Στην κινούμενη άμμο των σκανδάλων, στην οποία βυθίζεται ολοένα περισσότερο η κυβέρνηση Μητσοτάκη, η ανάγκη να καταπνιγεί κάθε επικριτική φωνή και να σβήσει η οργή που διογκώνεται καθημερινά μοιάζει επιτακτική. Όταν ο πολιτικός αέρας βαραίνει από υποθέσεις που καίνε, πάντα χρειάζεται μια «μεγάλη ιδέα», ένα σχέδιο που να εμφανίζεται ως υψηλής κοινωνικής αποστολής, αλλά στην πράξη να λειτουργεί ως μηχανισμός ελέγχου και πειθάρχησης.
Και τι καλύτερο άλλοθι από την «προστασία των παιδιών», αυτήν την παντός καιρού σημαία που επιτρέπει στις κυβερνήσεις να κρύβουν πίσω της κάθε είδους περιορισμό. Έτσι λοιπόν, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως επεξεργάζεται την απαγόρευση των κοινωνικών δικτύων για παιδιά έως 15 ετών από τον Οκτώβριο, ενώ για τους νέους μέχρι 18 ετών προβλέπεται μπλόκο στην πρόσβαση σε τυχερά παιχνίδια, ποτά, τσιγάρα και φυσικά πορνογραφικό υλικό. Ένα μωσαϊκό απαγορεύσεων που παρουσιάζεται ως ασπίδα για την αθωότητα της νεολαίας, αλλά μοιάζει περισσότερο με σιδερένιο κλουβί για την ελευθερία της κοινωνίας.
Κανείς δεν αμφισβητεί ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν φέρει μαζί τους προβλήματα: εθισμό, ατελείωτες ώρες μπροστά σε μια οθόνη, ανεξέλεγκτο περιεχόμενο, ακόμη και φαινόμενα εκφοβισμού ή παρενόχλησης. Αλλά αυτό που τρομάζει πραγματικά τις συντηρητικές κυβερνήσεις, και βεβαίως την κυβέρνηση Μητσοτάκη, δεν είναι η πιθανότητα ο δεκαπεντάχρονος να περάσει δώδεκα ώρες στο TikTok βλέποντας βιντεάκια με γάτες. Είναι η δυνατότητα ο ίδιος δεκαπεντάχρονος, και οι χιλιάδες συνομήλικοί του, να χρησιμοποιήσουν αυτά τα ίδια δίκτυα για να οργανωθούν, να διαμαρτυρηθούν, να κατέβουν στον δρόμο, να κάνουν αισθητή την παρουσία τους.
Εκεί είναι ο πραγματικός φόβος: στο ότι η αυθόρμητη κινητοποίηση μπορεί να ξεφύγει από κάθε έλεγχο, να μην περάσει από κανένα φίλτρο τηλεοπτικού καναλιού, να μην κουμαντάρεται με ένα τηλεφώνημα στο «φιλικό» ρεπορτάζ. Η ιστορία έχει δείξει πως τα δίκτυα μπορούν να γίνουν σπίθα για εκρήξεις που κανένα υπουργικό συμβούλιο δεν προβλέπει και κανένα κυβερνητικό non paper δεν καταπνίγει.
Φυσικά, για να μη φανεί ότι ανακαλύπτουμε τον τροχό, η ελληνική κυβέρνηση προστρέχει σε ξένα παραδείγματα. Η Αυστραλία, λένε, ψήφισε τέτοιο νόμο. Η Νέα Ζηλανδία προτείνει κάτι αντίστοιχο. Στην Ισπανία συζητούν, στη Νορβηγία το σκέφτονται, στη Γαλλία ήδη μίλησαν για «ψηφιακή ενηλικίωση» στα 15. Μια ωραία ατμόσφαιρα, με τις κυβερνήσεις να ανταλλάσσουν ιδέες για το πώς θα κρατήσουν τους νέους «ασφαλείς» – ασφαλείς από τα κοινωνικά δίκτυα, αλλά εκτεθειμένους σε μια πραγματικότητα που δεν αλλάζει, γεμάτη ανισότητες, ακρίβεια και πολιτική ασφυξία. Εισαγόμενο το μέτρο, λοιπόν, με φτηνό copy-paste στην ελληνική πραγματικότητα, όπου φυσικά οι τεχνικές λεπτομέρειες λείπουν. Γιατί πώς ακριβώς θα ελέγχεις την ηλικία κάθε χρήστη; Με ταυτότητα; Με βιομετρικά στοιχεία; Με ψηφιακό προφίλ που θα συνοδεύει τον πολίτη σε κάθε του βήμα;
Και εδώ ακριβώς αναδύεται ο πραγματικός Δούρειος Ίππος: η συλλογή προσωπικών δεδομένων. Η Γαλλική Αρχή Προστασίας Δεδομένων ήδη προειδοποίησε ότι η απαίτηση για έλεγχο ηλικίας οδηγεί αναπόφευκτα σε μαζική καταγραφή στοιχείων. Στην Κίνα, για να ξέρουμε και πού πατάμε, τα παιδιά χρειάζονται επίσημο έγγραφο ταυτοποίησης για να μπουν στο Douyin, την τοπική εκδοχή του TikTok, και επιτρέπεται να μένουν συνδεδεμένα μόλις σαράντα λεπτά την ημέρα.
Ωραία εικόνα: οι ανήλικοι να μετρούν το χρόνο σαν φυλακισμένοι, ενώ η κυβέρνηση συλλέγει τα δεδομένα τους. Πόσο απέχει άραγε η Αθήνα από το Πεκίνο; Στο όνομα της «προστασίας», το κράτος αποκτά τον τέλειο μηχανισμό παρακολούθησης, ικανό να ελέγχει ποιος μπαίνει, ποιος γράφει, ποιος διαμαρτύρεται. Η ανωνυμία, που είναι θεμελιώδες δικαίωμα και έχει προστατευθεί ακόμη και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, βαφτίζεται «κίνδυνος». Και η ελευθερία του λόγου μπαίνει στο ίδιο τσουβάλι με το τσιγάρο και το ποτό.
Η ειρωνεία είναι πως ο κυβερνητικός πατερναλισμός φτάνει στο σημείο να αποφασίζει για λογαριασμό των νέων όχι μόνο τι θα πιουν και τι θα καπνίσουν, αλλά και τι θα πουν, τι θα μοιραστούν, τι θα διαβάσουν. Αντί να εκπαιδεύσει τους εφήβους στη χρήση των δικτύων, αντί να δημιουργήσει μηχανισμούς ενημέρωσης και προστασίας, προτιμά να υψώσει τείχη. Γιατί το τείχος είναι πιο βολικό: σε κρατάει μέσα, αλλά κυρίως, δεν σε αφήνει να βγεις έξω για να φωνάξεις. Η κοινωνία των πολιτών γίνεται έτσι «κοινωνία των πειθαρχημένων», με το κράτος να αποφασίζει τι είναι ανεκτό και τι όχι.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν κρύβει ότι θέλει να συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές χώρες που «δεσμεύτηκαν για πραγματική επαλήθευση ηλικίας». Η υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής της Γαλλίας ανέφερε με χαρά πως και η Ελλάδα είναι στο κλαμπ. Ένα κλαμπ που μοιάζει λιγότερο με λέσχη προστασίας των νέων και περισσότερο με προθάλαμο ενός ψηφιακού πανόπτικον. Η εικόνα είναι σχεδόν σουρεαλιστική: το ίδιο κράτος που δεν μπορεί να προστατεύσει τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών από διαρροές σε κάθε κυβερνοεπίθεση, δηλώνει έτοιμο να φτιάξει αλάνθαστο μηχανισμό ελέγχου ηλικίας για κάθε ελληνόπουλο που ανοίγει λογαριασμό στο Instagram.
Δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Σύντομα, η δημιουργία ή διατήρηση λογαριασμού στο Facebook, στο X ή στο TikTok μπορεί να απαιτεί υποβολή αριθμού ταυτότητας, που βέβαια θα είναι ψηφιακή. Κι έτσι, ένα μέτρο που ξεκινά ως «προστασία των παιδιών» θα εξελιχθεί σε καθολικό σύστημα ταυτοποίησης και ελέγχου, με προφανείς κινδύνους για την ελευθερία του λόγου. Γιατί η ανωνυμία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ασπίδα απέναντι στην αυθαιρεσία, είναι προϋπόθεση για την κριτική, είναι θεμέλιο για τη δημοκρατική συζήτηση.
Η κυβέρνηση μπορεί να επαναλαμβάνει ότι όλα γίνονται για το καλό των παιδιών, όμως η ίδια δεν φαίνεται να ανησυχεί το ίδιο για την καθημερινότητα αυτών των παιδιών: για τα σχολεία που καταρρέουν, για το άγχος των εξετάσεων, για την ανεργία που περιμένει στη γωνία, για το κόστος ζωής που πνίγει τις οικογένειές τους. Εκεί δεν περισσεύουν οι πρωτοβουλίες. Αντίθετα, περισσεύει η βιασύνη να ελεγχθεί ο ψηφιακός χώρος, μήπως τυχόν η οργή των νέων ξεχειλίσει. Η απαγόρευση παρουσιάζεται σαν μέτρο υγείας, αλλά λειτουργεί ως μέτρο πολιτικής ασφάλειας. Και ασφαλής για την κυβέρνηση είναι μόνο ο πολίτης που δεν μιλάει.
Και κάπου εδώ έρχεται ο σαρκασμός που δεν μπορεί να αποφευχθεί: όταν μια κυβέρνηση που πνίγεται στα σκάνδαλα αναλαμβάνει να «σώσει» τα παιδιά από τα social media, η εικόνα θυμίζει τον λύκο που δηλώνει υπεύθυνος για την προστασία των προβάτων. Στα χαρτιά, όλα μοιάζουν ευγενή, αλλά η πραγματικότητα μυρίζει έλεγχο, πανικό και προληπτική καταστολή. Ο Δούρειος Ίππος έχει ήδη εισέλθει στην πόλη. Μένει να δούμε αν θα αντιληφθούμε εγκαίρως ποιοι κρύβονται μέσα του και τι πραγματικά κουβαλάει.
πηγή: https://panagia-ierosolymitissa.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου