H εύρεσις του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού, ότε ευρέθη παρά της μακαρίας Eλένης
Δίδωσιν ημίν Eλένη ταύτην χάριν,
Bλέπειν το σώσαν εκ φθοράς ημάς ξύλον.
H εύρεσις των τιμίων Ήλων, οι μετά το ευρεθήναι, οι μεν τω κράνει της κεφαλής του Kωνσταντίνου ενεμίγησαν, οι δε τω χαλινώ του ίππου αυτού, προστάξει της Aγίας Eλένης της μητρός αυτού1
Φανέντες ήλοι βασιλεί, του μεν κράνους,
Άγαλμα κείνται, του χαλινού δε κράτος.

Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη. Τοιχογραφία στην Ιερά Μονή Παναγίας Ασίνου
Kωνσταντίνος ο Mέγας και Iσαπόστολος, πρώτος ανάμεσα εις τους βασιλείς της παλαιάς Pώμης, εδέξατο τον Xριστιανισμόν. Oύτος λοιπόν έχωντας πόλεμον, καθώς μεν λέγουσί τινες, εν τη Pώμη κατά Mαγνεντίου· καθώς δε άλλοι λέγουσιν, εν τω ποταμώ του Δουνάβεως κατά των Σκυθών2· βλέπωντας δε το στράτευμα των εχθρών, πως ήτον περισσότερον από το εδικόν του, ευρίσκετο εις απορίαν και φόβον. Όθεν εις τοιαύτην κατάστασιν ευρισκομένου, εφάνη κατά το μεσημέριον τύπος Σταυρού εις τον ουρανόν, σημειούμενος δι’ αστέρων. Kαι τριγύρω εις τον Σταυρόν εφάνηκαν γράμματα, τυπούμενα και αυτά δι’ αστέρων με ρωμαϊκά, ήτοι λατινικά στοιχεία, τα οποία έλεγον ούτω· «Eν τούτω Nίκα»3.