑαυτό σου χάριν τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος λέγει ὅτι μπορεῖ νὰ ζοῦμε σὲ καιροὺς χωρὶς διωγμό, ἀλλὰ οὐδέποτε ἔλλειψε τὸ μαρτύριο καὶ ἡ χριστιανικὴ μαρτυρία. Καὶ σήμερα ὑπάρχουν οἱ σύγχρονοι μάρτυρες ποὺ σηκώνουν τὸν ἀγῶνα τῆς ζωῆς μὲ ὑπομονὴ καὶ ἀγάπη πολλή. Ἔτσι οἱ δυσκολίες ποὺ ἔρχονται εἶναι σὰν τὸ ἄροτρο ποὺ μπαίνει βαθιὰ στὸ χωράφι τῆς καρδιᾶς μας καὶ κάνει τὸ χῶμα ἀφράτο, ἀφαιρεῖ τὶς πέτρες καὶ καταστρέφει τὰ ἀγριόχορτα καὶ τὸ κάνει ἕτοιμο γιὰ τὴ σπορά. Πονᾶ τ’ ἀλέτρι τὸ χωράφι, ἀλλ’ αὐτὸ εἶναι τὸ εὐεργετικό του, ἔτσι θὰ μπορέσει νὰ καρπίσει. Ἡ δυσκολία εἶναι τὸ πικρὸ φάρμακο ποὺ γευόμαστε καὶ ὅμως φέρνει τὴ γιατρειὰ καὶ τὴν ἀνανέωση τῆς ψυχῆς. Ὅπως τὸ χρυσάφι μπαίνει στὴ φωτιὰ καὶ καθαρίζει, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ λάμπει μὲ τὴν καρτερία της. Καὶ ὅταν τὸ σίδερο τὸ βάλεις στὴ φωτιά, καίγεται καὶ εἶναι ὅλο φωτιά, ἀλλὰ μετὰ γίνεται πιὸ ἀτσάλινο. Ἔτσι βγαίνει καὶ ἡ ζωὴ τοῦ πιστοῦ πιὸ δυνατὴ καὶ χαριτωμένη ἀπὸ τὸν Θεό. Σπάζει ἡ αὐτοδυναμία μας, νιώθουμε πιὸ ταπεινοί, πιὸ χοϊκοὶ καὶ πιανόμαστε ἀπὸ τὴν προσευχή, γινόμαστε πιὸ δυνατοί, καὶ ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς εἶναι Αὐτὸς ποὺ μᾶς ἐνδυναμώνει. Πάντοτε μία δυσκολία, ἀπ’ ὅπου κι ἂν προέρχεται, ἔχει τὴν παιδαγωγική της σημασία. Τὸν δίκαιο ἄνθρωπο ἡ δυσκολία τὸν κάνει παράδειγμα πρὸς μίμηση, τὸν ἁμαρτωλὸ τὸν ὁδηγεῖ στὴ μετάνοια καὶ τὸν καλὸ τὸν κάνει καλύτερο μὲ μία βαθειὰ αὐτοανακάλυψη.

Ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει τὶς δυσκολίες ποὺ ἔρχονται μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ μᾶς μάθει τὸ μεγάλο μάθημα τῆς ταπείνωσης καὶ τῆς ὑπομονῆς. Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος λέγει: μὲ ὅλη σου τὴν καρδιὰ νὰ χαίρεσαι, ὅταν σὲ ἐπισκεφτοῦν οἱ θλίψεις, διότι αὐτὲς σὲ κάνουν δόκιμο στὴν πίστη. Τίποτα δὲν ἔρχεται στὴ ζωή μας, ἂν δὲν τὸ θέλει ὁ Θεός, οὔτε καὶ ἕνα σπουργίτι δὲν πέφτει καταγῆς ἂν δὲν τὸ θέλει ὁ Κύριος. Οἱ δυσκολίες εἶναι ἐπίσκεψη τοῦ καλοῦ μας γιατροῦ, τοῦ Χριστοῦ μας, γιὰ νὰ μᾶς γιατρεύσει. Ὅλα μετροῦν μὲ τὸ ζύγι τῆς αἰωνιότητος. Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ Πατέρας μας καὶ τὰ πάντα τὰ ἐνεργεῖ γιὰ τὴν ὠφέλειά μας. Ἂν αὐτὸ εἶναι ἡ πίστη μας καὶ ἡ φιλοσοφία τῆς ζωῆς μας, δὲν θὰ ἐκπλησσόμεθα μὲ ὅσα μᾶς συμβαίνουν, ἀλλ’ ἀντιθέτως θὰ ἐνισχυόμαστε μὲ τὸν Θεό. Ἔτσι, γράφοντας ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος στὴ διακόνισσα Ἁγία Ὀλυμπιάδα λέγει ὅτι ὅλες οἱ δυσκολίες καὶ οἱ διωγμοὶ ποὺ μᾶς ἐπισυμβαίνουν εἶναι ἕνας μῦθος, εἶναι πρόσκαιρα καὶ φεύγουν, ἀκουμποῦν μόνο στὸ ἀνθρώπινο σῶμα, καὶ δὲν μποροῦν νὰ βλάψουν τὴν ψυχή μας, ἂν εἴμαστε νηφάλιοι. Ὅπως ἡ νύχτα ἀναζωογονεῖ τὸ σῶμα καὶ ὁ χειμώνας ἀναζωογονεῖ τὴ γῆ, ἔτσι εἶναι καὶ γιὰ τὴν ψυχή μας οἱ δυσκολίες. Μόνο ἕνα εἶναι τὸ κακὸ ἀπὸ τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ φυλαγόμαστε, ἡ ἁμαρτία ποὺ μπορεῖ νὰ καταστρέψει αἰώνια τὴν ψυχή μας. Οἱ λύπες μὲ τὶς χαρὲς στὴ ζωή μας ἀλληλοδιαδέχονται ἡ μία τὴν ἄλλη, καὶ μόνο ἕνα παραμένει μόνιμα καὶ αἰώνια, ἡ ἀρετὴ καὶ ὁ κόπος καὶ ἡ θυσία τῆς ἀγάπης. Ἔλεγε δὲ ἀποφθεγματικὰ ὁ ἱερὸς Πατήρ, ποὺ στὴ ζωή του πέρασε πολλά, ὅτι κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἀδικήσει, ἂν ἐμεῖς δὲν τὸ ἐπιτρέψουμε. Καμία δυσκολία δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς κάνει κακό, ἂν ἐμεῖς δὲν τὸ κάνουμε οἱ ἴδιοι μὲ τὶς ἁμαρτίες μας, «τὸν ἑαυτὸν μὴ ἀδικοῦντα οὐδεὶς παραβλάψαι δυνήσεται».

Ὅμως πρακτικὰ πῶς νὰ μπορέσεις νὰ μπεῖς στὴ φιλοσοφία αὐτὴ καὶ νὰ ἀποτρέψεις ὅλη τὴν μιζέρια, τὸ παράπονο καὶ τὴν γκρίνια, ποὺ σοῦ ἀναδύονται μὲ τὸν ἐπηρεασμὸ τῆς καλομάθειας καὶ τὸν πειρασμὸ τοῦ διαβόλου; Τὸ μόνο ἄμεσο φάρμακο εἶναι ἡ προσευχή μας, λέγει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος. Ποιά ὅμως προσευχή; Εἶναι ἡ προσευχὴ τῆς εὐχαριστίας. Χρειάζεται νὰ μαζεύεις τὴν καρδιά σου τὴν ὥρα ποὺ ἡ δυσκολία σὲ πιέζει καὶ νὰ κραυγάζεις στὸν Θεὸ «Θεέ μου σ’ εὐχαριστῶ». Καὶ ὅσο πιέζουν ὁ πόνος καὶ τὸ παράπονο καὶ σὲ σπρώχνουν γιὰ νὰ ἀντιδράσεις, ἀκόμη πιὸ πολὺ φώναζε τὴν προσευχὴ αὐτὴ γιὰ νὰ καλύψει ὅλες τὶς ἄλλες φωνές. Καὶ κραύγαζε ἐπίμονα καὶ συνεχῶς μέχρι ποὺ θὰ δεῖς νὰ σκεπάζεσαι μὲ μία γλυκύτητα καὶ δύναμη καὶ εἰρήνη, ποὺ σημαίνει πὼς ὁ Θεὸς σὲ ἐπισκέφτηκε ὁλοζώντανα. Αὐτὴ ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ πιὸ μεγάλη δύναμη στὸν κόσμο, ὅταν τὴν λὲς κυρίως στὴν ὥρα τῆς δυσκολίας. Τότε ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ μᾶς ἐπισκέπτεται, ὅταν στὴν ἀδυναμία μας Τὸν εὐχαριστοῦμε. Ἔτσι ἔλεγε ὁ ἀπ. Παῦλος, ὅτι τότε βρίσκω τὴν δύναμή μου τέλεια, ὅταν εἶμαι ἀδύναμος, «ἡ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται». Γι’ αὐτὸ καὶ πάντοτε εὐχαριστοῦσε τὸν Θεὸ μὲ χαρά, «ἥδιστα», γιὰ τοὺς διωγμούς του.

Λέγοντας προσευχὴ εὐχαριστίας τὶς ὧρες ποὺ δυσκολευόμαστε καλλιεργοῦμε μέσα μας πολλὰ πράγματα. Ντύνουμε μὲ ἐμπιστοσύνη τὴν καρδιά μας, πὼς ὅλα ἀπὸ τὸν Θεὸ ἔρχονται καὶ ὅτι Αὐτὸς ξέρει πόσο ἀντέχουμε καὶ μποροῦμε. Ἀποδεχόμαστε πὼς γιὰ τὸ καλό μας ὅλα μᾶς ἐπισυμβαίνουν καὶ ὁ Κύριος δίνει καὶ τὴν δύναμη γιὰ νὰ τὰ σηκώσουμε. Πιστεύουμε ὅτι εἶναι Πατέρας καὶ ξέρει καὶ νὰ ἀγαπᾶ καὶ νὰ βοηθᾶ. Ἐκεῖνος ποὺ εὐχαριστεῖ τὴν ὥρα τὴν δύσκολη εἶναι σὰν νὰ πέφτει σὰν τὸ μικρὸ παιδί, ποὺ ἀντὶ νὰ γκρινιάξει πέφτει στὴν ἀγκαλιὰ τοῦ πατέρα του, τοῦ Θεοῦ, καὶ ἀφήνεται σ’ Αὐτὸν ὅλα νὰ τὰ ἀναλάβει. Ἡ εὐχαριστία εἶναι ἡ πιὸ γλυκειὰ προσευχὴ πίστεως στὸν Θεὸ καὶ Κύριό μας. Εἶναι αὐτὴ ποὺ δίνει δύναμη καὶ χαρὰ στὶς ὧρες τοῦ πόνου καὶ τῆς ἀδικίας. Ἔτσι ἄντεξε ὁ μεγαλομάρτυρας μετὰ τοὺς διωγμοὺς Χρυσόστομος προσευχόμενος πάντοτε καὶ γιὰ ὅλα ὅσα τοῦ συνέβαιναν μὲ τὸ «δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν».

Ὁ Ἰὼβ μπροστὰ στὴ μεγάλη του θλίψη προσευχόταν μὲ εὐχαριστία πρὸς τὸν Θεὸ λέγοντας «εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος». Ὁ ἀπ. Παῦλος μὲ τὸν Σίλα βρισκόμενοι στὴ φυλακὴ τῶν Φιλίππων μετὰ ἀπὸ τὸν ξυλοδαρμὸ ποὺ ἄδικα ὑπέστησαν, ψάλλουν καὶ ὑμνοῦν τὸν Θεό. Καὶ ὁ Κύριος θέλγεται ἀπ’ τὴν προσευχὴ αὐτὴ τῆς εὐχαριστίας καὶ τοὺς ἀπαντᾶ ἄμεσα μὲ θαυμαστὰ γεγονότα, τὸν σεισμὸ καὶ τὴν μετάνοια τοῦ δεσμοφύλακα. Ἀλλὰ καὶ ὁ Χριστός, πρὶν ἀπὸ τὸ Πάθος Του, μαζὶ μὲ τοὺς μαθητές του ψάλλουν καὶ ὑμνοῦν τὸν Θεό. Ἡ εὐχαριστία εἶναι τὸ καταφύγιο τῆς προσευχῆς τοῦ πονεμένου. Κι ἂν μποροῦμε νὰ ποῦμε πὼς ἡ προσευχὴ ὁμοιάζει μὲ ἕνα ὥριμο στάχυ, τότε τὰ ἄχυρα εἶναι οἱ ἱκεσίες μας καὶ ὁ καρπὸς μὲ τὸ γάλα του οἱ εὐχαριστίες. Ἡ καρδιὰ ποὺ προσεύχεται στὶς ὧρες τῆς δυσκολίας εἶναι καρδιὰ ἀγάπης καὶ πίστεως στὸν Θεό.

Καὶ ἔσκυβα στὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ καὶ προσευχόμουνα. Ἔβλεπα πὼς ἡ προσευχὴ ποὺ ἀγαπᾶ τὸν Θεὸ εἶναι ἡ εὐχαριστία. Εἶναι αὐτὴ ποὺ Τὸν κάνει νὰ νιώθει Πατέρας μου καὶ ποὺ μὲ κάνει νὰ Τὸν νιώθω Πατέρα μου. Καὶ εὐχήθηκα σήμερα καὶ πάντοτε ἡ ζωή μου νὰ εἶναι μία μεγάλη εὐχαριστία καὶ ἡ καρδιά μου ὑμνητικὴ κιθάρα γιὰ τὸν Κύριό μου. Καὶ ὅταν μοῦ ἐρχόταν νὰ γκρινιάξω καὶ νὰ γογγύσω καὶ νὰ παραπονεθῶ γιὰ ὅλα ὅσα μοῦ συνέβαιναν, δάγκωνα τὴ γλῶσσα μου νὰ γεμίσει τὸ στόμα μου μὲ αἷμα παρὰ νὰ πῶ λόγο ποὺ θὰ πικράνει τὸν Θεό. Καὶ ἔλεγα:

Χριστέ μου, σ’ εὐχαριστῶ καὶ γιὰ τὴν ὥρα τοῦ κόπου καὶ τοῦ πόνου τῆς διακονίας τῆς ἀγάπης.