Στη σύγχρονη εποχή, όπου η εσωτερική σύγχυση, ο ατομικισμός και η πνευματική αποστασία πολλαπλασιάζονται, αναδύεται ένα ακόμη παράδοξο μέσα στα πολλά, η υπέρμετρη ζωοφιλία.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο στο οποίο η αγάπη προς τα ζώα, αντί να συνυπάρχει αρμονικά με τη φιλανθρωπία, υποκαθιστά την αγάπη προς τον άνθρωπο. Δεν είναι η φυσιολογική, θεολογικά θεμιτή φροντίδα για την κτίση, αλλά μια μετατόπιση του νοήματος της σχέσης και της αγάπης, με χαρακτηριστικά σχεδόν ειδωλολατρικά. Ο άνθρωπος, κατά την Ορθόδοξη θεολογία, δεν είναι απλώς ένα βιολογικό όν, αλλά εικόνα του Θεού. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρει: «Οὐδὲν τοῦ Θεοῦ τιμιώτερον ἀνθρώπου.» Ο άνθρωπος καλείται να αναχθεί στη θέωση, όχι απλώς να συνυπάρξει με τη φύση. Η υπερβολική προσκόλληση στα ζώα και η συναισθηματική εξύψωσή τους έναντι του ανθρώπου, υποβαθμίζει την οντολογική ιεραρχία της δημιουργίας. Εν συνεχεία ο άλλος μεγάλος Ιεράρχης Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, παρόλο που υπογράμμιζε τη φιλανθρωπία και καταδίκαζε τη σκληρότητα προς τα ζώα, έθετε ξεκάθαρη προτεραιότητα στον άνθρωπο: «Οὐκ ἔχομεν τοσοῦτον φροντίζειν περὶ τῶν ἀλόγων, ὅσον περὶ τῶν λογικῶν· οὐ γὰρ ἔστι ζῷον τιμιώτερον ἀνθρώπου.»
Η φροντίδα προς τα ζώα είναι αρετή, όταν εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της αγάπης προς τη δημιουργία. Όταν, όμως, αντικαθιστά την φιλανθρωπία, τότε μετατρέπεται σε απόδραση από την πνευματική ευθύνη. Ας δούμε όμως τι λένε και οι σύγχρονοι Άγιοι σχετικά με αυτό το όψιμο φαινόμενο της εποχής μας, * Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, Λόγοι Ε’, «Πάθη και Αρετές», σ. 102: «Μερικοί αγαπούν τα ζώα περισσότερο από τους ανθρώπους. Είναι άδικο να δίνουμε τόση σημασία στα ζώα και να αδιαφορούμε για τον άνθρωπο που είναι εικόνα του Θεού.» * Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης (από το βιβλίο «Βίος και Λόγοι», σ. 239): «Να αγαπάτε τα ζώα. Όλα τα ζώα. Ο Θεός τα έπλασε. Να τα φροντίζετε. Έχουν ψυχή*, όχι όπως του ανθρώπου βέβαια, αλλά είναι ζωντανά πλάσματα. Όμως να θυμάστε ότι μόνον ο άνθρωπος είναι πρόσωπο, εικόνα του Θεού.» Αυτές οι αναφορές δεν αποκλείουν την αγάπη για τα ζώα αλλά την τοποθετούν στο σωστό της πλαίσιο. Η αγάπη προς τη φύση είναι ευλογημένη, όταν δεν λειτουργεί ως άλλοθι για να αποφεύγουμε την ευθύνη της σχέσης με τον συνάνθρωπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Παλαιά Διαθήκη, η ειδωλολατρία κορυφώνεται με το χρυσό μοσχάρι, όπου ο λαός Ισραήλ λατρεύει ένα ζώο φτιαγμένο από χρυσάφι ως θεό. Η πράξη αυτή εκφράζει την ανάγκη των ανθρώπων να έχουν κάτι "χειροπιαστό" να λατρεύουν, ακόμα και εις βάρος της αλήθειας. Αντίστοιχα σήμερα, το ζώο γίνεται το «άγιο» αντικείμενο προσκόλλησης ένα συναισθηματικό είδωλο, επειδή δεν προκαλεί, δεν κρίνει, δεν απαιτεί. Γράφει χαρακτηριστικά ένας από τους σπουδαιότερους θεολόγους του περασμένου αιώνα εκ Σερβίας Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, «Ο άνθρωπος είναι πρόσωπο και φέρει μέσα του το αιώνιο. Δεν μπορούμε να τον εξισώσουμε με τα ζώα χωρίς να υποβιβάσουμε την ίδια τη σωτηρία.» (Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος Α’) Συχνά, η ζωοφιλία στην υπερβολή της δεν είναι έκφραση αυθεντικής αγάπης, αλλά υποκατάστατο σχέσης. Το ζώο δεν πληγώνει, δεν έχει βούληση αντίθετη από τη δική μας, και δεν απαιτεί μετάνοια είναι ένας «καθρέφτης» χωρίς αντίσταση. Αυτή η αγάπη, τελικά, γίνεται φιλαυτία καμουφλαρισμένη ως στοργή. Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά αναστήματα του Αγίου όρους και γέροντας του Αγίου Σωφρονίου του Έσσεξ αναφέρει: «Ο αληθινός άνθρωπος πονά για όλο τον κόσμο και προσεύχεται για όλους τους ανθρώπους. Αν δεν πονάς για τον αδελφό σου, δεν γνώρισες ακόμη τον Χριστό.» Πώς μπορεί στα αλήθεια κάποιος να αγαπά τόσο βαθιά τα ζώα και να μην συγκλονίζεται από τον πόνο του συνανθρώπου του; Καταλήγοντας η Ορθόδοξη παράδοση δεν απορρίπτει τη φιλοζωία – την αγιάζει μέσα στο πλαίσιο της αγάπης για όλη την κτίση. Όμως, όταν αυτή η αγάπη υπερβαίνει την αγάπη προς τον άνθρωπο ή υποκαθιστά τη φιλανθρωπία, τότε δεν πρόκειται για αγάπη, αλλά για πνευματική εκτροπή. Είναι μορφή ειδωλολατρίας, όχι ενσάρκωση της ευαγγελικής αγάπης. Ας μάθουμε, με τη χάρη του Θεού και με οδηγό τους Αγίους μας, να αποδίδουμε την αγάπη στο σωστό μέτρο να αγαπάμε τα ζώα ως δημιουργήματα του Θεού, αλλά να τιμάμε και να υπηρετούμε τον άνθρωπο ως εικόνα Του.
*Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, Βιβλίο Β', κεφ. 12
πηγή: Από ανάρτηση της Κατερίνας Μωραΐτη στο facebook.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου