Ψαλτηρίου Θησαύρισμα: Ψαλμός 3ος

3,2 Κύριε, τί ἐπλη- θύνθησαν οἱ θλίβοντές με; Πολλοὶ ἐπανίστα- νται ἐπ᾿ ἐμέ·   3 πολλοὶ λέγουσι τῇ ψυχῇ μου· οὐκ ἔστι σω- τηρία αὐτῷ ἐν τῷ Θεῷ αὐτοῦ. (Διάψαλμα).   4 Σὺ δέ, Κύριε, ἀντι - λήπτωρ μου εἶ, δόξα μου καὶ ὑψῶν τὴν κε- φαλήν μου.   5 Φωνῇ μου πρὸς Κύ - ριον ἐκέκραξα, καὶ ἐπή - κουσέ μου ἐξ ὄρους ἁ- γίου αὐτοῦ. (Διάψαλ- μα).   6 Ἐγὼ ἐκοιμήθην καὶ ὕπνωσα· ἐξηγέρθην, ὅτι Κύριος ἀντιλήψε- ταί μου.   7 Οὐ φοβηθήσομαι ἀπὸ μυριάδων λαοῦ τῶν κύκλῳ συνεπιτιθεμέ - νων μοι.   8 Ἀνάστα, Κύριε, σῶ - σόν με, ὁ Θεός μου, ὅτι σὺ ἐπάταξας πάντας τοὺς ἐχθραίνοντάς μοι ματαίως, ὀδόντας ἁ - μαρτωλῶν συνέτρι- ψας.   9 Τοῦ Κυρίου ἡ σω- τηρία, καὶ ἐπὶ τὸν λαόν σου ἡ εὐλογία σου.

3,2 Κύριε, γιατί πληθύνθηκαν αὐτοί πού μέ θλίβουν; Πολλοί ἐπαναστατοῦν ἐναντίον μου.     3 Πολλοί λέγουν γιά μένα (εἰρωνικά): «Δέν πρόκειται νά τόν σώσει ὁ Θεός του».         4 Σύ ὅμως, Κύριε, εἶσαι ὑπερασπιστής μου, εἶσαι δόξα μου καί θά μέ δικαιώσεις.       5 Ὕψωσα (παλαιότερα) στόν Κύριο τήν φωνή μου καί μέ ἄκουσε ἀπό τό ἅγιο ῎Ορος Του.      6 (Καί τώρα πρόσφατα) ἐγώ κοιμήθηκα καί ἠρέμησα· σηκώθηκα (βεβαιωμένος) ὅτι ὁ Κύριος μέ ἔσωσε.   7 Δέν θά φοβηθῶ (λοιπόν καί τώρα) ἀπό μυριάδες λαοῦ, πού μέ περικυκλώνουν (γιά νά μοῦ ἐπιτεθοῦν).   8 Σήκω, Κύριε, σῶσε με Θεέ μου, κτύπησε ὅλους ὅσους μέ ἐχθρεύονται χωρίς λόγο, σύντριψε τά πρόσωπα τῶν ἁμαρτωλῶν.       9 Ἀπό τόν Κύριο ἔρχεται ἡ σωτηρία. Καί ἡ εὐλογία σου (ὦ Θεέ) ἄς ἔλθει στόν λαό σου.

Ερμηνεία από το βιβλίο ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΨΑΛΤΗΡΙΟΝ (Μετάφραση-Σύντομη Ἀνάλυση) Τόμος Α´ Ψαλμ. 1-50 Ὑπό Ἐπισκόπου Ἱερεμίου Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως 

1. Ὁ 3ος ψαλμός μᾶς μιλάει γιά ἕναν ἄνθρωπο πιστό στόν Θεό, ὁ ὁποῖος θρηνεῖ καί στενάζει, γιατί βλέπει πολλούς οἱ ὁποῖοι τόν θλίβουν καί ἐπαναστατοῦν ἐναντίον του. Στόν πόνο του δέ αὐτόν καταφεύγει στόν Θεό καί τοῦ λέγει: «Κύριε, τί ἐπληθύνθησαν οἱ θλίβοντές με; Πολλοί ἐπανίστανται

ἐπ᾽ ἐμέ» (στίχ. 1). Οἱ ἐχθροί ὅμως τοῦ ψαλμωδοῦ μας ἐδῶ τόν θλίβουν ἀκόμη περισσότερο, γιατί τοῦ εἰρωνεύονται τήν πίστη του στόν Θεό. Λέγουν γι᾽ αὐτόν: «Οὐκ ἔστι σωτηρία αὐτῷ ἐν τῷ Θεῷ αὐτοῦ» (στίχ. 3). Σάν να τοῦ ἔλεγαν: Τί κουράζεσαι; Σταμάτα νά προσεύχεσαι, δέν σέ ἀκούει ὁ Θεός.

2. Ὁ ποιητής τοῦ ψαλμοῦ μας ὅμως πιστεύει δυνατά στόν Θεό, γι᾽ αὐτό καί δέν κλονίζεται ἀπό ὅσα εἰρωνικά τοῦ λέγουν. Πιστεύει ὅτι ὁ Θεός θά τόν βοηθήσει καί θά τόν δοξάσει. Γι᾽ αὐτό καί τόν ἀκοῦμε νά λέγει: «Σύ δέ, Κύριε, ἀντιλήπτωρ μου εἶ, δόξα μου καί ὑψῶν τήν κεφαλήν μου» (στίχ. 4). Γιά τήν

πολεμική τῶν ἐχθρῶν του μέχρι τώρα ὁ ποιητής μας ἦταν ταπεινωμένος καί εἶχε σκυμμένο τό κεφάλι του. Ἀλλά ἡ πίστη του τόν δυναμώνει καί ἔχει βέβαιη τήν ἐλπίδα ὅτι ὁ Θεός θά τόν δικαιώσει καί θά τόν κάνει νά περπατάει μέ ὑψωμένο τό κεφάλι. Αὐτό σημαίνει τό «δόξα μου καί ὑψῶν τήν κεφαλήν

μου», πού εἶπε.

3. Ἡ πίστη ὅμως αὐτή τοῦ ποιητοῦ μας ὅτι θά τόν βοηθήσει ὁ Θεός, δέν εἶναι ἕνα πρόχειρο ἐνθουσιαστικό συναίσθημα, ἀλλά στηρίζεται σέ γεγονότα. Θυμᾶται ὅτι στόν παρελθόν καί ἄλλοτε τόν κατηγοροῦσαν καί τόν ἔθλιβαν ἄνθρωποι, ἀλλά τότε κατέφυγε μέ πίστη στόν ἅγιο Ναό τοῦ Θεοῦ,

πού βρίσκεται στό ὄρος Σιών, καί ὁ Θεός τόν βοήθησε. Καί μέ αὐτήν τήν ὡραία ἀνάμνηση ὁ ποιητής μας λέγει: «Φωνῇ μου πρός Κύριον ἐκέκραξα καί ἐπήκουσέ μου ἐξ ὄρους ἁγίου αὐτοῦ» (στίχ. 5). Ὅπως λοιπόν παλαιά ἄκουσε ὁ Θεός τήν προσευχή του καί τόν ἔσωσε, ἔτσι θά τόν σώσει καί τώρα. Δέν θά τόν ἐγκαταλείψει. Ἀλλά ὁ ποιητής τοῦ ψαλμοῦ μας δέν ἔχει μόνο στό παρελθόν παλαιό παράδειγμα, στό ὁποῖο εἶδε τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Ἔχει καί πρόσφατο παράδειγμα. Τήν προηγούμενη ἀκριβῶς νύχτα, πού, ὅπως φαίνεται, ἦταν ἐπικίνδυνη γι᾽ αὐτόν, ὁ ποιητής ἐμπιστεύθηκε στόν Θεό τήν ζωή του καί ἔπεσε σέ ἤρεμο καί βαθύ ὕπνο, χωρίς νά τοῦ συμβεῖ κανένα κακό. Καί σ᾽ αὐτό, στό ὅτι δηλαδή δέν τοῦ συνέβηκε κακό τήν προηγούμενη κρίσιμη νύχτα, ἀλλά τήν πέρασε ἀτάραχα μέ ἥσυχο ὕπνο, εἶδε ὁ ποιητής καθαρά τήν «ἀντίληψη», τήν προστασία δηλαδή τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό καί λέγει: «Ἐγώ ἐκοιμήθην καί ὕπνωσα, ἐξηγέρθην ὅτι Κύριος ἀντιλήψεταί μου» (στίχ. 6). Ἔτσι, λοιπόν, μέ ἀποδείξεις ἀπό τό παρελθόν, ἀλλά καί ἀπό αὐτήν τήν παρελθοῦσα νύχτα, ὁ ποιητής μας ἔχει βαθειά τήν πεποίθηση ὅτι καί τώρα ὁ Θεός θά τόν βοηθήσει στήν δύσκολη κατάσταση πού βρίσκεται. Γι᾽ αὐτό καί μέ βεβαιότητα λέγει καί γιά τούς ἐχθρούς πού τώρα τόν ἀπειλοῦν: «Οὐ φοβηθήσομαι ἀπό μυριάδων λαοῦ τῶν κύκλῳ συνεπιτιθεμένων μοι» (στίχ.7). Μέ ζωηρό τόνο καί ἐλπιδοφόρο καί αἰσιόδοξο ὕφος λέγει ὁ ποιητής μας τά λόγια αὐτά.

4. Στό τέλος τοῦ ψαλμοῦ ὁ ποιητής μας ἀποτείνεται στόν Θεό καί Τοῦ λέγει νά «σηκωθεῖ», γιά νά «πατάξει» τούς ἐχθρούς του. «Ἀνάστα, Κύριε –τοῦ λέγει –, σῶσόν με ὁ Θεός μου, ὅτι Σύ ἐπάταξας (= γιά νά πατάξεις) πάντας τούς ἐχθραίνοντάς μοι ματαίως» (στίχ. 8). Αὐτό τό «ματαίως», πού λέγει

τελευταῖα ὁ ποιητής, σημαίνει «χωρίς λόγο». Τόν εἰρωνεύονταν, δηλαδή, οἱ ἐχθροί του χωρίς αἰτία. Τό ἄλλο ὅμως κείμενο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τό Ἑβραϊκό, τό «ματαίως» τό λέγει «σιαγόνες». Οἱ ἐχθροί δηλαδή τοῦ ποιητοῦ τοῦ χτυποῦσαν τίς σιαγόνες του. Τόν χαστούκιζαν! Αὐτή ἡ ἀνάγνωση τοῦ Ἑβραϊκοῦ κειμένου πρέπει νά εἶναι καλύτερη, γιατί παρακάτω ὁ ποιητής μας λέγει γιά τόν Θεό ὅτι «ὀδόντας ἁμαρτωλῶν συνέτριψας» (στίχ.8β). Οἱ ἐχθροί, δηλαδή, τοῦ ποιητοῦ τόν χαστούκιζαν, ἀλλά ὁ Θεός θά τούς «σπάσει τά δόντια»! Τέλος, ὅλο τόν ψαλμό ὁ ποιητής τόν κλείνει μέ ἕνα στίχο, πού σχετίζεται γενικά μέ ὅλο τό περιεχόμενό του. Λέγει: «Τοῦ Κυρίου ἡ σωτηρία καί ἐπί τόν λαόν σου ἡ εὐλογία σου» (στίχ. 9). Στούς πιστούς Του, δηλαδή, καί στόν λαό Του ὁ Θεός δίνει τήν σωτηρία Του καί τήν εὐλογία Του καί τούς σώζει ἀπό τούς ἐχθρούς τους.

Από το βιβλίο “Η Παλαιά Διαθήκη”- Κείμενον-Σύντομος ερμηνεία-Εκτενείς σχολιασμοί-Πατερικαί γνώμαι-Πρακτικά διδάγματα.

Τόμος Ι’- Ψαλμοί

υπό Π.Ν.Τρεμπέλα

ΨΑΛΜΟΣ Γ΄. 3.(σελ.26-27)

Ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ, ὁπότε ἀπεδίδρασκεν ἀπὸ προσώπου ᾿Αβεσσαλὼμ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ.

 

Εκ τῆς ἐπιγραφῆς τοῦ ψαλμοῦ συνάγομεν,ὅτι ἐποιήθη οὗτος ὑπὸ τοῦ Δαβίδ,ὁπότε ἀπεδίδρασκεν ἀπὸ προσώπου ᾿Αβεσσαλὼμ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ». Τὰ κεφάλαια 15-17 τῆς Β΄ Βασιλειῶν καθιστοῦν σαφεῖς τὰς ἱστορικὰς συνθήκας, ὑπὸ τὰς ὁποίας συνετάγη ὁ ψαλμός. Σύμφωνον πρὸς αὐτὰς εἶναι καὶ τὸ περιεχόμενον τοῦ ψαλμοῦ, τὸ ὁποῖον διαδηλοῖ μὲν τὸ μέγεθος τοῦ κινδύνου, τὸν ὁποῖον διέτρεχεν ὁ Δαβὶδ ἀναγκασθεὶς ἐσπευσμένως νὰ ἐγκαταλίπῃ τὰ Ἱεροσόλυμα, ἀποπνέει δὲ τὴν πίστιν καὶ ἐλπίδα͵ τὴν ὁποίαν εἶχεν ὁ φυγὰς βασιλεὺς ἐπὶ τὸν Κύριον καὶ τὴν ἀντίληψιν αὐτοῦ. Θὰ ἠδυνάμεθα νὰ διακρίνωμεν ἐν αὐτῷ τέσσαρας στροφάς, ἐκ τῶν ὁποίων αἱ δύο χωρίζονται ὑπὸ τῶν ἐν τῷ ψαλμῶ δύο διαψαλμάτων. Εν τῇ πρώτῃ (στίχ. 2-3) παραπονεῖται πρὸς τὸν Θεὸν ὁ ψαλμῳδὸς διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἐχθρῶν του καὶ διὰ τὸν ἐξ αὐτῶν δημιουργούμενον κίνδυνον, ἕνεκα τοῦ ὁποίου πολλοὶ ἐθεώρουν τὴν κατάστασιν αὐτοῦ ἀπελπιστικήν. Ἔν τῇ δευτέρᾳ (στίχ. 4-5) διαδηλοῦται ἡ ἀκλόνητος ἐμπιστοσύνη καὶ πεποίθησις τοῦ Δαβὶδ ἐπὶ τὸν Κύριον,τὸν πολλάκις κατὰ τὸ παρελθὸν ἐπακούσαντα αὐτοῦ ἐν κινδύνοις καὶ δοξάσαντα αὐτόν. Ἐν τῇ τρίτῃ (στίχ.6-7) περιγράφεται ἡ ἠρεμία, τῆς ὁποίας ἐν μέσῳ τῶν κινδύνων τούτων ἀπήλαυε, χάρις εἰς τὴν πρὸς τὸν Θεὸν ἐλπίδα του καὶ ἡ ἐντεῦθεν ἀφοβία καὶ ἀταραξία αὐτοῦ πρὸ τῶν κυκλούντων αὐτὸν ἐχθρῶν. Ἔν τῇ τετάρτῃ τέλος στροφῇ (στίχ. 8-9) διατρανῶν τὴν βεβαιότητά του περί τῆς ἐπικειμένης διασώσεώς του, ἱκετεύει τὸν Κύριον νὰ κινηθῇ εἰς ὁρᾶσιν,ὅπως πατάξῃ τοὺς ἀδικοῦντας αὐτὸν καὶ συντρίψῃ τοὺς ὀδόντας τῶν κατ΄ αὐτοῦ ἐπερχομένων δίκην ἀγρίων θηρίων ἁμαρτωλῶν.

 

᾿Αλληγορικὴ ἑρμηνεία. Ὃ τρίτος ψαλμὸς κατὰ τὸν Νύσσης Γρηγόριον παρουσιάζεται ἁρμόζων καὶ εἰς ἕκαστον ἐξ ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν. Διότι ὡς ὁ Δαβίδ,οὕτω καὶ ἕκαστος Χριστιανὸς ἐχρίσθη «εἰς βασιλέα διὰ τῆς πίστεως καὶ συμβασιλεύει τῷ ἀληθινῷ Χριστῷ». Ὡς δὲ ὁ Δαβὶδ ἐπολεμήθη ὑπὸ τοῦ ἰδίου υἱοῦ,οὕτω καὶ πᾶς Χριστιανὸς πολεμεῖται ὑπὸ τοῦ ἰδίου «κακοῦ γεννήματος», ὅπερ γεννᾶται ὑπὸ τῆς πονηρᾶς ὠδῖνος, τῆς ἐν ἡμῖν κακῆς ἐπιθυμίας καὶ παρέχει ἰσχὺν εἰς τὸν πολεμοῦντα ἡμᾶς διάβολον.

 

Ἠθικὴ ἐφαρμογή. Χρησιμοποιοῦντες τὸν ψαλμὸν τοῦτον ἐν τῇ προσευχῇ μας ἂς παρακαλῶμεν τὸν Θεὸν νὰ μᾶς παρέχῃ τὸν φωτισμόν του ὅπως κατανοῶμεντοὺς κινδύνους, τοὺς ὁποίους δημιουργοῦν εἰς ἡμᾶς οἱ πολυπληθεῖς καὶ κακεντρεχεῖς πνευματικοὶ ἐχθροί μας,ζητοῦντες νὰ ἀπομακρύνουν ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν καὶ νὰ συντελέσουν τὸν ὄλεθρόν μας. Πόσους καὶ ποίους πειρασμοὺς διεγείρουν εἰς ἡμᾶς κατὰ τὰς προσπαθείας μας ὅπως κατανικήσωμεν τὰ ἐν ἡμῖν πάθη καὶ ὑπερισχύσωμεν ἐν τῷ ἀγῶνι,τὸν ὁποῖον διεξάγομεν ὑπὲρ τῆς κατορ- θώσεως τῆς ἀρετῆς! Ποσάκις ὁ διάβολος ἐζήτησε νὰ ἀπογοητεύσῃ ἡμᾶς παριστῶν ὡς ἀκατόρ- θωτον τὸ ἔργον τῆς τελειοποιήσεως καὶ σωτηρίας μας ψιΘυρίζων ἐν στιγμαῖς πνευματικοῦ κλονισμοῦ εἰς τὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας τὸ «οὐκ ἔστι σωτηρία ἐν τῷ Θεῷ αὐτοῦ». ᾿Αλλὰ καὶ ἐν ἡμέραις θλίψεων καὶ δοκιμασιῶν ποσάκις οὗτος συσκοτίζει διὰ τῶν νεφῶν τῆς λύπης τὸν ὁρίζοντα ἡμῶν μέχρι σημείου ὥστε νὰ κινδυνεύῃ ὅπως ἀμαυρωθῇ πᾶσα ἀκτὶς αἰσιοδο- ξίας! ᾿Ας ἐνθυμώμεθα τότε τὴν προστασίαν, τὴν ὁποίαν κατὰ τὸ παρελθὸν ἐπέδειξε πρὸς ἡμᾶς ὁ πανάγαθος Θεὸς καὶ ἂς προσφεύγωμεν διὰ τοῦ ψαλμοῦ τούτου εἰς τὰς πατρικὰς ἀ- γκάλας του, παραδειγματιζόμενοι ὑπὸ τοῦ Δαβὶδ εἰς ἐλπίδα, εἰς παρηγορίαν, εἰς θάρρος καὶ εἰρήνην. Ἂς προτρέπωμεν ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους νὰ ἐξαρτῶμεν ἑαυτοὺς ἐκ τοῦ Θεοῦ,νὰ ἐπιρρίπτωμεν μετὰ πάσης ἐμπιστοσύνης τὴν μέριμναν ἡμῶν εἰς Αὐτὸν καὶ νὰ ἐνθαρρυνώμεθα ἀναμένοντες μετ΄ ἀκλονήτου ἐλπίδος καὶ ἐν ἀδιαταράκτῳ εἰρήνῃ τὴν σώζουσαν ἐπέμβασιν τοῦ Κυρίου.